گودی کمر یا لوردوز چیست؟ | علت تا درمان گودی کمر با کاردرمانی

همانطور که می‌دانید ستون فقرات دارای قوس‌هایی است که بطور طبیعی در همه‌ افراد وجود دارد. این قوس‌ها تا درجاتی طبیعی هستند ولی وقتی از حدی بیشتر شوند به ناهنجاری‌های اسکلتی تبدیل شده و باعث درد و آسیب‌ می‌شوند. گودی بیش از حد کمر یا لوردوز (Lordosis) نیز یکی از ناهنجاری‌های ستون فقرات است. در این مقاله ستون فقرات سالم و ناهنجار را برای شما توضیح خواهیم داد و انواع گودی کمر یا لوردوز، علل و راه‌های درمانی آن را بررسی خواهیم کرد.

ستون فقرات طبیعی چگونه و از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

ستون فقرات بطور طبیعی از ۴ منطقه گردنی، سینه‌ای، کمری و خاجی تشکیل شده است. تمامی این مناطق بطور طبیعی دارای قوس‌هایی هستند. دو ناحیه گردنی و کمری قوس با تحدب به سمت جلو و دو ناحیه سینه‌ای و خاجی دارای قوس با تحدب به سمت عقب هستند. این تحدب و تقعرها به نحوی طراحی شده است که کم‌ترین فشار ممکن به نخاع، که بخشی از سیستم اعصاب مرکزی است وارد شود.

همچنین این قوس‌ها در بعضی از نواحی امکان تحرک را برای فرد به وجود می‌آورد و در برخی دیگر از مناطق، باعث ایجاد ثبات می‌شود. هرگونه تغییر در این قوس‌ها باعث به وجود آمدن یک اختلال می‌گردد که باید هر چه سریع تر درمان شود.

گودی کمر یا لوردوز چیست؟ آیا گودی کمر یک بیماری است؟

موضوع بحث ما در این مقاله گودی کمر یا لوردوز است. حد نرمال گودی کمر یا لوردوز حدود ۳۰ درجه است و افزایش بیش از حد آن حالت پاتولوژیک پیدا کرده، باعث پوسچر نامناسب شده و ممکن است باعث دردهای ناحیه کمر شود. در حالت لوردوز، شکم به جلو آمده و لگن به سمت عقب و بالا خم می‌شود (تیلت قدامی لگن) و به این ترتیب یک قوس شدید آسیب‌زا ایجاد می‌شود.

مقالات مرتبط: علت کمر درد چیست؟

این استرس بیش از حد بر مهره‌های ناحیه کمری بر فاست‌ها اثر گذاشته و فضای بین دیسک‌ها را کم می‌کند و باعث درد و فشار بر ریشه‌های عصبی می‌شود. اگر فرد دارای لوردوز که در معرض نشستن یا ایستادن‌های طولانی‌مدت قرار بگیرد، دردهای شدید و مزمن در ناحیه کمری را تجربه می‌نند. هرچه شدت این عارضه بیشتر باشد، دردها و عوارض ناشی از آن نیز بیشتر است.

انواع لوردوز یا گودی کمر؛ طبقه‌بندی اختلال لوردوز کمری به چه شکل است؟

گودی کمر یا لوردوز انواع مختلفی دارد اما بطور کلی آن را در سه دسته کلی طبقه بندی می‌کنند. اینکه لوردوز یک فرد در کدام یک از طبقه بندی‌های زیر قرار بگیرد، روش درمان وی را نیز تعیین می‌کند. همچنین با بررسی دقیق و پی بردن به علت ایجاد لوردوز، کاردرمانگر این امکان را می‌یابد تا بهترین روش درمانی را برای بیمار خود فراهم کند.

در ادامه با انواع گودی کمر یا لوردوز آشنا خواهید شد و این امکان را می‌یابید که نوع لوردوز خودتان را تشخیص دهید. البته برای معاینه دقیق‌تر نیاز است تا به کاردرمانی و یا پزشک ارتوپد مراجعه کنید.

