دفورمیتی گردن قو چیست؟ | کاردرمانی و درمان بدشکلی گردن قو

متاسفانه گاهی دفورمیتی‌هایی در دست و انگشتان ایجاد می‌شود که به سبب آن، عملکرد دست تا حد زیادی کم می‌شود. بدشکلی گردن قو در ابتدا به دلیل آسیب به اتصال تاندون اکستانسور ایجاد می شود. آسیب به تاندون اکستانسور می‌تواند ناشی از پارگی یا بیرون زدگی بر اثر ضربه مستقیم، پارگی در حین کشیده شدن انگشت، یا ناشی از یک بیماری التهابی مانند آرتریت روماتوئید باشد. در این مقاله ما قصد داریم تا دفورمیتی گردن قو را مورد بررسی قرار دهیم و بگوییم که کاردرمانی چگونه می‌تواند با مداخلات خود این بدشکلی را تا حد امکان برطرف کند و عملکرد طبیعی را به دست بازگرداند. اما دفورمیتی گردن قو چیست؟ چه راه درمانی برای آن وجود دارد؟ در ادامه با ما همراه باشید.

دفورمیتی گردن قو در انگشت دست چیست؟

برای اینکه با دفورمیتی گردن قو یا سوان نک بهتر آشنا شوید، بهتر است که با دست سالم شروع کنیم. در یک دست سالم پنج انگشت وجود دارد که با شماره‌های یک تا پنج نام‌گذاری می‌شوند. انگشت شست انگشت شماره یک و انگشت کوچک انگشت شماره پنج است. انگشت شست دارای دو بند و یک مفصل است، در حالی که سایر انگشتان سه بند و دو مفصل دارند. دفورمیتی گردن قو در انگشت شست رخ نمی‌دهد، چرا که برای ایجاد این دفورمیتی به دو مفصل نیاز است که انگشت شست از این قاعده مستثنی است.

گاهی به دلیل عوامل مختلف که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت، مفصل پروگزیمال ( نزدیک تر) انگشت به هایپراکستنشن و مفصل دیستال انگشت به فلکشن می‌رود. در این حالت است که می‌گوییم دفورمیتی سوان نک یا گردن قو در انگشت فرد شکل گرفته است. برای اینکه بیشتر با دفورمیتی گردن قو آشنا شوید، ما را تا پایان این مقاله همراهی کنید.

تغییر شکل گردن قو در انگشت دست

همان طور که قبلا نیز اشاره شد، انگشتان ما به جز انگشت شست، از سه بند و دو مفصل ایجاد شده‌اند. مفاصل انگشتان مانند یک لولا عمل می‌کنند و خم و راست می‌شوند. به خم شدن بند انگشتان حرکت فلکشن و به راست شدن این بندها حرکت اکستنشن می‌گویند. هنگامی که یک فرد سالم مشت خود را باز کرده است، تقریبا تمامی سه بند یک انگشت در یک راستای صاف قرار می‌گیرند، اما با ایجاد دفورمیتی گردن قو، بند دوم و سوم ( از نزدیک به دور)، نسبت به بند اول منحرف می‌شوند.

نتیجه این انحرافات باعث دفورمیتی گردن قو می‌گردد. برای اینکه موضوع را بهتر درک کنید، بگذارید این دفورمیتی را در دو مفصل انگشت به صورت جداگانه بررسی کنیم. اگر به جلو انگشتان خود نگاه کنید، سه چین مشاهده خواهید کرد. چین دومی که روی انگشت وجود دارد، دقیقا روی اولین مفصل بین بندی (proximal interphalangeal) است.

در دفورمیتی گردن قو، این مفصل به هایپر اکستنشن می‌رود، یعنی نه تنها این مفصل در یک راستا با بند قبلی نیست، بلکه به صورت شدیدی به سمت پشت دست خم شده است. اگر به سومین چین نگاه کنید، می‌بینید که این مفصل نیز به فلکشن رفته است و راستای آن تغییر کرده است. لذا تغییر در مفاصل بین بندی به شکلی که ذکر شد، تغییر شکل گردن قو یا سوان نک را رقم می‌زند.

