تشخیص بیماری ام اس | آیا به بیماری MS مبتلا هستید؟

بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی سیستم اعصاب مرکزی است. در بیماری ام اس به علت اختلالی در سیستم ایمنی بدن، سلول‌های ایمنی به اعصاب سالم در مغز و نخاع حمله می‌کنند. تشخیص بیماری ام اس با توجه به عوامل گوناگونی ممکن است برای برخی سریع باشد، اما در برخی افراد تشخیص سخت‌تر است و ممکن است بسیار بیشتر طول بکشد و حتی چندین بار نیاز به آزمایش مجدد باشد.

تشخیص بیماری ام اس با توجه به علائم؛ تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی

بیماری ام اس طیف وسیعی از علائم را ایجاد می‌کند که معمولا از فردی به فرد دیگر متفاوت است. معمولا اصلی‌ترین علت مراجعه افراد به پزشک بروز علائم بیماری ام اس است. پزشک معمولا برای تشخیص بیماری ام اس تاریخچه دقیقی و اطلاعاتی در مورد محل تولد، سابقه خانوادگی، قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی، سابقه سایر بیماری‌ها و... گردآوری می‌کند.

همچنین پزشک یک معاینه عصبی جامع انجام می‌دهد که شامل تست‌های مربوط به حواس پنج‌گانه، تغییرات یا ضعف در بینایی، حس دست و پا، رفلکس، هماهنگی حرکات، راه رفتن و تعادل است. برخی از افراد علاوه بر بروز علائم بیماری ممکن است حملاتی را نیز تجربه کنند. حمله زمانی است که علائم بیماری ام اس به طور ناگهانی ظاهر شود یا زمانی که علائم برای حداقل 24 ساعت بدتر شود.

البته برای تشخیص بیماری ام اس فرد باید دو حمله با فاصله حداقل 1 ماه را تجربه کند. توجه داشته باشید که علائم به تنهایی نمی‌توانند تعیین کننده بیماری ام اس باشند. چرا که عوامل دیگری از جمله بیماری‌های دیگر یا حتی کمبود برخی ویتامین‌ها می‌تواند علائمی مشابه با بیماری ام اس را ایجاد کنند.

اگر فکر می‌کنید علائم بیماری ام اس را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در ادامه مهم ترین علائم بیماری ام اس که به تشخیص آن کمک می‌کنند شرح داده شده است.

علائم ام اس در چشم

مشکلات بینایی معمولا اولین نشانه‌های بیماری ام اس در بسیاری از افراد است. یکی از علائم بیماری ام اس در چشم، از دست دادن جزئی یا کامل بینایی است، که معمولا در یک چشم رخ می‌دهد. مشکلات بینایی در بیماری ام اس معمولا به شکل تاری دید، دو بینی، نیستاگموس (حرکت غیر ارادی چشم در کره چشم) است.

 نشانه‌های حسی و حرکتی و سایر علائم شایع بیماری ام اس

مشکلاتی در حرکت و هماهنگی حرکات بدن به علل گوناگونی از جمله ضعف، سفتی، بی‌حسی و... به وجود می‌آید. فرد ممکن است احساس کند دچار سرگیجه است، تعادل ندارد یا نمی‌تواند خوب راه برود. همچنین احساس بی حسی، سوزن سوزن شدن، خواب رفتن دست‌ها و پاها، مشکلاتی در دفع ادرار و مدفوع، مشکل در بلع و صحبت کردن از علائم شایع بیماری ام اس است. احساس خستگی نیز یکی از شایع‌ترین علائم بیماری ام اس است که نقش به سزایی بر عملکرد و توانایی‌های فرد می‌گذارد.

اسکن MRI؛ تشخیص بیماری ام اس

یکی از روش‌های اصلی تشخیص بیماری ام اس، اسکن MRI است. اسکن MRI از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر از داخل بدن استفاده می‌کند. در اثر بیماری ام اس ضایعاتی در مغز و نخاع به وجود می‌آید که به آن‌ها پلاک مغزی یا نخاعی می‌گویند. MRI یک روش تشخیص بدون درد است که می‌تواند ضایعات به وجود آمده در مغز و نخاع را نشان دهد.

برای تشخیص بیماری ام اس باید بیش از حداقل 1 ضایعه یا پلاک در سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) وجود داشته باشد که توسط هیچ بیماری دیگری ایجاد نشده باشد.

آزمون پتانسیل برانگیخته؛ تشخیص بیماری ام اس

آزمون پتانسیل برانگیخته یک تست ساده و بدون درد است. در نتیجه بیماری ام اس، اعصاب آسیب دیده و میزان هدایت و انتقال پیام‌های عصبی در مغز کاهش می‌یابد. این تست نشان می‌دهد که آیا پیام‌ها در قسمت‌های مختلف مغز کاهش یافته است یا خیر.