• لوردوز وضعیتی

این نوع لوردوز بر اثر عدم تعادل عضلانی در عضلات شکمی و کمری ایجاد می‌شود. اگر به ناحیه کمر خود دقت کنید، می‌بینید که در قسمت جلویی ستون فقرات کمری، ماهیچه‌هایی قرار گرفته‌اند که اتصالاتی به ستون فقرات دارند. همچنین ماهیچه‌هایی در قسمت پشتی ستون فقرات کمری وجود دارد که این ماهیچه‌ها نیز اتصالاتی به ستون فقرات دارند. منظور از عدم تعادل عضلانی این است که گاهی به دلیلی عوامل مختلفی، ماهیچه‌های یک سمت ضعیف تر از سمت مقابل می‌شود.

به عنوان مثال، ضعف عضلات شکم باعث ایجاد لوردوز در ناحیه کمر می‌شود. گاهی نیز این عدم تعادل عضلانی به کوتاهی یک ماهیچه بر‌می‌گردد. کوتاهی در عضلات پشتیِ ستون فقراتِ کمری نیز لوردوز را تشدید می‌کند. علاوه بر مطالب گفته شده، شکم بزرگ و وزن زیاد جلوی بدن ستون فقرات را به جلو می‌کشد و گودی کمر یا لوردوز ایجاد می‌کند.

• ژنتیکی یا لوردوز مادرزادی 

گاهی نیز علت لوردوز یا گودی کمر را باید در صفات به ارث رسیده از والدین جست‌و‌جو کرد. جنین تا زمانی که در رحم مادر است، پوزیشنی دارد که گودی کمر در آن حداقل زاویه ممکن را دارد (به صورت فلکشن فقرات کمری). بعد از تولد و گذشت چند ماه، شاید قوس بیش از حدی در ناحیه کمری نوزاد دیده شود که در این هنگام می‌توان به لوردوز مادرزادی شک کرد.

• لوردوز عصبی عضلانی

طیف گسترده‌ای از اختلالات وجود دارند که در بروز این نوع گودی کمر یا لوردوز موثراند. به خوبی می‌دانید که سیستم عصبی-عضلانی انسان، یک سیستم بسیار پیچیده است که برای کارکرد مناسب خود، اطلاعات مختلفی را از بخش‌های مختلف سیستم اعصاب مرکزی و محیط دریافت می‌کند. برخی از این بیماری‌ها باعث اختلال در این روند می‌شوند و یکی از نتایج آن لوردوز کمری است.

علل لوردوز یا گودی کمر؛ به چه علت به بیماری گودی کمر مبتلا می‌شویم؟

ریسک فاکتورهای مختلفی در ایجاد گودی کمر یا لوردوز دخیل هستند. در ادامه ما مهم ترین فاکتورها را به طور خلاصه برای شما شرح خواهیم داد. دانستن این ریسک فاکتورها، نه تنها به شما کمک خواهد کرد تا از آنان اجتناب کنید، بلکه امکان حضور فعال شما در روند درمان را نیز فراهم می‌کند که امر بسیاری مهمی در جلسات کاردرمانی است.

• لوردوز تروماتیک

گاهی اوقات در اثر ضربه، آسیب‌های ستون فقرات مانند شکستگی‌ها، تصادف یا تروماهای فیزیکی، لوردوز ایجاد می‌شود. پوکی استخوان چون باعث شکستگی‌های متعدد می‌شود نیز در بروز این بیماری موثرند. لذا باید سعی کنید تا حد امکان از ضرباتی که امکان دارد به ناحیه کمری وارد شود اجتناب کنید. شاید این عامل به شغل شما ارتباط زیادی داشته باشد. مثلا افرادی که در ارتفاع کار می‌کنند و در معرض خطر پرت شدن هستند، به احتمال بیشتری دچار آسیب در ناحیه فقرات کمری می‌شوند.

• لوردوز وضعیتی

این لوردوز معمولا بر اثر قرارگیری بدن در وضعیت‌های نادرست ایجاد می‌شود. اضافه وزن، پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند بصورت روتین (کفش با پاشنه‌ بیشتر از 3.5 سانتی متر برای آقایان و بیشتر از 4.5 سانتی متر برای خانم‌ها)، بارداری در خانم‌ها و... از دلایل این نوع گودی کمر یا لوردوز هستند. کاردرمانی بهترین وضعیت‌های ایستادن و نشستن را متناسب با کار شما به شما آموزش خواهد داد. همچنین در صورت نیاز، اصلاحاتی را نیز در محیط به وجود خواهد آورد تا ستون فقرات شما در بهترین پوزیشن ممکن قرار گیرد و از گودی کمر یا لوردوز جلوگیری شود. 

