شایع‌ترین علائم بیماری ام اس | مهم‌ترین نشانه‌های بیماری ام اس کدامند؟

در بیماری ام اس، اختلالی در سیستم ایمنی به وجود می‌آید. سلول‌های مربوط به سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اعصاب سالم در مغز و نخاع حمله می‌کنند و پوششی به نام غلاف میلین که اعصاب را احاطه کرده است را از بین می‌برند. علت اینکه چرا سیستم ایمنی به این شکل عمل می‌کند، به طور قطعی مشخص نیست. با این حال به نظر می‌رسد، ترکیبی از عوامل گوناگون از جمله ژنتیک، عوامل محیطی، عفونت و... باعث ایجاد بیماری ms می‌شوند. در ادامه به شایع ترین علائم بیماری ام اس می‌پردازیم.

شایع ترین علائم بیماری ام اس کدام‌اند؟

علائم بیماری ام اس (MS) متغیر و غیرقابل پیش بینی است. بسیاری از این علائم را می‌توان به طور بسیار موثر با دارو، توانبخشی و کاردرمانی مدیریت کرد. توجه داشته باشید که همه بیماران ام اس تمامی علائم ذکر شده را تجربه نخواهند کرد. یک فرد ممکن است تنها یک یا دو مورد از علائم احتمالی را داشته باشد، در حالی که فرد دیگری علائم بسیار بیشتری را تجربه کند.

خستگی؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

یکی از شایع ترین علائم بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) احساس خستگی است. خستگی در این بیماری انواع مختلفی دارد و ممکن است در اثر خود بیماری ایجاد شده باشد یا به علت عوامل دیگری رخ دهد که مستقیما مربوط به خود بیماری نیست. نوعی از خستگی که منحصر به افراد مبتلا به بیماری ام اس است، با دیگر انواع خستگی متفاوت بوده و به طور کلی شدیدتر از خستگی طبیعی است. خستگی غیرمرتبط با ام اس در مبتلایان به این عارضه می‌تواند به علل گوناگونی از جمله اسپاسم عضلانی، کمبود ویتامین، افسردگی و... باشد.

خستگی می‌تواند به طور قابل توجهی با توانایی و عملکرد فرد تداخل داشته باشد. به همین علت تشخیص نوع خستگی و استفاده از درمان و تکنیک‌هایی جهت کاهش خستگی، بسیار حائز اهمیت است.

مشکلات بینایی؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

مشکلات بینایی اولین علامت بیماری ام اس (MS) در بسیاری از افراد است. مشکلات بینایی به طور معمول به سه شکل در مبتلایان به بیماری ام اس رخ می‌دهد. سه مشکل رایج بینایی برای افراد مبتلا به بیماری ام اس نوریت بینایی (التهاب عصب بینایی و تاری دید)، دوبینی و نیستاگموس (حرکت غیر ارادی و کنترل نشده چشم) است.

پیش آگهی برای بهبود بسیاری از مشکلات بینایی مرتبط با ام اس خوب است. همچنین اگر مشکلات بینایی اولین علائم بیماری ام اس باشد، احتمال خفیف بودن نوع ام اس و پیشرفت کندتر این بیماری بیشتر است.

بی‌حسی یا گزگز؛ رایج ترین علائم بیماری ام اس

اگر شما یا یکی از عزیزانتان به بیماری ام اس (MS) مبتلا هستید، احتمالا بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن دست‌ها و پاها از اولین علائمی است که تجربه کرده‌اید. بی‌حسی صورت، بدن یا اندام‌ها (دست‌ها و پاها) اغلب اولین علامتی است که کسانی که به ام اس مبتلا هستند، تجربه می‌کنند. بی‌حسی در بیماران ام اس به شکل از دست دادن، کاهش یا تغییر حس است. به بیان دیگر بی‌حسی ممکن است خفیف باشد یا آنقدر شدید باشد که اصلا نتوانید چیزی را احساس کنید.

بی‌حسی در بیماران ام اس عوارض گوناگونی را می‌تواند در پی داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است فرد به علت بی‌حسی دست‌ها، گرما را خوب احساس نکرده و دچار سوختگی شود. رعایت نکات ایمنی و انجام احتیاط‌های لازم برای جلوگیری از آسیب‌ بسیار مهم است.

اسپاستیسیتی (Spasticity)؛ علائم بیماری ام اس

یکی از شایع ترین علائم بیماری ام اس اسپاستیسیتی به خصوص در عضلات پا است. اسپاستیسیتی، به احساس سفتی و اسپاسم غیرارادی عضلانی اشاره دارد که ممکن است عوارض زیادی به خصوص در راه رفتن ایجاد کند. به عنوان مثال اگر اسپاستیسیتی در عضلات پا زیاد باشد ممکن است پای شما به سختی صاف یا خم شود. اسپاستیسیتی بسته به نوع بیماری ام اس و شدت علائم بیماری ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد.

