مراکز دریافت خدمات کاردرمانی | خدمات کاردرمانی را از کجا دریافت کنیم؟

کاردرمانی از افرادی حمایت می‌کند که سلامت روحی، ذهنی و جسمی آنها دچار مشکل شده و امکان فعالیت در محیط‌های اجتماعی و کاری برایشان میسر نیست. وظیفه یک کاردرمانگر، شناسایی نقاط قوت و مشکلاتی است که ممکن است این افراد در زندگی روزمره با آن مواجه شوند. به عنوان مثال، ارائه تمرین‌هایی برای بهبود مهارت‌های حرکتی، راهکارهایی برای حل معضلات روحی، بهبود عملکرد افراد مبتلا به نقص‌های مادرزادی و ... از جمله خدماتی است که در مراکز خدمات کاردرمانی ارائه می شوند.

خدمات کاردرمانی را چه افرادی می‌توانند استفاده کنند؟

کاردرمانی یک رشته جامع است که به طیف وسیعی از بیماران می‌تواند یاری رساند. همانطور که اشاره شد، خدمات کاردرمانی به طور کلی در حیطه‌های جسم، ذهن و روان است. افراد با هر نوع بیماری یا اختلالی مرتبط با این حیطه‌ها می‌توانند به مراکز خدمات کاردرمانی مراجعه کنند. کاردرمانی می‌تواند کیفیت زندگی این افراد را افزایش داده و به آن‌ها برای دستیابی به حداکثر استقلال کمک کند. برای حیطه‌های ذهن و روان، مداخلات می‌تواند برای بیماران زیر انجام شود:

• مبتلا به (ADHD) یا بیش فعالی                   
• اختلالات یادگیری، حسی و رشدی
• سندرم داون و طیف اوتیسم
• افسردگی و اختلالات خلقی
• اسکیزوفرنی، هذیان و توهم و.... 

اما طیف گسترده‌ای از مراجعه کنندگان به تراپیست‌ها، به دلیل بیماری‌های جسمی است. حیطه جسمی کاردرمانی شامل بیماری‌های مرتبط با ارتوپدی، نورولوژی و فلج مغزی می‌شود. البته در نظر داشته باشید که باید همزمان با اینکه بر روی مشکل جسمی بیمار مداخلاتی صورت می‌گیرد، بیمار از لحاظ روحی نیز تقویت شود تا به اعتماد به نفس کافی برسد. خدمات کاردرمانی در حوزه‌ جسم برای بیماران زیر انجام می‌شود:

• افراد مبتلا به سکته‌ مغزی (Stroke)
• پارکینسون، MS، گلین باره
• فلج مغزی، انواع پالژی‌ها
• دفورمیتی‌های مادرزادی و همچنین شکستگی‌ها

خدمات کاردرمانی را از کجا می‌توان دریافت کرد؟

اصلی ترین مرحله‌ از پروسه‌ خدمات کاردرمانی، همان فرایند مداخله‌ آن (Intervention) است. بیماران می‌توانند برای درمان به بهترین مراکز کاردرمانی در شهر خود مراجعه کنند. با توجه به شرایط کلی بیمار که شامل خود بیمار و محیط اوست، کاردرمانگر، برنامه‌ مداخله را طراحی می‌کند که این برنامه می‌تواند در بیمارستان، منزل، کلینیک، مراکز روزانه و... باشد. البته به این نکته نیز باید توجه داشت که ممکن است یک بیمار در مکان‌های مختلفی از خدمات کاردرمانی برخوردار شود. 

برای مثال شخصی که به خاطر تصادف دچار مشکلات جسمی شده و در بیمارستان بستری است، نخست در بیمارستان تحت مداخلات کاردرمانی قرار می‌گیرد. سپس، پس از ترخیص اگر نیاز باشد جلساتی هم در کلینیک برای او در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب مداخلات فقط مختص به یک مکان نیست.

 کاردرمانی در بیمارستان، اولین رویارویی با کاردرمانگر

 در بیمارستان، مداخلات معمولا محدود‌تر است؛ زیرا هم زمان کمتری وجود دارد و هم ممکن است بیمار از لحاظ جسمی یا روانی، آمادگی لازم برای چالش‌های بزرگتر را نداشته باشد. خدمات کاردرمانی در بیمارستان می‌تواند شامل کمک به بیمار برای انجام فعالیت‌های روزمره(ADL)، انجام مداخلاتی برای بهبود وضعیت جسمی و روانی بیمار و خدماتی از این دست باشد.

مداخلات جسمی کاردرمانگر برای بیمارانی که مشکل ارتوپدی دارند، به طور معمول بر روی اندام فوقانی است، البته به این معنا نیست که اندام تحتانی در حیطه‌ کاری کاردرمانگر نیست و در بیماری‌های مربوط به نورولوژی به طور معمول مداخلات درمانی برای اندام‌ فوقانی و تحتانی به صورت همزمان انجام می‌شود.

