کاردرمانی در بیماری های ارتوپدی | نقش کاردرمانی در توانبخشی شکستگیها
چه میزان با رشته ارتوپدی آشنایی دارید؟ آیا از تاثیر شگفتانگیز کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی آگاه هستید؟ نقش کاردرمانی در بهبود حرکت
برای هر بیماریای، تقریبا یک شیوه درمانی وجود دارد. امروزه به لطف پیشرفت علم پزشکی، روشهای زیادی برای درمان بیماریهای مختلف کشف شده است. همه شما به خوبی با درمانهای دارویی و غیر دارویی آشنا هستید، اما در ادامه این مطلب قصد داریم تا درمانهای مختلف بیماریهای ارتوپدی را به صورت یک تقسیم بندی برای شما توضیح دهیم تا با بهترین و بروز ترین متدهای کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی آشنا شوید. اگر چه هنوز برای بعضی از بیماریها مانند ایدز و سرطان درمان قطعیای کشف نشده است، اما خوشبختانه برای بیماریهای ارتوپدی، روشهای فراوانی وجود دارد.
درمانهای غیرجراحی ؛ کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
شاید تنها روش درمانی که بعد از شنیدن یک بیماری ارتوپدی به ذهن شما خطور کند، درمان به کمک جراحی باشد؛ اما همیشه وضع بدین گونه نیست و میتوان گاهی بدون جراحی و با اعمال شیوههای مختلف درمانی، یک بیماری ارتوپدی را از پا در آورد و بیمار را از رنج و مشقت رهانید. به راستی درمان بیماریهای ارتوپدی بدون جراحی نیز ممکن است؟ خوشبختانه جواب مثبت است؛ کاردرمانی ارتوپدی راهکارهای مناسبی را برای درمان این گونه بیماریها ارائه می دهد. قبل از شرح درمان کاردرمانی برای بیماری های ارتوپدی با انواع مختلف درمانهای غیر جراحی در زمینهی بیماریهای ارتوپدی آشنا خواهید شد:
-
تعلیمات لازم به بیماران برای جلوگیری از بیماری؛ کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی، فقط بعد از بروز بیماری نیست. افراد سالم که در زمینههای مختلف مشغول به انجام فعالیت هستند یا فعالیتهای روزمره خود را بدون هیچ مشکلی انجام میدهند، میتوانند از خدمات کاردرمانی استفاده کنند. به عنوان مثال، آموزش نحوه بلند کردن یک شی میتواند بسیار مفید باشد. گاهی بلند کردن اشیا در یک پوزیشن نامناسب سبب میشود تا فرد با یک بیماری ارتوپدی مواجه شود. کاردرمانی با آموزش نحوهی مختلف انجام فعالیتهای روزمره سعی میکند تا فرد را نسبت به بیماریهای ارتوپدی ایمن نگه دارد.
-
استراحت و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
گاهی پزشک متخصص ترجیح میدهد تا برای بیمار خود استراحت تجویز کند. اما چگونه استراحت میتواند یک روش درمانی باشد؟ اصولا استراحت یا به شکل مطلق است که در آن بیمار باید کاملا در تخت خود استراحت کند و کمترین تحرک را داشته باشد یا اینکه به صورت استراحت در یک اندام میباشد؛ درست مانند زمانی که یک اندام توسط آتل یا کچ بی حرکت میشود. این بی حرکتی به مرور زمان سبب میشود تا بافتهای آسیب دیده فرصت ترمیم بیابند و بهبودی برای فرد حاصل شود.
-
توانبخشی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
گاهی متخصص ارتوپدی فرد بیمار را به رشتههای توانبخشی، نظیر فیزیوتراپی و کاردرمانی ارجاع میدهد. در کاردرمانی بیماریهای ارتوپدی سعی میشود تا فعالیتهای روزمره فرد بازآموزی شود و به نوعی حداکثر استقلال برای فرد فراهم شود تا وی بتواند فعالیتهای خود را علی رغم بیماری انجام دهد.