• لوردوز عصبی–عضلانی

بیماری‌های عصبی-عضلانی مختلفی وجود دارند که می‌توانند باعث لوردوز شوند. انواع دیستروفی‌ها مثل دیستروفی عضلانی دوشن (با تحلیل و ضعف عضلات)، فلج مغزی (با کوتاهی عضلات خم‌کننده‌ی ران)، بیماری پولیومیلیت (فلج اطفال)، همه و همه از بیماری‌هایی هستند که می‌توانند باعث ایجاد لوردوز کمری شوند. در این شرایط، کاردرمانی مداخلات لازم را بسته به نوع بیماری انتخاب می‌کند تا بهترین نتیجه در کمترین زمان ممکن برای فرد درگیر حاصل شود.

• لوردوز ثانویه

گاهی اوقات یک سری از بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها ایجاد می‌شوند و سپس گودی کمر یا لوردوز به دلیل آن بیماری‌ها بروز می‌کند. به عنوان مثال ناهنجاری‌های دیگر ستون فقرات مثل کایفوز (قوز پشت) یا اسکولیوز (انحراف ستوم فقرات) از دلایل شایع این نوع لوردوز هستند. همچنین ناهنجاری‌های مفصل ران مثل دررفتگی‌ها نیز می‌توانند باعث ایجاد لوردوز شوند. بنابراین همان طور که مطالعه فرمودید، گاهی لوردوز به صورت ثانویه و به عنوان یکی از عارضه‌های جانبی یک بیماری دیگر بروز می‌کند.

• چاقی

همانطور که پیش‌تر گفته شد، چاقی و تجمع چربی به خصوص در ناحیه‌ شکم، باعث می‌شود وزن در قسمت جلوی بدن بیشتر شود و ستون فقرات به سمت جلو کشیده شده و لوردوز ایجاد شود. اگر قوس‌های ستون فقرات را در ذهن خود تجسم کنید، به خوبی درک خواهید کرد که چاقی چگونه باعث تشدید گودی کمر یا لوردوز می‌شود.

تشخیص لوردوز چگونه است؟

یکی از روش‌های تشخیص گودی کمر یا لوردوز، استفاده از صفحه شطرنجی است. در این روش فرد از پهلو مقابل صفحه شطرنجی قرار می‌گیرد. خط عمودی این صفحه باید از وسط بازو و قفسه سینه عبور کند. اگر ناحیه کمری نسبت به خط وسط جلوتر واقع شود، یعنی گودی کمر یا لوردوز افزایش یافته است. لوردوز همچنین با استفاده از عکس‌های رادیوگرافی ساده نیز قابل تشخیص است. اگر زاویه‌ قوس کمر بیشتر از ۳۰ درجه باشد نشان‌ دهنده‌ لوردوز غیرطبیعی است. البته ممکن است پزشک با توجه به موارد مورد ارزیابی، CT اسکن یا MRI تجویز کند.

مقالات مرتبط: سرخوردگی مهره کمر چیست؟ 

از دیگر روش‌های تشخیص گودی کمر یا لوردوز می‌توان به معاینات بالینی که توسط کاردرمانگران در کلینیک‌های کاردرمانی انجام می‌شود اشاره کرد. گاهی نیز خود فرد می‌تواند به وجود این عارضه پی ببرد. افرادی که دچار این عارضه هستند هنگام خوابیدن می‌توانند متوجه فاصله‌ زیاد بین کمر و زمین شوند. اگر شما نیز جز‌‌ء این افراد هستید با مراجعه به هنگام به کاردرمانی نسبت به درمان این عارضه اقدام کنید.

علائم و عوارض لوردوز کمری چیست؟

علائم گودی کمر یا لوردوز با توجه به شدت این ناهنجاری متغیر است. هرچه قوس، انحنای بیشتری داشته باشد طیف گسترده‌تری از علائم را نشان می‌دهد و طبیعتا علائم شدیدتر بروز می‌کند. برخی از علائم لوردوز به شرح زیر است:

• اولین علامت گودی کمر یا لوردوز تغییر ظاهر فرد است و هیچ علامت خاص دیگری ندارد.
• کمردرد که معمولا در افرادی که طولانی مدت به حالت نشسته یا ایستاده هستند بروز بیشتری دارد.
• دردی که از ناحیه کمر و باسن شروع شده و تا ساق پا یا حتی انگشتان کشیده می‌شود. این درد را درد سیاتیک می‌گویند.
• در موارد شدید بی‌حسی و مورمور شدن در پاها
• در موارد بسیار شدید گودی کمر یا لوردوز، ممکن است اختلال در سیستم دفع ادرار و مدفوع بصورت بی اختیاری مشاهده شود.