پزشک یا کاردرمانگر می‌تواند با انجام تست‌های مخصوصی میزان اسپاستیسیتی عضلات شما را تشخیص دهد. همچنین با بهره‌گیری از درمان مناسب می‌توان اسپاستیسیتی در عضلات را کاهش داد یا از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

ضعف عضلات؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

ضعف یکی از شایع ترین علائم بیماری مالتیپل اسکلروزیس است. ضعف عضلات در بیماری ام اس معمولا به دو علت رخ می‌دهد. ضعف می‌تواند به علت آسیب به اعصاب کنترل کننده عضلات و اختلال در هدایت عصبی رخ دهد که در نهایت منجر به کاهش استقامت عضله شود. از دیگر علل شایع ضعف در بیماران ام اس، بی‌حرکتی و عدم استفاده از عضلات به علل گوناگونی از جمله درد، خستگی، بی‌حسی و... است.

عدم تحرک باعث ضعیف شدن عضلات می‌شود. تمرینات کاردرمانی می‌تواند در کاهش و بهبود ضعف ناشی از بی‌حرکتی بسیار موثر واقع شود.

مشکل تعادل و سرگیجه؛ علائم بیماری ام اس

سرگیجه یکی از علائم شایع بیماری ام اس (MS) است. افراد مبتلا به ام اس ممکن است احساس کنند که خود یا اطرافشان در حال چرخش است وعدم تعادل یا سرگیجه دارند. این احساس سرگیجه و تعادل می‌تواند منجر به سقوط و افتادن‌های مکرر شود. زمین خوردن نه تنها باعث آسیب می‌شود، بلکه می‌تواند مشکلات حرکتی را بدتر کرده و استقلال را کاهش دهد. به همین علت کاهش شدت سرگیجه و تقویت تعادل، از نکاتی است که در درمان این افراد باید مهم شمرده شود.

اختلال در راه رفتن؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

اگرچه علائم ام اس تا حد زیادی در افراد گوناگون متفاوت است، با این حال بسیاری از این افراد مشکلاتی را در راه رفتن و حفظ تعادل تجربه می‌کنند. به طور معمول مشکلات راه رفتن به عوامل متعددی از جمله ضعف عضلانی، اسپاستیسیته (سفتی یا اسپاسم عضلانی)، مشکلات تعادل، خستگی و... مربوط می‌شود.

همچنین برخی از افراد مبتلا به بیماری ام اس بی‌حسی شدیدی در پاهای خود دارند به طوری که نمی‌توانند کف پا را احساس کنند و وضعیت قرارگیری آن را بدانند. در صورت وخیم بودن نوع بیماری ام اس فرد ممکن است در نهایت توانایی راه رفتن را از دست بدهد.

خوشبختانه توانبخشی از جمله کاردرمانی می‌تواند در بهبود راه رفتن و پیشگیری از ناتوانی در راه رفتن مثمر ثمر واقع شود.

اختلال عملکرد مثانه و روده؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

زمانی که به علت آسیب اعصاب، هدایت پیام‌های عصبی از سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) به مثانه مختل شود، کنترل ارادی مثانه مختل خواهد شد. اختلال عملکرد مثانه، در حداقل 80 درصد افراد مبتلا به بیماری ام اس رخ می دهد. مشکلات کنترل مثانه می‌تواند شامل تکرر ادرار، ناتوانی در تخلیه کامل مثانه، شب ادراری، بی اختیاری و ناتوانی در نگه داشتن ادرار باشد.

اگرچه کنترل مدفوع به طور معمول به اندازه کنترل مثانه درگیر نمی‌شود، با این حال از دست دادن کنترل روده‌ها نیز نگران کننده است. همچنین یبوست از علائم شایع بیماری ام اس است و بسیاری از بیماران از مشکلات مربوط به گوارش شکایت دارند.

احساس درد؛ علائم بیماری ام اس

احساس درد از علائم شایع بیماری ام اس بوده و بسیاری از مبتلایان به این بیماری ممکن است درد مزمن را تجربه کنند. درد در بیماری ام اس انواع مختلفی دارد. برخی از انواع دردها نتیجه مستقیم بیماری ام اس هستند و در اثر آسیب به اعصاب در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شوند. نوعی از درد که مستقیماً از آسیب اعصاب در ام اس ایجاد می‌شود، درد نوروپاتیک نامیده می‌شود.

انواع دیگر درد به دلیل تغییراتی است که در بدن به دلیل ام اس ایجاد می‌شود؛ مانند درد اسکلتی عضلانی که به علت ضعف، سفتی یا سایر مشکلات حرکتی ناشی از بیماری ام اس است. تشخیص نوع درد، جهت انتخاب بهترین روش تسکین درد اهمیت دارد.

حساسیت به دما؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

از دیگر علائم شایع بیماری ام اس حساسیت به دما به خصوص گرما است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری ام اس زمانی که هوا بسیار گرم است یا تب دارند، احساس می‌کنند که علائمشان بدتر می‌شود. به عنوان مثال، برخی از افراد متوجه می‌شوند که وقتی بیش از حد گرمشان شده است، بینایی آن‌ها تار می‌شود.

