بی خوابی در ام اس | درمان شایع‌ترین اختلالات خواب در ام اس

در برخی موارد، ضایعات ناشی از بیماری ام اس در نقاط خاصی از مغز، ممکن است فرد را از خواب طبیعی باز دارد. با این حال، بی خوابی در ام اس ممکن است به طور مستقیم ناشی از خود بیماری نباشد. برخی از علائم و عوارض بیماری ام اس از جمله شب ادراری، اسپاستیسیتی (سفتی) عضلات، درد، عوارض جانبی دارویی، کمبود ویتامین D، بی‌تحرکی و... می‌تواند در خواب شبانه اختلال ایجاد کند. همچنین تغییرات عاطفی از جمله استرس یا افسردگی ممکن است منجر به بی خوابی در ام اس شوند. در ادامه شایع‌ترین اختلالات خواب در ام اس شرح داده شده اند.

‌بی‌خوابی در ام اس بر اثر استراحت زیاد !

یکی از شایع‌ترین علائم بیماری ام اس، خستگی است. افراد مبتلا به بیماری ام اس نسبت به سایر افراد به خواب و استراحت بیشتری نیاز دارند، چرا که خستگی و خواب بی‌کیفیت سایر علائم آن‌ها را بدتر می‌کند. پرخوابی یا خواب زیاد به طور معمول به علت خستگی، گرما یا حالات روحی-روانی از جمله افسردگی اتفاق می‌افتد.

با این حال، افرادی که در طول روز بیش از حد طبیعی چرت می‌زنند، ممکن است دچار بی‌خوابی شبانه شوند. این بی‌خوابی شبانه انرژی فرد را در طول روز به شدت کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از بی خوابی در ام اس به مبتلایان این بیماری توصیه می‌شود که در طول روز فقط در حد نیم ساعت چرت بزنند.

حرکات غیر طبیعی در طول خواب؛ بی خوابی در ام اس

حرکات غیر طبیعی بدن در طول خواب از جمله سندروم پاهای بی‌قرار (Restless Legs Syndrome)، از شایع‌ترین اختلالات خواب در بیماری ام اس است. سندروم پاهای بیقرار (RLS) یک اختلال عصبی است که باعث ایجاد میل غیر قابل مقاومت برای حرکت دادن پا‌ها می‌شود. در این اختلال، فرد احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کند که به نظر می‌رسد باید پاهای خود را حرکت دهد تا این ناراحتی را تسکین دهد.

این عارضه هنگام استراحت و خواب شدیدتر است و می‌تواند خوابیدن را به شدت مختل کند. حرکت، احساس ناخوشایند را به طور موقت کاهش می‌دهد، اما این احساسات اغلب پس از توقف حرکت عود می‌کنند. گاهی اوقات، بازوها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند و ممکن است حرکات غیرطبیعی در آن‌ها رخ دهد.

نارکولپسی (Narcolepsy)؛ بی خوابی در ام اس

بیماری ام اس به اعصاب در مغز و نخاع آسیب می‌زند و ممکن است منجر به ایجاد اختلالی به نام نارکولپسی (Narcolepsy) شود. نارکولپسی یک اختلال عصبی نادر است که بر توانایی مغز برای کنترل چرخه خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. نارکولپسی می‌تواند فرد را از انتخاب زمان بیدار شدن یا خوابیدن باز دارد.

به بیان دیگر فردی که به این اختلال دچار است ممکن است ناگهان به خواب رود یا وقفه‌های غیرقابل کنترل در خواب را تجربه کند.

نارکولپسی می‌تواند فعالیت‌های روزانه را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در حال حاضر درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد، با این حال، داروها و تغییرات سبک زندگی می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند. در ادامه شایع‌ترین علائم این اختلال شرح داده شده است:

• به خواب رفتن ناگهانی، حتی اگر فرد مشغول به فعالیتی مانند رانندگی، غذا خوردن و... باشد، از علائم نارکولپسی است.
• خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و مشکل در تمرکز و بیدار ماندن که علت آن می‌تواند بیدار شدن مکرر در طول شب باشد.
• نارکولپسی می‌تواند باعث از دست دادن ناگهانی کنترل عضلات و تون‌ عضلانی ‌شود که به عنوان کاتاپلکسی نیز شناخته می‌شود. کاتاپلکسی اغلب در پاسخ به احساساتی مانند خنده و عصبانیت تشدید می‌شود.
• فلج خواب از دیگر علائم نارکولپسی است. زمانی که فلج خواب رخ می‌دهد فرد هنگام بیدار شدن یا به خواب رفتن به طور موقت توانایی حرکت و صحبت کردن را از دست می‌دهد. 

مشکلات تنفسی مرتبط با خواب؛ بی خوابی در ام اس

آپنه خواب (Apnea) یک اختلال خواب شایع است که در آن راه‌های هوایی هنگام خواب بسته شده و تنفس به طور مکرر متوقف و شروع می‌شود. توقف تنفس، مغز را بیدار می‌کند تا تنفس را دوباره شروع کند.

اگر با صدای بلند خروپف می‌کنید و زیاد از خواب می‌پرید، ممکن است دچار آپنه خواب باشید.

