حساسیت به گرما در ام اس | روش‌هایی برای مدیریت گرما در بیماری ام اس

عوامل گوناگونی از جمله هوای گرم، دوش آب گرم، یک وعده غذایی سنگین، تب و ورزش می‌تواند منجر به افزایش دما و تشدید علائم بیماری ام اس شود. گرما، بیماری ام اس را به حدی می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، از حساسیت به گرما در ام اس جهت تشخیص این بیماری استفاده می‌شد.

این تست تشخیصی به عنوان آزمایش حمام داغ شناخته می‌شد. در تست حمام داغ فردی که مشکوک به بیماری ام اس بود در وان آب گرم غوطه ور شده و بدتر شدن علائم عصبی به عنوان نشانه‌ای در نظر گرفته می‌شد که فرد مبتلا به بیماری ام اس است.

پدیده Uhthoff یا حساسیت به گرما در ام اس چیست؟

حساسیت به گرما در ام اس، به عنوان پدیده Uhthoff نیز شناخته می‌شود. پدیده Uhthoff به معنای بدتر شدن علائم عصبی در بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) و برخی دیگر از بیماری‌های سیستم عصبی، هنگام گرم شدن بیش از حد بدن است. این پدیده به افتخار Wilhelm Uhthoff، یک دکتر آلمانی که برای اولین بار این وضعیت را توصیف کرد، نامگذاری شده است.

در سال 1890 دکتر Wilhelm Uhthoff متوجه شد بعضی بیماران پس از فعالیت بدنی ممکن است بینایی خود را به طور موقت از دست بدهند. بعدها مشخص شد که این اتفاق ناشی از افزایش دمای بدن است.

حساسیت به گرما در ام اس یا پدیده Uhthoff یکی از شایع ترین علائم بیماری ام اس است که در حدود 80 درصد بیماران ام اس رخ می‌دهد.

کدام علائم بیماری ام اس با گرما تشدید می‌شوند؟

اگرچه تشدید علائم بیماری ام اس ناخوشایند است، اما خوشبختانه اثرات گرما و سرما موقتی است و زمانی که دمای بدن به حالت عادی برمی‌گردد، علائم شما معمولا به سرعت معکوس می‌شوند. حساسیت به گرما در ام اس و علائمی که تشدید می‌شوند در افراد مختلف، متفاوت است. در ادامه تعدادی از علائمی که ممکن است در اثر گرما تشدید شوند، شرح داده شده است.  

• مشکلات بینایی از جمله تاری دید
• مشکلات حرکتی از جمله تشدید ضعف عضلانی، اسپاستیسیتی (سفتی عضلانی)، اختلال تعادل و...
• اختلال در کنترل روده و مثانه
• نقص شناختی و مشکل در تمرکز و حافظه
• نقایص حسی مانند تشدید درد، تغییر احساسات، تشدید بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن و...
• افزایش حس خستگی و بی‌حالی و...

علت حساسیت به گرما در ام اس چیست؟

حساسیت به گرما در بیماری ام اس می‌تواند به روش‌های مختلفی ایجاد شود. علت حساسیت به گرما در ام اس به طور قطعی شناخته نشده است؛ با این حال به نظر می‌رسد که دو عامل اصلی وجود دارد که می‌تواند منجر به ایجاد حساسیت به گرما در  ام اس شود. در ادامه به توضیح علل حساسیت به گرما در ام اس می‌پردازیم.

تاثیر گرما بر سرعت هدایت پیام‌های عصبی

در بیماری ام اس، سلول‌های سیستم ایمنی به غلاف محافظ اطراف سلول‌های عصبی (غلاف میلین) در مغز و نخاع آسیب می‌رسانند. زمانی که غلاف میلین آسیب ببیند یا از بین برود هدایت پیام عصبی کند شده و طیف وسیعی از علائم گوناگون را ایجاد می‌کند. در بسیاری از افراد مبتلا به ام اس، گرما باعث کند شدن بیشتر هدایت پیام‌های عصبی به ویژه در اعصابی که غلاف میلین آن‌ها آسیب دیده است، می‌شود. در نتیجه این اتفاق، علائم بیماری ام اس ممکن است تشدید شوند.

البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که گرما به طور کلی فقط باعث بدتر شدن موقت علائم می‌شود؛ چرا که گرما یا سرما موجب آسیب به اعصاب و تشدید سیر بیماری نشده و فقط بر هدایت پیام‌های عصبی به طور موقت تاثیر می‌گذارد. به همین علت است که علائم مربوط به گرما مضر نیستند و به محض خنک شدن از بین می‌روند.  

آسیب به مراکز تنظیم کننده دمای بدن؛ حساسیت به گرما در ام اس

در مغز بخشی وجود دارد که مسئول تنظیم دمای بدن است. این بخش از مغز با روش‌های گوناگونی از جمله تعریق، لرز کردن، تغییر فشار خون و... موجب تعدیل دمای بدن می‌شود. اگر به علت بیماری ام اس اعصاب این بخش از مغز دچار آسیب شوند، واکنش‌های مناسبی نسبت به تغییر دما صورت نمی‌گیرد. ناتوانی در کنترل دمای بدن می‌تواند منجر به افزایش دمای بدن و تشدید علائم شود.

آیا سرما نیز می‌تواند مشکل ساز باشد؟

اگرچه حساسیت به گرما در ام اس بسیار رایج است، اما برخی از افراد ممکن است به سرما نیز حساسیت داشته باشند. کاهش دمای بدن نیز مانند گرما می‌تواند سرعت هدایت پیام‌های عصبی را کاهش داده و باعث بدتر شدن علائم بالینی شود. همچنین برخی علائم به ویژه اسپاستیسیتی (سفتی عضلات)، درد و توانایی حرکت در هوای سرد بدتر می‌شود. به طور کلی توصیه می‌شود که افراد مبتلا به ام اس که به دما حساس هستند سعی کنند از گرما یا سرمای شدید اجتناب کنند.

روش‌هایی برای مدیریت گرما در بیماری ام اس

حساسیت به گرما در ام اس و تشدید علائم بیماری می‌تواند بر عملکرد کلی فرد تاثیر گذار باشد. با بدتر شدن علائمی همچون خستگی، فرد ممکن است انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره زندگی نداشته باشد. همچنین تشدید علائمی از جمله مشکلات بینایی و اختلال تعادل اگرچه موقتی است اما می‌تواند ایمنی فرد را به خطر بیندازد و احتمال زمین خوردن و آسیب را افزایش دهد.

خوشبختانه راه حل‌های ساده و متعددی برای مدیریت و کنترل گرما وجود دارد. در ادامه روش‌هایی برای مدیریت گرما در بیماری ام اس شرح داده شده است.

مایعات زیاد بنوشید؛ حساسیت به گرما در ام اس 

نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات خنک می‌تواند منجر به تعدیل دمای بدن شده و عوارضی همچون خستگی را کاهش دهد. بهتر است مقداری آب خنک همراه خود داشته باشید تا هنگامی که به آب دسترسی ندارید از آن استفاده کنید. در فصل‌هایی که هوا گرم است و همچنین زمانی که فعالیت فیزیکی بالایی دارید می‌توانید با مصرف مایعات خنک به کنترل دمای بدن کمک کنید.

چند لایه لباس بپوشید؛ حساسیت به گرما در ام اس 

سعی کنید چند لایه لباس بپوشید تا هر زمان احساس گرما کردید، بتوانید لباس خود را کم کنید. بهتر است از لباس‌هایی با جنس پنبه، کتان و ابریشم استفاده کنید و از پارچه‌های پلی استر، پشمی و... استفاده نکنید. همچنین می‌توانید از کفش سبک با قابلیت عبور هوا استفاده کنید.

محیط خود را خنک کنید؛ حساسیت به گرما در ام اس 

سعی کنید در فصل‌هایی که هوا گرم است، کمتر از خانه بیرون بروید یا در ساعات خنک‌تری از شبانه روز از خانه خارج شوید. استفاده از دستگاه تهویه مناسب می‌تواند از گرمای بیش از حد محیط پیشگیری کند. پنکه و فن می‌تواند به شما کمک کند تا احساس خنکی بیشتری داشته باشید. اگر نمی‌توانید دمای هوای محیط کار را کنترل کنید، استفاده از فن کوچک شخصی در محل کار نیز می‌تواند به خنک کردن شما کمک کند.

