مشکلات بینایی در ام اس | ام اس چه اثراتی بر روی چشم می‌گذارد؟

بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی پیشرونده است که به علت اختلال در سیستم ایمنی بدن به وجود می‌آید. در بیماری ام اس، سلول‌های ایمنی به اشتباه به بخش‌هایی از اعصاب به نام غلاف میلین حمله می‌کنند و آن را از بین می‌برند. ام اس می‌تواند به عصب بینایی نیز آسیب برساند، که می‌تواند باعث تغییرات یا از دست دادن بینایی به طور موقت یا دائمی شود. با این حال به طور معمول مشکلات بینایی در ام اس قابل کنترل است و نابینایی کامل به ندرت در بینایی ام اس رخ می‌دهد.

مشکلات بینایی در ام اس؛ شایع‌ترین علامت ام اس

بیش از 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس، حداقل یک مشکل بینایی را در دوره بیماری خود تجربه می‌کنند. بنابراین، پیش آگهی در مورد بیماری ام اس و بهبود بسیاری از مشکلات بینایی در ام اس مفید است. به طور معمول اگر شروع بیماری ام اس همراه با مشکلات بینایی باشد، بهتر از سایر علائم است و افرادی که مشکلات بینایی، اولین علامتی است که تجربه می‌کنند، نسبت به سایر مبتلایان به بیماری ام اس وضعیت بهتری را تجربه خواهند کرد.

همچنین احتمال بهبود علائم بینایی نسبت به سایر علائم در بیماری ام اس بالاتر است. نوریت بینایی، دوبینی و نیستاگموس سه مشکل رایج بینایی برای افراد مبتلا به ام اس هستند که در ادامه این مقاله به بررسی این اختلالات می‌پردازیم.

نوریت بینایی (Optic neuritis)؛ مشکلات بینایی در ام اس

عصب بینایی رابط بین چشم و مغز است که اطلاعات بینایی را از چشم (شبکیه) به مغز منتقل می‌کند. به التهاب این عصب، نوریت بینایی یا نوریت اپتیک می‌گویند. نوریت بینایی یکی ازرایج‌ترین مشکلات بینایی در ام اس است. این عارضه معمولا در یک چشم رخ می‌دهد و احتمال اینکه فرد آن را در دو چشم تجربه کند، پایین است. در ادامه شایع ترین علائمی که نوریت بینایی ایجاد می‌کند، شرح داده شده است.

• بینایی ممکن است به طور جزئی یا کامل در چشم آسیب دیده از بین برود. البته در بیشتر مواردی که نوریت بینایی منجر به از دست دادن کامل بینایی شده است، بینایی برمی‌گردد.
• فرد ممکن است با حرکت چشم احساس درد کند.
• تاری دید یا از دست دادن دید رنگی از دیگر علائم نوریت بینایی است.
• ممکن است نقاط کور یا یک لکه تار یا کم نور در مرکز میدان بینایی ایجاد شود.
• دوبینی (Diplopia)

دوبینی نیز یکی دیگر از مشکلات بینایی در ام اس است. زمانی که در نتیجه بیماری ام اس، اعصاب بینایی ملتهب شده و آسیب می‌بینند، ممکن است دوبینی رخ دهد. حرکات چشم توسط عضلاتی انجام می‌شوند که توسط اعصاب چشم، عصب‌دهی شده‌اند. به طور معمول، عضلات به طور هماهنگ کار می‌کنند تا تصویری واحد به مغز ارسال و یکپارچه شود.

زمانی که اعصاب کنترل کننده عضلات حرکت دهنده چشم ملتهب شوند یا آسیب ببینند، هماهنگی حرکات چشم از بین می‌رود. در اثر این اتفاق ممکن است دو تصویر کنار هم یا یک تصویر روی دیگری ایجاد شود و فرد دوبینی را تجربه کند.

نیستاگموس (Nystagmus)؛ مشکلات بینایی در ام اس

نیستاگموس یا چشم‌های رقصنده اصطلاحی است که به حرکت غیر ارادی و کنترل نشده چشم گفته می‌شود. زمانی که فرد نتواند حرکت چشم را در کره چشم کنترل کند نیستاگموس رخ می‌دهد. این حرکات می‌تواند به سمت بالا و پایین، چپ و راست و یا چرخشی باشد و معمولا سریع، منظم و نوسانی است.

