سندروم جدا شده بالینی (CIS) چیست؟ | نشانه‌های ام اس

سندروم جدا شده بالینی و بیماری ام اس باعث آسیب مشابه به پوشش موجود بر روی اعصاب مغز و نخاع (غلاف میلین) شده و منجر به بروز علائم عصبی می‌شوند. تنها بر اساس علائم بالینی، سندروم جدا شده بالینی (CIS) و بیماری ام اس ممکن است یکسان به نظر برسند. هردوی آن‌ها ممکن است علائمی مانند بی حسی یا مور مور شدن، مشکلات بینایی، مشکل در راه رفتن، سرگیجه و... ایجاد کنند. با این حال این دو عارضه با یکدیگر متفاوت‌اند و دقیقا یکسان نیستند.

منظور از سندروم جدا شده بالینی (CIS) چیست؟

سندروم جدا شده بالینی (CIS) به معنای مجموعه‌ای از علائم مشابه با بیماری ام اس است که فقط یک بار اتفاق افتاده و برای پزشک نیز قابل تشخیص است. برای اینکه سندروم جدا شده بالینی از بیماری ام اس و دیگر شرایط پزشکی تمییز داده شود، این علائم فقط یک بار باید رخ دهد که حداقل 24 ساعت طول می‌کشد و سپس معمولا از بین می‌روند.

سندروم جدا شده بالینی می‌تواند نشان دهنده شروع برخی بیماری‌های عصبی از جمله بیماری ام اس باشد.

اگرچه همه افرادی که سندروم جدا شده بالینی را تجربه می‌کنند به بیماری ام اس مبتلا نخواهند شد، با این حال احتمال اینکه فرد در آینده به بیماری ام اس مبتلا شود، وجود دارد. در برخی تقسیم بندی‌های انواع بیماری ام اس، سندروم جدا شده بالینی (CIS)، اولین دوره بیماری ام اس محسوب می‌شود.

علائم سندروم جدا شده بالینی شامل چه مواردی است؟

علائم سندروم جدا شده بالینی شبیه علائمی است که افراد مبتلا به ام اس دارند. علائم سندروم جدا شده بالینی به محل آسیب به اعصاب در سیستم عصبی مرکزی و شدت این آسیب مرتبط است. این علائم می‌توانند از بسیار خفیف تا کاملا ناتوان کننده متغیر باشند. در ادامه شایع ترین علائم سندروم جدا شده بالینی شرح داده شده است. لازم به ذکر است به طور معمول در سندروم جدا شده بالینی فرد یک یا دو مورد از این علائم را تجربه کرده و تمامی علائم را تجربه نمی‌کند.

علائم بینایی در سندرم CIS

به طور معمول علائم بینایی زمانی ایجاد می‌شود که عصب اصلی چشم ملتهب می‌شود. مشکلات بینایی از جمله نوریت بینایی (از دست دادن جزئی یا کامل بینایی معمولا در یک چشم) بسیار شایع است. همچنین تاری دید، دوبینی، نیستاگموس (حرکات غیر ارادی چشم) و درد در حرکت چشم از دیگر علائم سندروم جدا شده بالینی است.

علائم حسی و حرکتی سندرم جدا شده بالینی

شایع ترین علام سندروم جدا شده بالینی احساس بی حسی، خواب رفتن، سوزن سوزن شدن و درد در دست‌ها یا پاها است. همچنین ضعف، اسپاستیسی (سفتی عضلات)، سرگیجه، مشکلات تعادل و... از علائمی هستند که می‌توانند در راه رفتن اختلال ایجاد کنند و منجر به افتادن‌های مکرر ‌شوند. رعایت نکات ایمنی و انجام احتیاط‌های لازم برای جلوگیری از آسیب‌ زمانی که علائم سندروم جدا شده بالینی بروز می‌کنند، حائز اهمیت است.

سایر علائم سندروم جدا شده بالینی

احساس خستگی غیر طبیعی از دیگر علائم شایع سندروم جدا شده بالینی است. فرد ممکن است علائم اختلال عملکرد روده و مثانه و مشکلات جنسی را نیز تجربه کند. همچنین بروز علائم روحی-روانی مانند اضطراب و تغییر عملکرد شناختی از جمله اختلال در حافظه، حل مسئله، یادگیری، تمرکز و... نیز می‌تواند در نتیجه سندروم جدا شده بالینی رخ دهد.

