علت کمر درد چیست؟ | هر آن چیزی که باید درباره کمردرد بدانید

براساس آمار از هر ده نفر، هشت نفر در زندگی خود حداقل یک بار کمردرد را تجربه کرده و با مشکلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنند. علت کمر درد و شیوع آن چیست؟ بیماری کمر درد انواع متفاوتی دارد که ممکن است ناگهانی شروع شده و یا به تدریج درد آن زندگی را برای فرد طاقت فرسا سازد. بسیاری از کمردردها می‌تواند ناشی از کارهای روزمره یک فرد مانند نشستن طولانی مدت پشت میز کار، بلند کردن اجسام سنگین و یا انجام یک حرکت ورزشی غیر معمول باشد.

علت کمر درد چیست؟ چه عواملی باعث کمردرد می‌شوند؟

علت‌ کمر درد را می‌توان سیاتیک، مشکلات مربوط به دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی، افزایش گودی کمر، آرتروز، روماتیسم مفصلی، چاقی، لغزش و سرخوردگی مهره‌ و... دانست. در ادامه مطلب به بررسی علل مختلف کمر درد می‌پردازیم.

بیرون زدگی دیسک یا فتق دیسک

دیسک ساختاری است که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته و ساختاری ژله مانند دارد. دیسک وظایف بسیار مهمی را در ستون فقرات بر عهده دارد و بیشتر وزنی که به این ساختارها وارد می‌شود از طریق دیسک ژله‌ای جذب می‌شود. بیرون زدگی یا فتق دیسک یکی از دلایل اصلی بسیاری از کمردردها بوده که زمانی رخ می‌دهد که دیواره دیسک در یک نقطه یا نقاطی تخریب شده و مایع تشکیل دهنده دیسک از آن قسمت به بیرون نشت کند.

در صورتی که دیسک از بخش پشتی تنه مهره‌ها بیرون زدگی پیدا کند، به اعصاب نخاعی در این بخش فشار وارد کرده و باعث ایجاد کمر درد می‌شود.

سیاتیک

سیاتیک در اصل یکی از اعصاب بدن بوده که در اندام‌های تحتانی یعنی پاهای ما را عصب‌دهی می‌کند. اکثریت مردم سیاتیک را به عنوان دردی در قسمت پایینی کمر و پاها می‌شناسند که ممکن است این درد در پشت ران‌ها بوده و حتی به زانوها نیز انتشار یابد. درگیری عصب سیاتیک و دردهای مرتبط با آن می‌تواند علل مختلفی از جمله افزایش سن، ضربه‌های وارد شده به ستون فقرات، سر خوردگی مهره و... داشته باشد.

برخی از علائم درگیری عصب سیاتیک شامل اختلال حس در پا، بی حسی، سوزن سوزن شدن، احساس ضعیف شدن پا و گرفتگی پا است.

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی یکی دیگر از علل رایج کمر درد بوده که اغلب در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد. در اثر افزایش سن و همچنین روندهای فرسایشی ستون مهره‌ها، کانالی که در پشت ستون مهره‌ها قرار داشته و نخاع درون آن است تنگ شده و بر روی ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌آید. این فشاری که به نخاع وارد شده و باعث کاهش فضای نخاع می‌شود، باعث بروز درد، بی حسی و ضعف در عضلات پا می‌شود.

تنگی کانال نخاعی می‌تواند منجر به ایجاد علائم سیاتیک شده و باید توجه داشت که تنگی کانال نخاعی خود می‌تواند یکی از علل ایجاد دردهای سیاتیک باشد.