علائم آپنه خواب عمدتا در هنگام خواب رخ می‌دهد و تشخیص آپنه خواب توسط فرد ممکن است سخت باشد. اگر احساس می‌کنید ممکن است دچار آپنه خواب باشید می‌توانید از کسی بخواهید که در هنگام خواب کنار شما بماند تا بتواند علائم را بررسی کند. شایع‌ترین علائم آپنه خواب به شرح زیر است.

• خروپف بلند، نفس نفس زدن و احساس خفگی
• زیاد بیدار شدن و پریدن از خواب
• احساس خستگی شدید، سردرد و خواب آلودگی در طول روز
• نوسانات خلقی از جمله احساس خشم و اضطراب

درمان بی خوابی در ام اس

درمان بی خوابی در ام اس، ابتدا با تشخیص علت و نوع اختلال انجام می‌شود. اگر احساس می‌کنید به یکی از اختلالات بی خوابی در ام اس که پیش‌تر توضیح داده شد دچار هستید، بهتر است برای درمان به موقع این اختلال به پزشک مراجعه کنید.

اگر علائم بیماری ام اس از جمله شب ادراری، درد، کمبود ویتامین D، خستگی، گرما و... باعث ایجاد اختلال خواب شما شده باشند، هدف اصلی درمان بهبود این علائم تا بالاترین حد ممکن است. درمان‌های دارویی می‌توانند تا حدی این علائم را بهبود بخشند، اما گاهی نیز به علت عوارض دارویی مشکلات بی خوابی در ام اس تشدید می‌شوند.

توانبخشی از جمله کاردرمانی نیز در کاهش شدت علائم می‌تواند بسیار موثر باشد. هدف اصلی کاردرمانی افزایش کیفیت زندگی و دستیابی به حداکثر استقلال در زندگی روزمره است.

کاردرمانی با بهبود علائمی از جمله اسپاستیسیتی (سفتی عضلات)، آموزش استراتژ‌ی‌های کاهش خستگی، درمان شب ادراری و... می‌تواند به درمان بی خوابی در ام اس کمک کند.

استراتژی‌هایی برای رفع بی خوابی در ام اس

همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، اگر با مشکلی بی خوابی در ام اس مواجه هستید، باید ابتدا علائم بیماری ام اس را که ممکن است باعث مشکلات خواب شود، درمان کنید. با این حال، راه حل‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌تواند به شما برای داشتن یک خواب راحت و با کیفیت کمک کند. در ادامه استراتژی‌هایی برای رفع مشکل بی خوابی در ام اس آورده شده اند.

برای خواب خود برنامه ریزی کنید

سعی کنید در ساعت مشخصی بخوابید و بیدار شوید. اگر در طول روز احساس خستگی می‌کنید، سعی کنید سه بار نهایتا یک ربع تا نیم ساعت چرت بزنید و در طول روز بیش از یک ساعت نخوابید. اگر به علت بی‌تحرکی و نداشتن فعالیت دچار بی‌خوابی می‌شوید، بهتر است یک برنامه تمرینات ورزشی را به فعالیت‌های روزمره زندگی خود اضافه کنید. می‌توانید برای دریافت بهترین برنامه تمرینات ورزشی متناسب با توانایی‌های خود از یک کاردرمانگر کمک بگیرید.  

عوارض جانبی داروها و مواد غذایی را فراموش نکنید

قرص‌های خواب آور ممکن است برای مدتی مفید باشند. با این حال، بسیاری از این دارو‌ها اعتیاد‌آور هستند و بهتر است آخرین گزینه بریا درمان بی‌خوابی در ام اس استفاده شوند. همچنین مصرف کافئین، الکل، سیگار و خوردن غذا‌های سنگین قبل از خواب و... می‌توانند علاوه بر تشدید سایر علائم بیماری، کیفیت خواب را نیز کاهش دهند. بهتر است مصرف این مواد را محدود کنید.

قبل از خواب ذهن خود را پاک کنید

تغییرات خلق و خو، نگرانی و اضطراب، منجر به بی خوابی در ام اس می‌شوند. سعی کنید ذهن خود را پیش از خواب آرام کنید. نوشتن فهرستی از کارهایی که فردا باید انجام دهید قبل از خواب ممکن است کمک کننده باشد. همچنین گوش دادن به موسیقی آرام، مدیتیشن، تمرینات تنفسی، خواندن یک کتاب یا نوشتن نیز می‌توانند تاثیرگذار باشد. اگر نگرانی‌های شما به حدی زیاد است که حتی در صورت خستگی نمی‌توانید خواب راحتی داشته باشید، می‌توانید از یک پزشک یا کاردرمانگر کمک بگیرید.

خواب راحت یکی از مهم‌ترین عوامل داشتن یک زندگی با‌کیفیت است. افراد مبتلا به بیماری ام اس به علل گوناگونی ممکن است مشکلاتی را در خواب تجربه کنند. مشکل بی خوابی در ام اس بیشتر از جمعیت عادی است. از آنجایی که کیفیت خواب می‌تواند شدت علائم بیماری ام اس را تحت تاثیر قرار دهد، توجه به این مشکلات و اقدام برای درمان بی خوابی در ام اس بسیار حائز اهمیت است.