استفاده از ابزار خنک کننده؛ حساسیت به گرما در ام اس 

از بسته‌ها یا ژل‌های منجمد خنک کننده استفاده کنید. انواع گوناگونی از این ژل‌ها وجود دارد که می‌توانید بسته به نیاز تهیه کنید. برخی از آن‌ها را می‌توانید زیر لباس بپوشید. همراه داشتن اسپری کوچک و اسپری کردن آب روی پوست نیز می‌تواند به تعدیل دمای بدن کمک کند. همچنین بهتر است از ملحفه و روبالشی‌هایی استفاده کنید که جنس نازکی داشته و کمتر باعث تعریق می‌شوند.

با احتیاط ورزش کنید؛ حساسیت به گرما در ام اس 

ورزش یکی از مهم‌ترین و بهترین روش‌های کنترل علائم بیماری ام اس است که به تعادل، قدرت عضلانی و سلامت کلی فرد کمک می‌کند. با این حال هنگام انجام فعالیت بدنی دمای بدن بالا رفته و ممکن است منجر به تشدید علائم بیماری ام اس شود. اگر ورزش می‌کنید انجام راه حل‌های زیر به شما توصیه می‌شود.

• ورزش باعث تعریق و از دست رفتن آب بدن می‌شود. سعی کنید مایعات زیاد و خنک بنوشید.
• اگر تاثیر گرما بر شما خیلی زیاد است از ورزش‌های شدید هوازی اجتناب کنید یا با احتیط انجام دهید.
• اگر در فضای باز ورزش می‌کنید، ساعات خنک تری از روز مثل صبح زود یا عصر را انتخاب کنید.
• اگرچه شنا به دلایل زیادی برای شما مفید است اما بهتر است در استخر با آب گرم شنا نکنید.
• پس از ورزش یک حمام یا دوش با آب خنک بگیرید.

مهاجرت به مناطقی با آب و هوای بهتر؛ حساسیت به گرما در ام اس 

محیط گرم یکی از عواملی است که می‌تواند علائم بیماری ام اس را تحت تاثیر قرار دهد. اگر پس از انجام روش‌های ساده‌تر مدیریت گرما همچنان با مشکلات ناشی از تاثیر گرما بر بیماری ام اس دست و پنجه نرم می‌کنید، مهاجرت به مناطقی با آب و هوای خنک‌تر یکی از گزینه‌هایی است که به شما پیشنهاد می‌شود. البته بهتر است پیش از مهاجرت، از اینکه علائم شما با تغییر محیط بهبود میابد یا خیر اطمینان حاصل کنید.

کاردرمانی و مشاوره

در افراد مبتلا به بیماری ام اس، حساسیت به گرما در بیماری ام اس از فردی به فرد دیگر متفاوت است. با مشاوره صحیح می‌توانید اثرات حساسیت به گرما را به حداقل برسانید و مدیریت کنید. کاردرمانی می‌تواند با در نظر گرفتن تمامی شرایط بیماری یک برنامه شخصی سازی شده برای شما طراحی کند تا حداکثر عملکرد و استقلال شما حفظ شود.

به عنوان مثال کاردرمانگر می‌تواند به شما روش‌هایی برای ساده کردن وظایف در محل کار و خانه آموزش دهد تا فعالیت‌ فیزیکی شما کمتر شده و دمای بدنتان تغییر نکند. ورزش منظم و انجام تمرینات بدنی یکی از مهم‌ترین کارها برای تمامی مبتلایان به بیماری ام اس است. کاردرمانی می‌تواند با در نظر گرفتن توانایی و میزان حساسیت شما به گرما بهترین برنامه تمرینات را برای شما طراحی کند.

در افرادی که مبتلا به ام اس هستند، حتی یک افزایش جزئی در دمای بدن حدود 0.5 درجه سانتی گراد نیز  می‌تواند علائم را بدتر کند. اگرچه حساسیت گرمایی مربوط به بیماری ام اس علائم جدیدی ایجاد نمی‌کند، اما علائم موجود از جمله خستگی، تاری دید، ضعف عضلانی و... را تشدید می‌کند و منجر به کاهش توانایی فرد می‌شود. خوشبختانه با انجام راه حل‌های ساده‌ای می‌توان حساسیت به گرما را به طور موثر مدیریت کرد.