عوامل رخداد سوان نک در انگشت

حال به راستی چه عواملی باعث به وجود آمدن دفورمیتی سوان نک یا دفورمیتی گردن قو در انگشتان می‌شود؟ برای اینکه علت این رخداد را درک کنید، باید به خوبی با آناتومی دست انسان آشنا باشید؛ با این حال ما سعی می‌کنیم تا با زبانی ساده این موضوع را برای شما بیان کنیم. برای خم کردن اولین و دومین مفصل انگشتان دوم تا پنجم، دو عضله‌ مجزا وجود دارد.

به عنوان مثال، اولین مفصل انگشت شماره سه با انقباض عضله‌ فکلسور دیجیتروم سوپرفیشیالیس یا FDS و دومین مفصل این انگشت با انقباض عضله فلکسور دیجیتروم پرفوندوس یا FDP خم می‌شود. اما صاف شدن این مفاصل تنها با انقباض یک عضله به نام اکستنسور دیجیتروم کامنیوس یا EDC صورت می‌گیرد. در این جا نیاز است تا با مفهومی به نام اکستانسور هود آشنا شوید تا بهتر دفورمیتی سوان نک یا گردن قو را درک کنید.

اکستانسور هود چیست و چگونه عمل می‌کند؟؛ دفورمیتی گردن قو

اکستانسور هود یک مکانیسم است که سبب اکستنشن هم زمان مفاصل بین‌بندی می‌شود. در پشت انگشت سوم به عنوان مثال، اکستانسور هود سبب می‌شود تا مفاصل بین بندی به طور هم زمان صاف شوند. بر خلاف این که برای خم کردن مفاصل بین بندی دو عضله وجود داشت، برای صاف کردن این مفاصل تنها یک عضله وجود دارد و به کمک اکستانسور هود است که دو مفصل به طور هم زمان صاف می‌شوند.

مکانیسم عملکرد اکستانسور هود بسیار پیچیده است و در این مقال نمی‌گنجد، اما علت ایجاد دفورمیتی گردن قو یا سوان نک به همین اکستانسور هود برمی‌گردد. در واقع آسیبِ ساختارهای اکستانسور هود سبب می‌شود تا دفورمیتی گردن قو ایجاد گردد.

تغییر شکل انگشت گردن قو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص دفورمیتی گردن قو یا همان سوان نک بسیار ساده است، چرا که این دفورمیتی را می‌توان با نگاه کردن تشخیص داد. همان طور که به خوبی می‌دانید، گردن قو یک فورم S شکل دارد. در این دفورمیتی نیز انگشت فرد مانند گردن قو به شکل حرف S (البته در دست چپ) درمی‌آید. علت نام گذاری این دفورمیتی نیز به همین دلیل است.

گاهی برای تشخیص اینکه دفورمیتی تثبیت شده است یا خیر، کاردرمانگر تست های مختلفی روی مفصل انجام می‌دهد تا خشکی مفصل را از دفورمیتی گردن قو جدا کند. پس به طور کلی می‌توان ادعا نمود که مشاهده بهترین راه تشخیص دفورمیتی گردن قو است.

درمان دفورمیتی گردن قو در انگشتان

درمان دفورمیتی گردن قو به دو صورت انجام می‌گیرد. گاهی اوقات انجام جراحی اجتناب ناپذیر است و شما به یک جراح زبده نیاز دارید تا جراحی لازم را روی انگشت شما انجام دهد. اما گاهی دفورمیتی تثبیت نشده است و کاردرمانگر می‌تواند با مداخلات به موقع کاردرمانی این دفورمیتی را برای شما تا حد ممکن از بین ببرد.

پس اولین عامل موثر در درمان، مراجعه زود هنگام به پزشک یا کاردرمانی است. برای درک بهتر درمان گردن قو، ما روند درمان را به دو صورتِ درمان جراحی و درمان غیر جراحی برای شما شرح داده‌ایم.