رگ به رگ شدن و کشیدگی

کشیدگی و رگ به رگ شدن از جمله مشکلات عضلانی بوده که معمولا به دلیل آسیب‌های فیزیکی اتفاق می‌افتد. همانطور که می‌دانیم اکثر افراد برای بلند کردن اجسام سنگین روی زمین بی دقتی کرده و کمر خود را خم کرده و در وضعیت آسیب پذیری قرار می‌گیرند. عضلات کمر وظیفه صاف کردن کمر از وضعیت خمیده را برعهده دارند که انقباض ناگهانی و بیش از حد آن‌ها می‌تواند منجر به آسیب آن‌ها و همچنین احساس رگ به رگ شدن گردد. علاوه بر کمر این کشیدگی و رگ به رگ شدن می‌تواند در ماهیچه‌های ساق پا و کشاله ران نیز اتفاق بیفتد.

گودی کمر

در اصطلاح پزشکی گودی کمر را لوردوز کمری نامیده و به معنی انحنای طبیعی ستون فقرات، رو به بخش قدامی بدن در ناحیه کمر می‌باشد. افزایش بیش از حد گودی کمر یکی از دلایل رایج کمر درد بوده و می‌تواند باعث ایجاد علائم سیاتیک نیز شود. افزایش بیش از حد گودی کمر یا لوردوز می‌تواند در اثر چاقی، وضعیت‌های بد نشستن به مدت طولانی، عادت خوابیدن به شکم و... باشد.

استئوآرتریت یا آرتروز ستون فقرات

استئوآرتریت بیماری است که در آن غضروفی که در مفاصل یا استخوان‌ها قرار دارد، تخریب شده و دچار فرسودگی می‌شود. افرادی که دچار آرتروز ستون فقرات هستند در انجام فعالیت‌های معمول روزمره مانند پیاده‌روی، لباس پوشیدن و حمام کردن دچار مشکل می‌شوند. در برخی موارد آرتروز ستون فقرات باعث ایجاد زائده‌های استخوانی شده که ممکن است بر اعصابی که از این ناحیه عبور می‌کنند، فشار وارد کرده باعث ایجاد علائم شوند.

همانطور که می‌دانیم ستون فقرات نیز از مفاصل متعددی ساخته شده که در آن‌ها غضروف‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند. در بیماری استئوآرتریت غضروف در این مفاصل تخریب شده و باعث ایجاد دردهای کمر می‌شود.

سر خوردگی مهره

سر خوردگی مهره یا لغزش مهره یکی از عواملی است که باعث ایجاد کمر درد می‌شود. سرخوردگی مهره کمر معمولا در مهره‌های پایینی ستون فقرات کمری رخ داده و به معنی لغزیدن یک مهره بر روی مهره زیرین خود است. سر خوردگی مهره کمر یک عارضه بسیار دردناک و طاقت فرسا بوده که روش‌های درمانی مختلفی دارد.

اضافه وزن یا چاقی

بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی بسیاری از دردهای ناحیه کمر و ستون فقرات به علت اضافه وزن و چاقی است. همانطور که می‌دانیم در افراد مبتلا به اضافه وزن، نیروی زیادی بر روی مهره‌های ستون فقرات وارد شده و باعث تسریع روند تخریب و فرسودگی مهره‌ها می‌شود. همچنین اضافه وزن می‌تواند بر روی دیسک‌های بین مهره‌ای اثر گذاشته و باعث بیرون زدگی آن شود. همچینین یکی از دلایل اصلی افزایش گودی کمر چاقی است که خود به عنوان یکی از دلایل اصلی کمر درد شناخته می‌شود.

دوران بارداری

معمولا خانم‌ها در دوران بارداری دچار نوع خاصی از کمر درد می‌شوند که اغلب از ماه پنجم تا هفتم بارداری شروع می‌شود. در خانم‌های باردار به دلیل اینکه وزن زیادی بر روی قسمت جلویی شکم وارد شده و این نیرو ستون فقرات را به سمت جلو می‌کشد. این کمر درد که در دوران بارداری شایع است ممکن است باعث احساس درد در پاها نیز شود.

در برخی از خانم‌ها ممکن است حفظ یک وضعیت خاص باعث تشدید علائم کمر درد شود به طور مثال ایستادن طولانی مدت باعث افزایش درد کمر شده و یا نشستن بیش از حد باعث تشدید کمر درد شود.

