سرخوردگی مهره کمر چیست؟ | علائم، تشخیص و درمان سرخوردگی مهره کمر

اسپوندیلولیستزیس یا سرخوردگی مهره کمر به حالتی گفته می‌شود که یکی از مهره‌های ستون فقرات در ناحیه کمر به سمت جلوی بدن حرکت کرده و بر روی مهره پایین خود جابجا شود. سرخوردگی مهره کمر معمولا در ناحیه ستون فقرات کمری و معمولا در مهره‌های پایینی آن رخ می‌دهد. در بعضی از سرخوردگی‌ها، نخاع و یا ریشه‌های نخاعی تحت فشار قرار گرفته و به همین دلیل باعث ایجاد علائم عصبی (گزگز، بی‌حسی، انتشار درد به پا و...) نیز می‌شوند.

حتی در برخی موارد سرخوردگی مهره کمری می‌تواند منجر به اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع نیز شود که در این شرایط باید سریعا به پزشک مراجعه کرد. در حالت طبیعی ستون فقرات به وسیله تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات و... در جای خود ثابت مانده و از لغزش و جابجایی آن جلوگیری می‌شود. اما گاهی به دلایل مختلف که در ادامه توضیح می‌دهیم، این ثبات از بین رفته و مهره دچار لغزش و سرخوردگی می‌شود.

دلیل سرخوردگی مهره کمر چیست؟

برای اینکه بهتر متوجه دلایل سرخوردگی مهره کمر شویم، ابتدا باید با ساختار ستون فقرات بیشتر آشنا شویم. ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده که هرکدام از این مهره‌ها به وسیله مفاصل و اتصالات دیگری به یکدیگر متصل شده‌اند.

به طور کلی هر مهره در ستون فقرات، دو سطح مفصلی کوچک در بالای خود و دو سطح مفصلی کوچک در پایین خود دارد که به ترتیب با مهره بالایی و مهره پایینی مفصل می‌شوند. وجود این مفاصل باعث ایجاد امکان حرکت در ستون فقرات می‌شود. در ادامه به بررسی علت های سر خوردگی مهره کمر می‌پردازیم.

ضربه و شکستگی مهره

در برخی موارد ضربات سنگین به ستون فقرات در اثر تصادفات و... باعث جابجایی یکی از مهره‌های کمری شده و به این ترتیب باعث ایجاد سرخوردگی مهره می‌گردد. همچنین گاهی شکستگی‌ها در ناحیه ستون فقرات باعث بهم خوردن ثبات مهره‌های کمری شده و به همین دلیل زمینه ایجاد سرخوردگی مهره کمر ایجاد می‌شود.

اختلالات مادرزادی

به دلایل متفاوتی ممکن است در دوره جنینی در ستون فقرات فرد اختلالاتی به وجود آید. به طور مثال ممکن است برخی بدشکلی‌ها و دفورمیتی به صورت مادرزادی در ستون فقرات یک فرد شکل گرفته که زمینه را برای سرخوردگی مهره مساعد کند. در برخی از افراد نیز ممکن است یکی از مهره‌ها به صورت مادرزاد جلوتر یا عقب‌تر از دیگری قرار گیرد.

بیمارهایی مانند آرتروز

اشاره کردیم که ستون فقرات دارای تعدادی مهره بوده که هر کدام از این مهره‌ها به واسطه مفاصل خاصی به یکدیگر متصل هستند. این مفاصل در ستون فقرات که مفاصل فاست نیز نامیده می‌شوند، اندازه کوچکی دارند اما برای فعالیت ستون فقرات تخصص یافته‌اند. در صورتی که این مفاصل دچار اختلال شوند، ثبات مهره‌های ستون فقرات بهم خورده و مستعد سر خوردگی می‌گردند.

بیماری آرتروز یکی از بیماری‌هایی است که در آن مفاصل مختلف تحت تاثیر قرار گرفته و تخریب می‌شوند. به این ترتیب آسیب دیدگی مفاصل ستون فقرات تحت تأثیر آرتروز، عفونت و یا سایر بیماری‌ها باعث ایجاد احتمال سرخوردگی مهره کمر می‌شود.

فعالیت ورزشی غیر معمول

یکی دیگر از دلایل اصلی سر خوردن مهره های کمر، ضربات یا فشارهای غیرمعمول و شدیدی است که در طی فعالیت‌های ورزشی به ستون فقرات وارد می‌شود. ورزش‌هایی مانند وزنه برداری که فرد خم شده و یک جسم سنگین را بلند می‌کند، فرد را در معرض آسیب ستون فقرات و به طبع سر خوردگی مهره کمر قرار می‌دهد.