گرما باعث بدتر شدن علائم ام اس شده که دائمی نیست و به طور معمول پس از خنک شدن بدن رفع می‌شود. فعالیت‌هایی از جمله ورزش، حمام با آب گرم، قرار گرفتن در معرض آفتاب گرم و... می‌توانند همین تاثیر را داشته باشند.

تغییرات شناختی؛ معمول ترین علائم بیماری ام اس

تغییرات در عملکرد شناختی در ام اس رایج است. عملکرد شناختی مجموعه‌ای از توانایی‌ها از جمله سازماندهی، برنامه ریزی، حل مسئله، تمرکز، حافظه، یادگیری و... است. اختلال در عملکرد شناختی ممکن است اولین علامت ام اس باشد. با این حال تغییرات در عملکرد شناختی به طور معمول خفیف است و به ندرت، ممکن است آنقدر شدید شود که افراد از لحاظ شناختی دیگر نتوانند به طور مستقل عمل کنند.

تغییرات روانی و عاطفی؛ شایع ترین علائم بیماری ام اس

علاوه بر علائم فیزیکی و حرکتی، بیماری ام اس ممکن است عوارض روانی و عاطفی به دنبال داشته باشد. زمانی که فرد تشخیص بیماری ام اس را دریافت می‌کند ممکن است به علت نگرانی در مورد غیرقابل پیش‌بینی بودن این بیماری و سطحی از ناتوانی که به همراه دارد، دچار اضطراب و سایر اختلالات روانی شوند.‌ افسردگی از علائم بسیار شایع در بیماری ام اس است. توجه به سلامت روانی و عاطفی در بیماران مبتلا به ام اس اهمیت ویژه‌ای در افزایش کیفیت زندگی این افراد دارد.

علائم کمتر رایج در بیماری ام اس

همانطور که پیش‌تر عنوان شده بود، با توجه به نوع بیماری ام اس و محل آسیب اعصاب در مغز و نخاع علائم گوناگونی در مبتلایان به این بیماری مشاهده می‌شود. در ادامه علائمی که نسبت به سایر علائم این عارضه کمتر رایج هستند شرح داده شده است. علائم ذکر شده رایج نیستند و در کمتر از 10 درصد بیماران مشاهده می‌شوند.

• در صورت آسیب به اعصاب کنترل کننده عضلات قفسه سینه ممکن است فرد دچار مشکلات تنفسی شود که معمولا در انواع شدیدتر بیماری ام اس رخ داده و چندان رایج نیست.
• برخی از مبتلایان به این بیماری مشکلات گفتاری را تجربه می‌کنند که ممکن است به شکل لکنت دیده شود.
• کاهش حس چشایی و از دست دادن حس طعم و مزه در حدود یک چهارم از افراد مبتلا به ام اس رخ می‌دهد. همچنین بیماران ام اس ممکن است مشکلاتی مربوط به بلع را تجربه کنند که ناشی از از آسیب به اعصاب کنترل کننده عضلات دهان و گلو است.
• لرزش در قسمت های مختلف بدن از علائم شایع بیماری ام اس نیست اما در صورت آسیب به اعصاب مسئول هماهنگی حرکات به خصوص در مخچه مغز ممکن است رخ دهد.
• تشنج نیز از علائم کمتر رایج این عارضه است که به ندرت در بیماران مبتلا به بیماری ام اس مشاهده می‌شود.

نقش کاردرمانی در بهبود علائم بیماری ام اس

کاردرمانی از شاخه‌های توانبخشی است که می‌تواند در بهبود و کاهش شدت علائم بیماری ام اس موثر باشد. همچنین کاردرمانی می‌تواند با استفاده از روش‌های درمانی گوناگون به بیماران ام اس کمک کند تا با وجود علائم نیز بتوانند فعالیت‌های روزمره زندگی را با حداکثر استقلال ممکن انجام دهند. به عنوان مثال، اگر دست‌های شما بی‌حس هستند ممکن است در فعالیت‌هایی از جمله نوشتن، لباس پوشیدن یا نگه داشتن ایمن اشیا مشکل پیدا کنید.

کاردرمانی با روش‌های درمانی خاص و طراحی ابزارهای کمکی گوناگون می‌تواند به شما کمک کند تا این فعالیت‌ها را به طور مستقل انجام دهید.

بیماری مالتیپل اسکلروزیس بر کیفیت زندگی تاثیراتی داشته و می‌تواند منجر به عوارض اجتماعی، شغلی و روانی شود. کاهش شدت علائم بیماری و کند شدن پیشرفت بیماری از مهم ترین اهداف برای افزایش کیفیت زندگی و حفظ حداکثر استقلال ممکن در افرادی است که با بیماری ام اس دست و پنجه نرم می‌کنند. خوشبختانه امروز با پیشرفت علم پزشکی و گسترش خدمات توانبخشی از جمله کاردرمانی کنترل و مدیریت علائم بیماری مالتیپل اسکلروزیس تا حد زیادی امکان پذیر است.