استقلال بیمار سبب میشود که اعتماد به نفس وی حفظ شود و با انگیزه و نشاط بیشتر به زندگی خود ادامه دهد. در همین بخش از سایت، بیشتر و دقیق تر درباره کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی بحث شده است که میتوانید به آن دسترسی داشته باشید. در واقع هر بیماری به صورت جداگانه مورد بحث قرار گرفته است که میتوانید از آن مطالب نیز بهره ببرید:
-
درمان دارویی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
درمان دارویی نیز یکی از رایج ترین نوع درمان در بیماریهای ارتوپدی است. البته گاهی نیاز است که در کنار درمان دارویی، کاردرمانی نیز برای بیمار تجویز شود. در درمان دارویی برای بیماریهای ارتوپدی، بیشتر داروهای ضد درد، ضد التهابی غیراستروئیدی، آنتی بیوتیکها، آرامبخشها و خواب آورها استفاده میشود. گاهی نیز پزشک ارتوپد هورمون برای بیمار تجویز میکند که بستگی به نوعی بیماری و وضعیت فرد دارد. برخی از ویتامینها، مانند ویتامین B و C نیز گاهی به صورت مکملهای دارویی تجویز می شود.
-
تزریقات موضعی بعضی از داروها و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
بیماران ارتوپدی، همیشه داروها را به صورت متداول نمیخورند. گاهی پزشک صلاح میداند که دارو را به فرد تزریق کند، دقیقا در همان موضعی که بیماری حادث شده است. متداول ترین دارویی که در بیماریهای ارتوپدی تزیق میشود، کورتیکواستروئید است. در بیماری استئوآرتریت این ماده دارویی به درون کپسول مفصلی تزریق میشود. در بیماری دکورون، کورتیکواستروئید به درون غلاف تاندونی تزریق میشود که باعث کاهش درد و التهاب میگردد. در بورسیتها نیز این تزریق به درون بورس، توسط پزشک متخصص انجام میگیرد.
-
تجویز پروتز، ارتز و کفش طبی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
پروتز و ارتز دو اصلاح علمی است که در بیماریهای ارتوپدی بسیار کاربرد دارد. در این روشِ درمانِ غیر جراحی، کاردرمانگران سعی میکنند تا مناسب ترین ارتز را برای بیماران تجویز کنند. ارتز یک اصلاح علمی است و میتواند انواع مختلف داشته باشد. به عنوان مثال، مچ بند یا زانوبندهایی که شاید خودتان هم از آنها استفاده کردهاید، یک ارتز به حساب میآید. گاهی واقعا نیاز به جراحی نیست و میتوان با تجویز یک ارتز یا حتی یک کفش طبی مشکل ارتوپدی بیمار را رفع کرد.
-
دستکاری مفصل یا مانیپولاسیون و کاردرمانی در بیماری های ارتوپدی
این روش نیز در بیماریهای ارتوپدی بسیار شایع است. گاهی در اثر یک شکستگی و یا در رفتگی، پزشک متخصص بدون جراحی و با دست، استخوانها را به محل اولیه خود بازمیگرداند. گاهی در اثر بعضی از بیماریهای ارتوپدی، مفصل بیمار دچار خشکی میشود. در این وضع، پزشک ارتوپد در اتاق عمل سعی میکند با مانیپولاسیون اندام، دامنه طبیعی مفصل را به طور پسیو به دست بیاورد و بلا فاصله وی را به کاردرمانی ارجاع دهد تا درمانهای توانبخشی را آغاز کند. به طور خلاصه، هر تکنیکی که به کمک دست و بدون هیچ جراحیای صورت بگیرد، به نوعی مانیپولاسیون است.
-
رادیوتراپی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
استخوان نیز یک اندام است که بیماریهای مختلف، میتوانند سلامت آن را تهدید کنند. هنگامی که در استخوان تومور ایجاد شود، سعی میکنند به کمک رادیوتراپی و اشعه ایکس، تومور را مورد حمله قرار دهند. گاهی نیز بعد از جراحی، مانند تعویض مفصل، با کمک رادیوتراپی سعی میکنند تا بافت استخوانی اضافه تشکیل نشود و دامنه حرکتی فرد بدون ایراد در طول خود حرکت کند.