انواع کمر درد

با توجه به علائم کمر درد و همچنین علل ایجاد این عارضه، کمر درد را به انواع مختلفی تقسیم بندی می‌کنند. این تقسیم بندی سبب تسهیل در روند تشخیص بیماری و همچنین انتخاب روش درمانی موثرتر می‌گردد. در بیشتر منابع کمر درد را به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌کنند.

کمر درد حاد

در صورتی که درد کمر شما به تازگی شروع شده و هنوز 6 هفته از آن نگذشته، در دسته کمردرد حاد قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر ضربه، فشار بیش از حد، حرکات سنگین ورزشی و... به تازگی رخ داده و باعث ایجاد درد شده است. کمر درد حاد معمولا بیش از 6 هفته طول نکشیده و با برطرف شدن مشکل ایجاد شده، درد فرد نیز از بین می‌رود.

کمردرد حاد می‌تواند بسیار شدید و یا بسیار خفیف باشد. به این ترتیب حاد، شدت و میزان درد فرد را تعیین نمی‌کند و فرد می‌تواند طیف وسیعی از درد را تجربه کند. درد حتی می‌تواند به ناحیه پا بزند و نیز یک طرفه یا دوطرفه باشد. از جمله دلایل شایع کمر دردهای حاد می‌توان به کشیدگی بافت‌های مختلف در ناحیه کمر و همچنین رگ به رگ شدن اشاره کرد.

کمردرد مزمن

کمردرد مزمن به نوعی از درد کمر گفته می‌شود که مدت بسیار طولانی ادامه داشته و گاها سالها نیز به طول می‌انجامد. کمردرد مزمن معمولا از وجود یک مشکل جدی در ستون فقرات خبر می‌دهد که باعث ایجاد درد در ناحیه کمر شده است. کمر درد مزمن معمولا به این صورت است که فرد دوره‌های بهبودی و دوره‌های تشدید علائم بیماری را به صورت متناوب تجربه می‌کند.

به عبارت دیگر فرد ممکن است یک دوره هیچ دردی نداشته و یک دوره از دردهای شدیدی در ناحیه کمر خود رنج ببرد. کمردرد مزمن معمولا بیشتر از 3 ماه به طول می‌انجامد و منبع آن می‌تواند کاملا مشخص و یا غیر قابل تشخیص باشد.

درمان کمردرد

بسته به اینکه شدت درگیری چه میزان بوده و دلیل اصلی کمردرد چه چیزی باشد، روش‌های مختلفی برای درمان کمردرد وجود دارد. به طور کلی درمان‌های رایج برای درد کمر را به دو دسته درمان جراحی و درمان غیر جراحی تقسیم می‌کنند. در درمان غیرجراحی به دارودرمانی و فیزیوتراپی یا کاردرمانی پرداخته می‌شود. با توجه به نوع و شدت بیماری برای فرد یکی از روش‌ها انتخاب می‌شود.

عمل جراحی کمردرد

به طور معمول عمل جراحی به عنوان آخرین راهکار درمانی برای بیماران انتخاب می‌شود مگر اینکه فرد شرایط خاصی داشته و عمل جراحی برای او ضروری باشد. یکی از مشکلات عمل جراحی این است که بیمار باید مدت زیادی را بی حرکت بماند تا بهبودی خود را دوباره بدست آورد. این بی حرکتی خود سبب کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات فرد می‌شود. عمل جراحی برای رفع درد کمر نیز خود انواع متفاوتی دارد که وابسته به مشکل اصلی فرد است. در ادامه به بررسی انواع این جراحی‌ها می‌پردازیم.

دیسککتومی

این روش عمل جراحی در زمانی استفاده می‌شود که فرد دچار بیرون زدگی دیسک شده و این فتق دیسک باعث فشار بر روی ریشه عصبی نخاع شده‌است. در این روش بر روی دیسک برش کوچکی ایجاد شده و با این کار فتق دیسک را برطرف می‌کنند.