نیستاگموس ممکن است این احساس را برای فرد ایجاد کند که سرگیجه دارد و دنیا در حال حرکت است. در برخی موارد زمانی که سر در یک زاویه خاص نگه داشته شود علائم نیستاگموس کاهش می‌یابد؛ به همین علت برخی از افراد سر خود را در یک موقعیت کج نگه می‌دارند.

درمان مشکلات بینایی در ام اس

درمان مشکلات بینایی در ام اس به نوع اختلالی که تجربه می‌کنید از جمله نوریت بینایی، تاری دید، دوبینی و... بستگی دارد. مشکلات بینایی در بیماری ام اس ممکن است پایدار باشند یا پس از فروکش کردن علائم بینایی ام اس پس از دوره عود بیماری، شدت آن‌ها کاهش یابد و حتی خود به خود از بین بروند. در ادامه شایع‌ترین روش‌های درمانی برای کنترل مشکلات بینایی در ام اس شرح داده شده است.

درمان پزشکی و دارو درمانی

رایج ترین راه برای درمان مشکلات بینایی در ام اس، از جمله نوریت بینایی، استفاده از داروهای ضد التهابی قوی به نام استروئیدها است. همچنین پس از گذراندن دوره عود بیماری که علائم بینایی بدتر می‌شوند یک دوره کوتاه کورتیکواستروئید ممکن است مفید باشد.

برای دوبینی طولانی مدت نیز روش‌هایی مانند جراحی با هدف بازگرداندن تقارن در وضعیت چشم نیز ممکن است انجام شود.

استفاده از لنز و عینک مخصوص

استفاده از لنزهای تماسی یا عینک برای بهبود بینایی ممکن است به کاهش سرعت حرکت چشم در نیستاگموس و همچنین درمان دوبینی کمک کند. لنزهای مخصوصی موسوم به لنزهای منشوری که روی عینک قرار می‌گیرند ممکن است برای دوبینی مداوم مفید باشند. همچنین برای کاهش تاثیر دوبینی، می‌توانید یکی از چشم‌ها را با استفاده از چسب (Eye patch) ببندید، تا یکی از تصاویر ارسال شده به مغزتان را مسدود کنید.

توانبخشی و کاردرمانی

کاردرمانی به افراد کمک می‌کند تا با وجود مشکلات بینایی در ام اس بهتر زندگی کنند و فعالیت‌های روزمره زندگی را با حداکثر استقلال ممکن انجام دهند. این مسئله بسیار حائز اهمیت است، چرا که بینایی یکی از مهم ترین حواس بدن است که اگر دچار اختلالی شود ناتوانی زیادی در انجام ساده ترین فعالیت‌های روزمره برای فرد به وجود می‌آید.

توانبخشی از جمله کاردرمانی می‌تواند در کاهش مشکلات بینایی در ام اس موثر باشد. به عنوان مثال اگر نیستاگموس باعث شود برای بهبود بینایی سر خود را در وضعیت غیرعادی نگه دارید، ممکن است مشکلات گردن و شانه ایجاد شود. کاردرمانی می‌تواند از این مشکلات پیشگیری کرده و آن‌ها را به حداقل برساند.

تغییر سبک زندگی

مشکلات بینایی در ام اس، تحت تاثیر عوامل گوناگونی از جمله سیگار کشیدن، گرما، خستگی، عفونت، ورزش سنگین و... ممکن است بدتر شوند؛ که این تاثیر می‌تواند موقت یا دائمی باشد. به عنوان مثال بدتر شدن علائم بیماری ام اس به طور موقت با گرما یکی از شایع ترین علائم بیماری ام اس است که علائم بینایی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. در این موارد با تغییر عوامل محیطی مانند استراحت، خنک کردن بدن، ترک سیگار و... می‌توان علائم بینایی در بیماری ام اس را کنترل کرد.

حس بینایی نقش مهمی در زندگی روزمره دارد و اختلال در این حس مشکلات زیادی در عملکرد از جمله حفظ تعادل، راه رفتن، خواندن، نوشتن، غذا خوردن و... ایجاد می‌کند. مشکلات بینایی از شایع ترین علائم بیماری ام اس هستند. به همین علت مدیریت علائم بینایی بیماری ام اس بسیار مهم است. خوشبختانه روش‌های گوناگونی برای مدیریت مشکلات بینایی در بیماران ام اس وجود دارد که تا حد زیادی در کنترل این علائم موثر‌اند.