شایعترین درمانهای جراحی در بیماران ارتوپدی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
گاهی در صورت حاد بودن بیماریهای ارتوپدی، جراحی غیرقابل چشمپوشی است. گاهی شکستگی آنقدر شدید است که بیمار باید بیهوش شود و جراح ارتوپد ساعتها روی بیمار کار کند تا وضع وی را بهبود ببخشد. اما پایان جراحی لزوما به معنی سلامتی کامل نیست. در این هنگام کاردرمانی به عنوان یک درمان مکمل میتواند بسیار کارساز باشد. در ادامه با متداولترین درمانهای جراحی در بیماران ارتوپدی آشنا خواهید شد:
-
استئوتومی و کاردرمانی در بیماریهایارتوپدی
استئوتومی به معنی بریدن استخوان است. بریدن استخوان یک بیمار ارتوپدیک، به دلایل مختلفی انجام میشود که مهمترین این دلایل به شرح زیر است:
1. اصلاح تغییر شکل اندام: به عنوان مثال، در بیماران راشیتیسم و یا پولیومیلیت، یک دفورمیتی ایجاد میشود که به کمک استئوتومی این دفورمیتیها اصلاح میگردد.
2. اصلاح زاویه ی نادرست مفاصل: گاهی راستای یک استخوان تغییر میکند و به یک بخش خاص از مفصل، فشار زادی وارد میشود که فرد را مستعد ابتلا به استئوآرتریت میکند. به کمک استئوتومی میتوان این بیماری ارتوپدی را حل کرد.
3. تغییر طول اندام: شاید با افرادی مواجه شده باشید که طول اندام تحتانی در آنها برابر نباشد. در این بیماری، سعی میشود تا با استئوتومی، اندام بلند را با اندام کوتاه هم اندازه کنند.
-
خشک کردن مفصل و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
بسیاری از مفاصل بدن را یک کپسول میپوشاند. درون این کپسول مایعیای وجود دارد که سطح مفصلی را لغزنده میکند و اصطکاک را به حداقل میرساند. گاهی در بیماریهای ارتوپدی پزشک ترجیح میدهد تا این مایع را از درون کپسول خارج کند و به اصطلاح مفصل را خشک کند. شایعترین بیماریهای ارتوپدی که در آنها خشک کردن مفصل استفاده میشود به شرح زیر است:
- عفونتهای مفصلی که باعث خوردگی مفصل میشود
- استئوآرتریت و آرتروروماتوئید پیشرفته در نوجوانان
- اصلاح تغییر شکل مفصل، مانند انگشت چکشی یا مالت فینگر
- ناپایداری مفاصل ناشی از فلج عضلات در پولیومیلیت
-
بازسازی مفصل یا آرتروپلاستی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
این جراحی بیشتر در افراد مسن اتفاق میافتد و عمل بسیار حساسی میباشد. برای اینکه بهتر با آرتروپلاستی آشنا شوید، در ادامه انواع مختلف آن را نام میبریم:
- تعویض کامل مفصل: به عنوان مثال، در تعویض کامل مفصل لگن، هم حفره استابولوم عوض می شود و هم سر استخوان ران. بدین ترتیب هر دو جز تشکیل دهنده مفصل لگن تعویض میشود.
- تعویض نمیم از مفصل: مثلا در افراد مسن، هنگامی که سر استخوان را میشکند، جراح فقط سر استخوان ران را تعویض میکند و حفره استابولوم بدون تغییر باقی میماند.
- جایگزین کردن قسمتی از مفصل با نیامی که از دیگر قسمتهای بدن گرفته میشود: در این روش ابتدا قسمتی از مفصل که ایراد دارد برداشته میشود و قسمت خالی شده به کمک یک نیام جایگزین میشود.
- برداشتن قسمتی از مفصل: در این روش به تدریج با نسوج فیبر و جایگزین میشود.