تشخیص سندروم جدا شده بالینی (CIS)

یک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند سندروم جدا شده بالینی را تشخیص دهد. هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی سندروم جدا شده بالینی وجود ندارد، بنابراین معمولا آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند که سایر علل احتمالی علائم را رد می‌کند. تشخیص سندروم جدا شده بالینی با گرفتن تاریخچه پزشکی دقیق و انجام معاینه عصبی توسط پزشک شروع می‌شود.

برای تشخیص قطعی سندروم جدا شده بالینی شما باید علائمی مانند بیماری ام اس داشته باشید که فقط یک بار رخ داده باشد و از بین برود.

آزمایشاتی که برای تشخیص بیماری ام اس انجام می‌شوند مانند اسکن MRI ، نمونه برداری مایع مغزی نخاعی، تست پتانسیل برانگیخته، آزمایش خون و... نیز می‌توانند به تشخیص سندروم جدا شده بالینی کمک کنند. در سندروم جدا شده بالینی معمولا اسکن MRI آسیبی را در مغز یا نخاع نشان می‌دهد که مانند ام اس است، اما این امکان وجود دارد که یک اسکن ام آر آی معمولی به نظر برسد.

سندروم جدا شده بالینی (CIS) چه تفاوتی با ام اس (MS) دارد؟

در سندروم جدا شده بالینی و بیماری ام اس علائم مشابهی ایجاد می‌شود. تفاوت اصلی این است که چند بار علائم را داشته‌اید؟ وقتی دوره علائم فقط یک بار اتفاق می‌افتد، سندروم جدا شده بالینی در نظر گرفته می‌شود؛ در حالی که یک فرد مبتلا به ام اس قطعا بیش از یک دوره را تجربه کرده است و علائم بیشتری دارد. از سوی دیگر، بیماری ام اس یک بیماری مادام‌العمر است و ممکن است با گذشت زمان بدتر شود؛ در حالی که سندروم جدا شده بالینی حداقل 24 ساعت طول می‌کشد و معمولا پس از مدتی خود به خود از بین می‌رود.

همچنین در بیماری ام اس، ممکن است ضایعات متعددی در قسمت‌های مختلف مغز وجود داشته باشد. در سندروم جدا شده بالینی، در اسکن MRI، ضایعات ممکن است فقط در نواحی کمتری از مغز و نخاع و فقط ناحیه ای که با علائم مرتبط است، وجود داشته باشد.

آیا همه کسانی که سندروم جدا شده بالینی را تجربه کرده‌اند به ام اس مبتلا خواهند شد؟

سندروم جدا شده بالینی برای برخی از افراد، اولین علامت بیماری ام اس است. با این حال همه افراد به ام اس مبتلا نشده و حدود 60 درصد از کسانی که سندروم جدا شده بالینی را تجربه می‌کنند، تشخیص ام اس را دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است اگر علائم دوباره تکرار شوند، مستقیما به تشخیص ام اس منجر می‌شود، چرا که سندروم جدا شده بالینی برای شرایطی است که دوره بروز علائم فقط یک بار رخ می‌دهد.

اگرچه شدت و تعداد علائم می‌تواند نشان‌دهنده افزایش احتمال ابتلا به بیماری ام اس در آینده باشد، اما نمی‌توان پیش بینی کرد که در چه زمانی سندروم جدا شده بالینی به ام اس تبدیل می‌شود.

چه عواملی بر تبدیل سندروم جدا شده بالینی به MS تأثیرگذاراند؟

همه کسانی که یک دوره سندروم جدا شده بالینی را تجربه کرده‌اند، تشخیص ام اس را دریافت نمی‌کنند. به نظر می‌رسد برخی عوامل احتمال تبدیل سندروم جدا شده بالینی به بیماری ام اس را افزایش می‌دهند. مطالعات و تحقیقات بیشتری درباره میزان تاثیر گذاری این عوامل در حال انجام است. در ادامه تعدادی از این عوامل شرح داده شده است.