• درمان جراحی دفورمیتی گردن قو

آسیب در زون یک یا دو اکستانسوری سبب ایجاد دفورمیتی گردن قو یا سوان نک می‌گردد. در درمان جراحی، پزشک سعی می‌کند تا شکاف کوچکی در محل آسیب و اطراف آن ایجاد کند و ترمیمات لازم را روی اکستانسور هود اعمال کند. سپس محل جراحی را بخیه می‌کند و فرد را برای توانبخشی به کاردرمانی ارجاع می‌دهد. در 6 تا 8 هفته اول انگشت در آتل است و باید در بی‌حرکتی باشد.

کاردرمانی در این وضعیت سعی می‌کند تا با تکنیک های کاهش ادم، ورم را در محل جراحت کم کند. اگر کنترل ادم به خوبی صورت نگیرد، بعد از برداشتن آتل و پایان بی حرکتی، تاندون به بافت‌های اطراف می‌چسبد و اصطلاحا چسبندگی ایجاد می‌کند. چسبندگی در نهایت سبب می‌شود تا دامنه مفصل مورد نظر کاهش یابد.

متاسفانه در کارهای بالینی مشاهده می‌شود که بسیاری از افراد دیر به کاردرمانی مراجعه می‌کنند و روند درمان را طولانی تر و سخت تر می‌کنند. لذا به شما توصیه می‌کنیم که زمان مراجعه به کاردرمانی را جدی بگیرید.

حتما بخوانید : جلوگیری از گردن درد

• درمان غیر جراحی دفورمیتی گردن قو

کاردرمانی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم توانبخشی، می‌تواند بهترین مداخلات را برای دفورمیتی گردن قو یا سوان نک در نظر بگیرد. گاهی دفورمیتی تثبیت نشده است و جراح نیازی به جراحی باز نمی‌بیند و فرد را به کاردرمانی ارجاع می‌دهد. در این مرحله پس از ارزیابی دقیق بیمار، کاردرمانگر سعی می‌کند تا با مداخلات مختلف دفورمیتی را رفع کند.

یکی از بهترین و پرکاربرد ترین مداخلات کاردرمانی، پوتی تراپی (Putty Therapy) است. پوتی یک نوع خمیر مخصوص است که در چند رنگ مختلف تولید می‌شود. هر کدام از این رنگ ها درجه سختی خاصی دارد. کاردرمانگر سعی می‌کند با کمک این خمیر، تمرینات مختلفی را در جهت عکسِ دفورمیتی از بیمار بگیرد و تا حد امکان آن را رفع کند.

تمرینات گردن قو در خانه

به خوبی می‌دانید که جلسات کاردرمانی فقط به تنهایی نمی‌تواند بهترین روند درمان را رقم بزند. تمرین در خانه نیز یکی از عواملی است که در بهبودی دفورمیتی گردن قو یا سوان نک بسیار موثر است. تیم kardarmani.info بروشوری را برای شما تهیه کرده است که می‌توانید به کمک این بروشور، تمرینات لازم را در خانه انجام دهید.

فقط به این نکته دقت داشته باشید که انجام این تمرینات در خانه به این معنی نیست که شما از حضور در جلسات کاردرمانی بی‌نیاز هستید. در واقع این تمرینات به نوعی مکمل جلسات کاردرمانی است و روند درمان را سرعت می‌بخشد.

نحوه مقابله با دفورمیتی گردن قو

دفورمیتی گردن قو یا سوان نک، همان طور که اشاره شد، یکی از شایع‌ترین دفورمیتی‌های موجود در انگشتان است. خوشبختانه درمان این دفورمیتی به کمک جراحی و کاردرمانیِ به موقع امکان پذیر است، لذا نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید، مراجعه زود هنگام به پزشک و کاردرمانی است. اگر جلسات کاردرمانی را به طور منظم ادامه دهید و تمرینات لازم را در خانه پی‌گیری کنید، مطمئن باشید که دفورمیتی سوان نک در انگشت شما رفع خواهد شد و هیچ مشکلی برای انجام کارهای روزمره شما به وجود نخواهد آمد.