-
پیوند استخوان و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
یکی دیگر از روشهای درمان جراحی در بیماریهای ارتوپدی، پیوند استخوان است. در پیوند استخوان بهتر است که استخوان از بدن خود فرد بیمار برداشته شود. اگر هدف از پیوند استخوان، استخوان سازی باشد، از استخوان اسفنجی برای پیوند استفاده میشود و اگر هدف از این پیوند افزایش استحکام باشد، از استخوان متراکم استفاده میشود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در گذشته از استخوان حیوانهایی نظیر گاو برای پیوند استخوان استفاده میشد.
-
اعمال جراحی روی اعصاب محیطی و کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
در بیماریهای ارتوپدی، گاهی پزشک مجبور به جراحی روی اعصاب محیطی میشود. در واقع آسیب اعصاب محیطی به عنوان یک ضایعه در پی یک شکستگی میتواند رخ دهد که پزشک ارتوپد مجبور است علاوه بر ترمیم شکستگی، اعصاب محیطی را نیز تحت جراحی قرار دهد. در ادامه با انواع مختلف این جراحیهای آشنا میشوید:
-
دوختن اعصاب
گاهی در اثر یک سانحه، ممکن است تا عصب محیطی فرد پاره شود. در این حالت جراح سعی میکند تا غلاف اعصاب پاره شده را به یکدیگر بدوزد.
-
نورولیز
چسبندگی اعصاب محیطی به بافتهای اطراف، گاهی درد شدیدی را برای فرد ایجاد میکند. در این روش، جراح سعی میکند تا چسبندگی عصب را برطرف کند و فشار را از روی عصب بردارد.
-
پیوند اعصاب محیطی
گاهی نیاز است تا پیوند صورت بگیرد. در این هنگام، پزشک یک عصب را از قسمتی از بدن که برداشتن عصب از آن مشکلی ایجاد نمیکند ( عصب سورال ساق پا)، به عنوان پیوند بر میدارد و در محل مورد نیاز از آن استفاده میکند.
-
جا به جا کردن عصب
گاهی در بعضی از بیماریهای ارتوپدی، نیاز است تا محل عصب تغییر کند. به عنوان مثال، در سندروم تونل کوبیتال، عصب اولنار تحت فشار قرار میگیرد و باعث فلج تاخیری عصب میشود. در این هنگام جراح عصب را از تونل کوبیتال خارج و آن را به جلوی اپی کندیل داخلی استخوان بازو منتقل میکند.
-
اعمال جراحی روی تاندونها
در بیماریهای ارتوپدی، گاهی مشکل اصلی تاندون است. تاندون همان بافتی است که عضله را به استخوان متصل میکند و باعث میشود که نیروی عضله بتواند استخوان را به حرکت در بیاورد. در ادامه با جراحیهای مختلف روی تاندون آشنا میشوید:
-
جا به جا کردن تاندون
گاهی یک عضله عملکرد خود را در اثر یک بیماری از دست میدهد و عملکرد یک مفصل مختل میشود. در این هنگام میتوان به کمک یک عضله دیگر، عملکرد عضله فلج شده را با انتقال تاندون به کمک جراحی جبران کرد.
-
بلند کردن تاندونها
گاهی تاندون یک فرد کوتاه میشود. به عنوان مثال در کودکان سی پی تاندون آشیل کوتاه است و فرد نمیتواند کف پای خود را روی زمین بگذارد. در نتیجه به کمک جراحی، سعی میشود تا تاندون کودک را به اندازهی مطلوب برسانند.
-
پیوند تاندون
گاهی در اثر یک بیماری ارتوپدی و یا یک مشکل دیگر، قسمتی از تاندون فرد از بین میرود. در این هنگام میتوان به کمک جراحی و پیوند تاندون، مشکل بیمار را حل کرد.