بازدید بیماران توسط کاردرمانگران در بیمارستان می‌تواند به صورت روزانه باشد که در این بازدید‌ها کاردرمانگر با سنجش مرتب بیمار وضعیت پیشرفت او را به صورت روزانه ارزیابی می‌کند.

ارائه خدمات کاردرمانی در کلینیک

بخش اعظم مراجعان، مربوط کلینیک‌های کاردرمانی است. کلینیک‌ها می‌توانند یا به صورت اختصاصی برای رشته‌ کاردرمانی باشند و یا یک مجتمع توانبخشی که دارای سایر خدمات توانبخشی نیز می‌شود. کلینیک‌های کاردرمانی به طور معمول با توجه به شرایط بیماران مناسب سازی می‌شوند و به همین جهت، خدمات بسیاری را می‌توانند به مراجعین ارائه دهند.

نکته مهم این است که چه افرادی به کلینیک‌های کاردرمانی مراجعه می‌کنند. دسته‌ اول افرادی هستند که با نامه‌ ارجاع، به نزد کاردرمانگر می‌آید. این نامه غالبا از سمت پزشک معالج تجویز می‌شود. پزشک می‌تواند ارتوپد، نورولوژیست، روانپزشک و.... باشد.

دسته‌ دیگر افرادی هستند که بدون مراجعه به پزشک مستقیما برای دریافت خدمات کاردرمانی به کلینیک‌ها مراجعه می‌کنند، مثلا فردی که طی فعالیتی به مشکل جسمی دچار شود ممکن است مستقیم به نزد کاردرمانگر بیاد.

لازم به ذکر است که هر کلینیک ممکن است فقط به یکی از حیطه‎‌های کاردرمانی بپردازد، یعنی کلینیکی که فقط برای شاخه‌ روان است، دیگر در حیطه‌ جسمی فعالیتی ندارد و بالعکس. البته برخی کلینیک‌ها ممکن است دارای متخصصان در تمامی حیطه‌ها باشند.

ارائه خدمات کاردرمانی در منزل

 کاردرمانی در منزل که به اصطلاح به آن (Home Visit) می‌گویند، می‌توان گفت راحت‌ترین شیوه‌ ارائه‌ خدمات کاردرمانی به بیمار است. در این روش تراپیست، خود به منزل شخص مبتلا می‌رود و از نزدیک با شرایط زندگی او آشنا می‌شود. در نظر گرفتن و بررسی شرایط محل زندگی بیمار برای کاردرمانگر بسیار مهم است.

به طور مثال برای درمان یک بیمار مبتلا به سکته‌ مغزی که با مشکلات جسمی مواجه است، باید در نظر گرفت که به طور مثال آیا در منزل آن شخص پله وجود دارد؟ در آپارتمان زندگی می‌کند یا ...؟ این موارد باید توسط کاردرمانگر برسی شود.

کاردرمانی در منزل از فواید بسیاری برخوردار است. به عنوان مثال اینکه شخص در محیط خانواده خود است، باعث کاهش استرس او و همچنین آرامش او در حین انجام مداخله می‌شود. از مزیت‌های دیگر این روش درمانی، می‌توان به این مورد اشاره کرد که فرد از حمل و نقل مستمر به کلینیک‌ها معاف می‌شود و همین باعث راحتی بیمار است. اما وظایف کاردرمانگر در منزل چیست و چه مواردی را باید در نظر بگیرد: 

• همانطور که اشاره شد به بررسی محیط خود خانه و اطراف آن می‌پردازد.
• روابط بیمار با خانواده‌ او را در نظر می‌گیرد.
• تطابق وسایل خانه برای انجام فعالیت‌های روزمره‌ بیمار، یکی دیگر از وظایف کاردرمانگر است.
• آموزش به خانواده‌ بیمار برای انجام برخی از تمرین‌ها در زمان نبود کاردرمانگر نیز از خدمات کاردرمانی در منزل است.

همانطور که در طی مقاله با ما همراه بودید، ابتدا اطلاعاتی کلی راجع به رشته کسب کردیم و سپس گفتیم که خدمات کاردرمانی را می‌توان در بیمارستان، کلینیک‌ها و در منزل به طور عمده دریافت کرد. اما آیا ما تصمیم می‌گیریم که مداخلات در کجا اعمال شوند یا شخص کاردرمانگر؟

بهترین پاسخ به این سوال این است که این تصمیم به طور مشترک گرفته می‌شود، چرا که کاردرمانی دارای رویکرد مراجع مدار است و مراجع و کاردرمانگر هردو باید در فرایند درمان مشارکت داشته باشند. البته نقش کاردرمانگر در این بین پررنگ تر از بیمار است؛ چرا که در طول فرآیند ارزیابی به بهترین نتیجه رسیده و بهترین تصمیم را برای مراجع خود اتخاذ خواهد کرد.