مقالات مرتبط: علت کمر درد چیست؟

سرخوردگی مهره کمر چه علائمی دارد؟

سرخوردگی مهره کمر اغلب در خانم‌ها و در سنین 40 تا 60 رخ می‌دهد. البته سر خوردگی مهره کمر با میزان سنگینی فعالیت‌های روزمره فرد ارتباط مستقیم داشته و هر میزان فرد در طول روز بیشتر اجسام سنگین بلند کند و یا کارهای سنگین انجام دهد، احتمال سرخوردگی مهره در او بیشتر خواهد بود. در ادامه برخی از علائم سرخوردگی مهره کمر را نام می‌بریم.

درد در ناحیه کمر، باسن و پا

شایع‌ترین و ملموس‌ترین علامت سرخوردگی مهره کمر، درد در ناحیه کمر بوده که معمولا با فعالیت کردن تشدید می‌یابد. در برخی از موارد بسته به اینکه کدام مهره کمری دچار سرخوردگی شده باشد، ممکن است درد به باسن و حتی بخش‌های پایین‌تر نیز بزند. در صورتی که سرخوردگی باعث آسیب جدی‌تر شده باشد، ممکن است بیمار در هردو پای خود احساس درد کند.

اختلال حس در پا

گاهی سرخوردگی مهره کمر باعث ایجاد فشار به ریشه‌های عصبی نخاع شده و به همین دلیل فرد در یک پا یا هردو پای خود دچار اختلال حس می‌شود. اختلال حس به معنی حالاتی مانند گزگز، مور مور، بی حسی و ازین قبیل است. این اختلال حس ممکن است بر راه رفتن فرد اثر گذاشته و راه رفتن را برای فرد سخت‌تر کند.

از دست رفتن کنترل ادرار و مدفوع

در صورتی که سرخوردگی مهره کمر بسیار شدید بوده و به عبارت دیگر بیماری پیشرفت زیادی کرده باشد، ممکن است بر کنترل ادرار و مدفوع فرد نیز اثر بگذارد. همانطور که می‌دانیم کنترل ادرار و مدفوع توسط عضلات و ماهیچه‌هایی انجام می‌شود که به وسیله ریشه‌های عصبی که از نخاع منشعب می‌شوند، عصب‌دهی شده‌اند. به این ترتیب وقتی سرخوردگی مهره بر اعصاب فشار وارد کند، ممکن است فرد کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست بدهد.

چگونه سرخوردگی مهره کمر را تشخیص می‌دهند؟

افرادی که به سرخوردگی مهره کمری مبتلا هستند معمولا به دلیل احساس درد در ناحیه کمر یا پای خود به پزشک مراجعه می‌کنند. به طور معمول پزشک متخصص ابتدا معاینات بالینی را انجام داده و در صورت مشکوک شدن به سرخوردگی مهره، بیمار را برای تصویربرداری MRI ارجاع می‌دهد. در این تصویربرداری محل قرارگیری مهره‌ها مشخص می‌شود و به این ترتیب پزشک به راحتی متوجه سرخوردگی مهره کمر می‌شود.

روش‌های درمان سرخوردگی مهره کمر کدامند؟

بسته به اینکه شدت سرخوردگی مهره کمر چقدر باشد و اینکه علائم چه اندازه زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده باشد، روش درمانی متفاوت خواهد بود. در مواردی که سرخوردگی مهره کمر باعث ایجاد علائمی مانند عدم توانایی کنترل ادرار و مدفوع شده است، ممکن است پزشک عمل جراحی را پیشنهاد کند. اما در بسیاری از موارد درمان‌های غیرجراحی برای سرخوردگی مهره پیشنهاد می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به فیزیوتراپی، کاردرمانی، آب درمانی، کایروپرکتیک و... اشاره کرد.

کاردرمانی برای سرخوردگی مهره کمر

کاردرمانی یکی از رشته‌هایی است که می‌تواند برای درمان سرخوردگی مهره کمر موثر باشد. در این روش درمانی برای سرخوردگی مهره کمر ممکن است رویکردهای متفاوتی دنبال شوند. به طور مثال ممکن است کاردرمانگر به تقویت برخی از عضلات در ناحیه ستون فقرات بپردازد که به صورت فعال مهره را به جای اصلی خود بازگردانند.

همچنین ممکن است با کمک تمرین درمانی‌های خاص انعطاف پذیری و دامنه حرکتی ستون فقرات افزایش پیدا کرده و همچنین با تقویت برخی عضلات ثبات ستون فقرات بالا رفته تا ریسک سرخوردگی مهره مجدد کاهش یابد. کاردرمانگر می‌تواند از برخی تکنیک‌های درمان‌ دستی استفاده کند تا باعث کاهش درد و یا جابجایی مهره‌ها و بازگشت به جای اصلی خود شوند. البته برای این کار درمانگر باید تخصص و دانش کافی را داشته باشد.