در آزمون پتانسیل برانگیخته پاسخ الکتریکی مغز به محرک‌های حسی از جمله بینایی بررسی می‌شود. رایج‌ترین نوع آن، میزان عملکرد چشم را ارزیابی می‌کند. در این آزمون الکترود‌هایی روی سر قرار گرفته که امواج مغزی را نشان می‌دهند. با استفاده از محرک‌های خاصی مانند یک الگوی دیداری متحرک تغییراتی در میزان پیام‌های عصبی مغزی ایجاد شده و الکترودها سرعت حرکت اطلاعات در مسیرهای عصبی را اندازه گیری می‌کنند.

نمونه برداری مایع نخاعی با روش پونکسیون کمری

مایع مغزی نخاعی، مایعی است که مغز و نخاع را احاطه کرده است و تغییرات در این مایع می‌تواند نشان دهنده مشکلاتی در سیستم عصبی باشد. در بیماری ام اس سیستم ایمنی بدن به بخشی از اعصاب به نام غلاف میلین حمله می‌کنند و آن را از بین می‌برند.

وجود تغییرات در این مایع از جمله افزایش میزان آنتی‌بادی‌ها می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که سیستم ایمنی بدن عملکرد مناسبی نداشته و به اشتباه باعث آسیب به اعصاب مغز و نخاع می‌شود.

پونکسیون کمری روشی برای برداشتن نمونه ای از مایع نخاعی است که با فرو کردن یک سوزن در قسمت پایین کمر انجام می‌شود. این روش کاملا ایمن است و تحت یک بی حسی موضعی در ناحیه انجام می‌شود. در برخی موارد ممکن است تا چند روز بعد عوارضی از جمله سردرد ایجاد کند.

آزمایشات خون؛ تشخیص بیماری ام اس

برخی بیماری‌ها از جمله لوپوس، سندروم شوگرن، کمبود ویتامین ب، نورومیلیت اپتیکا، برخی عفونت‌ها، کمبود برخی مواد معدنی و بیماری‌های ارثی می‌توانند علائمی مشابه با بیماری ام اس ایجاد کنند. اگرچه با آزمایش خون به طور قطعی نمی‌توان بیماری ام اس را تشخیص داد؛ با این حال آزمایش خون می‌تواند به رد سایر بیماری‌هایی با علائمی مشابه با علائم بیماری ام اس کمک کند. اگر پزشک با مشاهده آزمایش خون نتواند بیماری خاصی نامرتبط با ام اس را شناسایی کند، ممکن است آزمایشات دیگری برای تشخیص بیماری ام اس انجام دهد.

چرا تشخیص به موقع بیماری ام اس مهم است؟

بیماری ام اس یک بیماری پیشرونده است که بسته به نوع و شدت بیماری می‌تواند اختلالات گسترده‌ای در زندگی روزمره فرد ایجاد کند. تأیید تشخیص بیماری ام اس از این جهت مهم است تا فرد درمان مناسب را در مراحل اولیه بیماری شروع کند. علاوه بر درمان دارویی، شروع مراحل توانبخشی از جمله کاردرمانی بسیار حائز اهمیت است. زمانی که بیماری ام اس تشخیص داده می‌شود فرد با مشکلات گوناگونی مانند مشکلات حرکتی، اختلال در راه رفتن، مشکلات روحی روانی و... رو به رو می‌شود.

کاردرمانی می‌تواند به فردی که تشخیص بیماری ام اس را دریافت کرده کمک کند تا بتواند بهتر با بیماری خود کنار بیاید.

به عنوان مثال کاردرمانی روش‌هایی را به آن‌ها آموزش می‌دهد تا با توجه به بیماری بتواند با حداکثر استقلال به زندگی خود ادامه دهند و از کیفیت زندگی بالایی برخوردار باشند. همچنین کاردرمانی می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کرده و از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کند.

اگرچه آزمایشی برای تشخیص بیماری ام اس به صورت قطعی وجود ندارد، با این حال امروزه روش‌های زیادی برای کمک به تشخیص بیماری ام اس وجود دارد. بسیاری از افراد به دلایل متفاوتی ممکن است علائم بیماری ام اس را تجربه کنند. خوشبختانه علائم به تنهایی برای تشخیص بیماری کافی نیست و لازم نیست با بروز ساده‌ترین علائم خود را نگران کنید. با این حال اگر علائمی را تجربه می‌کنید که فکر می‌کنید مرتبط با بیماری ام اس است، بهتر است برای تشخیص به موقع به پزشک مراجعه کنید.