عمل جراحی با لیزر

عمل جراحی با لیزر که نوکلئوپلاستی نیز نامیده می‌شود، افراد مبتلا به فتق دیسک خفیف را درمان می‌کند. در این عمل جراحی یک سوزن وارد دیسک شده و با استفاده از آن یک لیزر پلاسما داخل سوزن قرار داده شده و با استفاده از آن مقادیری از بافت داخل دیسک را تبخیر می‌کند. به این ترتیب اندازه دیسک در آن ناحیه کاهش یافته و به این ترتیب بیرون زدگی درمان می‌شود و فشار از روی ریشه عصبی نخاع برداشته می‌شود.

ورتبروپلاستی

در افرادی که مشکل پوکی استخوان باعث ایجاد شکستگی در تنه مهره شده، از ورتبروپلاستی استفاده می‌شود. در این روش با تصویربرداری سه بعدی یک سوزن نازک به تنه مهره‌ای وارد شده و از طریق آن سیمانی از جنس استخوان وارد فضای تنه شده و به مهره استحکام می‌دهد.

درمان غیر جراحی کمردرد

درمان‌های غیر جراحی اغلب از ریسک پایین‌تری برخوردارند و برخلاف عمل جراحی دوره نقاهت ندارند. از جمله درمان‌های غیرجراحی برای کمردرد می‌توان به دارودرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، تمرین در منزل و... اشاره کرد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد.

دارودرمانی

اغلب در این روش داروهای مسکن برای بیمار تجویز شده که باعث تسکین درد فرد می‌شود. در مواردی که فرد در مرحله التهابی قرار دارد، برای او داروهای ضد التهاب تجویز شده و همچنین در مواردی نیز ممکن است داروهای شل کننده عضلانی تجویز شود. از جمله داروهای مسکن می‌توان کدئین یا مورفین را نام برد و همچنین ایبوپروفن و ناپروکسن ضد التهاب بوده و باعث کاهش درد و تورم می‌شود.

کاردرمانی برای کمردرد

کاردرمانی یکی از رشته‌های توانبخشی است که برای درمان کمردر موثر بوده و به این بیماران کمک می‌کند تا به زندگی معمول خود بازگردند. کاردرمانی با استفاده از مدالیته‌هایی مانند گرما و سرما و همچنین ماساژ به تسکین دردهای کمر می‌پردازد. کاردرمانی با تشخیص منشا و علت اصلی ایجاد کمردرد، برای درمان این مشکل تلاش می‌کند.

همچنین کاردرمانگر ممکن است برخی از بریس‌ها و کمربندها را برای فرد تجویز کند که فرد در کنار کاردرمانی از آن‌ها در زندگی روزمره خود بهره ببرد تا در کم‌ترین زمان ممکن درمان شود. از جمله روش‌های درمانی دیگری که در کاردرمانی برای کمردرد استفاده می‌شود می توان به ورزش‌های ویلیامز و مکنزی، تمرین درمانی، حرکات اصلاحی، پیلاتس، کشش عضلات و... اشاره کرد.

پیشگیری از کمردرد

کمردرد یکی از عارضه‌هایی است که افراد در همه سنین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بهترین روش برای مقابله با کمردرد پیشگیری از ایجاد آن است. برای پیشگیری از ابتلا به کمردرد باید تا حدودی سبک زندگی خود را تغییر دهیم و از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کرده و همچنین از نشستن‌ها و ایستادن‌های طولانی مدت پرهیز کنیم.

اصلاح پوزیشن‌های نشستن و برخواستن و همچنین بلند کردن و گذاشتن اجسام به افراد کمک می‌کند تا از آسیب‌های وارده به ستون فقرات تا حدود زیادی جلوگیری شود. معمولا به کارمندانی که ساعت های طولانی پشت میز می‌نشینند توصیه می‌شود چند دقیقه یک بار از روی صندلی برخواسته و عضلات خود را کشش دهند.