تعداد بیشتر ضایعات در اسکن MRI

اسکن MRI می‌توان تا حدودی احتمال پیشرفت سندروم جدا شده بالینی به ام اس را پیش بینی کرد. اگر در اسکن MRI ضایعات بیشتری و مشابه با ام اس وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به بیماری ام اس در سال های آینده بیشتر می‌شود. اگر در اسکن‌ تعداد ضایعات کم یا هیچ ضایعه‌ مشابه با بیماری ام اس وجود نداشته باشد، خطر ابتلا به ام‌اس بسیار کمتر و حدود ۲۰ درصد است.

سن و جنسیت 

سندروم جدا شده بالینی معمولا در سنین 20 تا 40 سالگی تشخیص داده می‌شود. احتمال تبدیل شدن این عارضه به بیماری ام اس در این افراد بیشتر از کسانی است که در سنین بالاتر یا پایین‌تر، سندروم جدا شده بالینی را تجربه می‌کنند. سندروم جدا شده بالینی در زنان 2 تا 3 برابر بیشتر از مردان است. با این حال به نظر می‌رسد احتمال تبدیل شدن سندروم جدا شده بالینی به بیماری ام اس در مردان و افراد سفید پوست بیشتر است.

سابقه خانوادگی و ژنتیک

ام اس یک بیماری ارثی نیست، اما افراد می‌توانند خطر ژنتیکی این عارضه را به ارث ببرند. خطر ابتلا به بیماری ام اس به طور در زمانی که یکی از اعضای خانواده به این بیماری تشخیص داده می‌شود، بیشتر می‌شود. اگر سندروم جدا شده بالینی را تجربه کرده‌اید و یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به بیماری ام اس است احتمال تبدیل شدن سندروم جدا شده بالینی به بیماری ام اس در شما بیشتر از سایر افراد است.

عوامل محیطی

برخی از عوامل محیطی از جمله سیگار کشیدن، چاقی، منطقه جغرافیایی و... در ابتلا به بیماری ام اس نقش دارند. این عوامل می‌توانند احتمال تبدیل شدن سندروم جدا شده بالینی به ام اس را نیز افزایش دهند. طبق تحقیقات صورت گرفته، شواهد نشان می‌دهد که کمبود ویتامین D نیز عامل خطر مهمی برای بیماری ام اس محسوب می‌شود که می‌تواند در تبدیل سندروم جدا شده بالینی به ام اس نیز نقش داشته باشد.

درمان سندروم جدا شده بالینی

 درمان قطعی برای سندروم جدا شده بالینی وجود ندارد و معمولا علائم خود به خود از بین می‌روند. پزشک ممکن است داروهایی را برای مدیریت علائم تجویز کند و برای بیمارانی که احتمال تبدیل شدن سندروم جدا شده بالینی به بیماری ام اس در آن‌ها بالا است، داروهایی برای به تاخیر انداختن شروع ام اس تجویز شود.

اگر خطر ابتلا به ام اس زیاد باشد، ممکن است پزشک همان درمانی را که برای ام اس انجام می‌شود، پیشنهاد دهد که به آن درمان اصلاح کننده بیماری (DMT) می‌گویند. درمان اصلاح کننده بیماری ممکن است شروع بیماری ام اس را به تاخیر بیندازد یا از آن جلوگیری کند.

پس از سندروم جدا شده بالینی باید هر یک سال یکبار به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا در صورت پیشرفت این عارضه به بیماری ام اس بتوانید سریعا درمان دارویی و توانبخشی از جمله کاردرمانی را شروع کنید.

برای بسیاری از افراد، علائم سندروم جدا شده بالینی از بین می‌رود و هیچ اختلال عملکردی در آینده ایجاد نخواهد شد. با این حال سندروم جدا شده بالینی (CIS) می‎‌تواند یک تشخیص احتمالی برای بیمارانی باشد که دوره‌ای را تجربه می‌کنند که ممکن است نشان دهنده شروع بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) باشد. به همین علت تشخیص و اقدام برای درمان سریع این عارضه بسیار حائز اهمیت است.