درمان لوردوز؛ لوردوز چگونه درمان می‌شود؟

درمان‌های این ناهنجاری با توجه به شدت آن تعیین می‌شود. هرچه علائم این بیماری بیشتر باشد طبیعتا درمان آن سخت‌تر خواهد بود و زمان بیشتری نیز می‌طلبد. در ادامه به بررسی درمان‌های متفاوت این عارضه خواهیم پرداخت.

• تزریق داروهای استروییدی

در موارد شدید کمردرد، ممکن است با توجه به صلاحدید پزشک داروهای استروییدی ترزیق شود. این داروها در نهایت باعث می‌شوند تا درد فرد مبتلا تسکین یابد. اما باید دقت کنید که اگر منشا درد اسکلتی-عضلانی باشد، دارو درمان کننده قطعی نیست و باید اصلاحات لازم در جلسات کاردرمانی صورت بگیرد.

• دارودرمانی

درمواردی که قوس کمر شدید بوده که باعث درد و التهاب یا بی‌اختیاری ادرار و مدفوع شود، دارودرمانی اهمیت پیدا می‌کند. در این موارد پزشک با تجویز داروهای ضددرد و ضدالتهاب به درمان گودی کمر یا لوردوز کمک می‌کند.

• لوردوز و بریس‌های ستون فقرات

در برخی موارد با توجه به تجویز پزشک یا کاردرمانگر،‌ بریس‌هایی برای این بیماران ساخته می‌شود که در طولانی مدت باعث اصلاح وضعیت بدن این افراد می‌شود. این بریس‌ها باید بصورت روزانه و طولانی مدت (حدود ۱۸ ساعت در روز) استفاده شوند. بریس‌ها تجهیزاتی هستند که مواد سازنده آن‌ها سفت و سخت هستند. این بریس‌ها با توجه به وضعیت بیمار و صلاحدید کاردرمانگر تجویز می‌شوند و سعی می‌کنند تا نیرویی را در خلاف جهت دفورمیتی به فرد بیمار وارد کنند و بدین وسیله باعث اصلاح دفورمیتی شوند.

• لوردوز کمری و حرکات اصلاحی 

بهترین و موثرترین روش برای درمان این عارضه، تمرینات ورزشی و حرکات اصلاحی می‌باشد؛ چراکه گودی کمر یا لوردوز به هر دلیلی که ایجاد شده باشد، تقویت عضلات شکم و پشت می‌تواند آن را کنترل و درمان کند. تمرینات تقویتی عضلات، در حیطه‌ کاری کاردرمانگران قرار دارد و به بهبود این بیماری کمک شایانی می‌کند. کاردرمانگر با توجه به شدت قوس و علائم این عارضه، برنامه درمانی منظمی برای بیماران تنظیم می‌کند که با پیگیری جلسات درمانی، بهبودی در سریع‌ترین زمان ممکن را به دنبال دارد.

علاوه بر جلسات کاردرمانی، تمرین در خانه نیز بسیار ضروری و اجتانب ناپذیر است. ازاینرو تیم kardarmani.info بروشوری برای شما تهیه کرده است که می‌توانید آن را از همین بخش سایت دانلود کنید و تمرینات را با توجه به دستورالعمل‌های ذکر شده و طبق یک زمان‌بندی مناسب انجام دهید.

در این مقاله به بررسی ستون فقرات طبیعی پرداختیم و اطلاعات کلیدی درباره‌ ناهنجاری گودی کمر یا لوردوز در ستون فقرات را ارائه کردیم. حال با دانستن اینکه ستون فقرات در واقع به منزله‌ ستون بدن ما است، درمان و پیگیری ناهنجاری‌های آن اهمیت بالایی پیدا می‌کند. در تمامی ناهنجاری‌های اسکلتی، تمرین درمانی و درمان‌های دستی در اولویت درمانی قرار دارند و بیشترین تاثیر را در فرآیند بهبود خواهند داشت. کاردرمانگران با ارائه این خدمات شما را گام به گام تا رسیدن به اسکلتی سالم یاری می‌دهند. امیدواریم که از این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.