کدام بیماریها جز بیماریهای ارتوپدی دستهبندی میشوند؟ کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
به خوبی میدانید که بیماریهای زیادی در زمره بیماریهای ارتوپدی طبقهبندی میشوند. ما قصد داریم تا شایعترین بیماریهای ارتوپدی را در این قسمت مورد بررسی قرار دهیم و دیدگاه جامعی درباره آن به شما بدهیم. شاید شما بیماریهای ارتوپدی را فقط با شکستگی استخوانها بشناسید، اما این گونه بیماریها فقط به شکستگی ختم نمیشود. به راستی شایعترین بیماریهای ارتوپدی چیست؟
-
کشیدگی رباط
رباط بافتی است که دو استخوان را به هم متصل میکند و اصولا در استحکام مفاصل نقش دارد. اگر فشار وارد آمده به رباط بیش از حد باشد، ممکن است باعث پارگی جزئی یا کلی رباط شود. متخصصین ارتوپدی اصولا پارگی رباط را در طی سه گرید بررسی میکنند. در گرید اول پارگی میکروسکوپی وجود دارد و در گرید سه پارگی کامل. پس هر گونه آسیب به رباط را میتوان جز بیماریهای ارتوپدی در نظر گرفت.
-
کشیدگی عضلات
علاوه بر رباطها، عضلات بدن نیز در طی حرکات ناگهانی و یا شدید کشیده میشوند. این کشیدگی سبب درد در ناحیه عضله میشود و احساسی ناخوشایند یبرای بیمار به وجود میآورد. از نشانههای بالینی این بیماری ارتوپدی، میتوان به درد، تورم و خون مردگی اشاره کرد.
-
دررفتگی مفصل
اگر ضربه وارد شده به مفصل شدید باشد، آنگاه ممکن است دررفتگی رخ دهد. اگر دو سطح مفصلی در اثر ضربه به طور کامل از هم جدا شوند، دررفتگی کامل رخ داده است و اگر اندکی نسبت به هم بلغزند، اما همچنان تماس بین این سطوح وجود داشته باشد، این وضعیت را اصطلاحا نیمه دررفتگی مینامند. گاهی نیز ممکن است که با دررفتگی، شکستگی در استخوان نیز دیده شود.
-
شکستگی
استخوان یکی از مستحکمترین بافتهای موجود در بدن انسان است. ما دو نوع استخوان اسفنجی و متراکم داریم که هر کدام از آنها از تیغههای استخوانی تشکیل شدهاند. اگر در اثر وارد شدن ضربه، این تیغههای استخوانی نسبت به هم جا به جا شوند، اصطلاحا شکستگی رخ داده است. علتهای بیشماری را میتوان برای شکستگی در نظر گرفت. از افتادن و زمین خوردن بگیرید تا تصادف با اتومبیل.
طبقهبندی شکستگیها؛ کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی
در یک تقسیم بندی، شکستگیها را به دو نوع باز و بسته تقسیم میکنند. این تقسیمبندیها سبب میشود تا اطلاعات به طور دقیق ثبت شود و پزشکان بتوانند با آگاهی کامل و بدون حضور بیمار و مشاهده، درباره وضعیت او صحبت کنند. در ادامه این طبقهبندی را به طور مختصر برایتان آوردهایم.
-
شکستگی بسته یا ساده
در این نوع شکستگی، هیچ زخمی در سطح بدن مشاهده نمیشود. البته گاهی ممکن است که خراشهایی در سطح پوست دیده شود که شدید نیست. قطعات شکسته به هیچ وجه به بیرون راه نیافته اند و آسیب به بافت نرم بسیار کمتر از حالتی است که شکستگی باز رخ دهد.
-
شکستگی باز
اگر در پی شکستگی زخم وجود داشته باشد و هماتوم با محیط بیرون در ارتباط باشد، این نوع شکستگی را شکستگی باز مینامند. در شکستگی باز گاهی ممکن است که استخوان از محل زخم بیرون بزند. طبقهبندی گاستیلو و اندرسون شکستگیهای باز را بر اساس اندازه زخم، میزان آلودگی، میزان صدمات نسج نرم و نوع شکستگی دسته بندی میکنند.
-
طبقه بندی گاستیلو و اندرسون
Type1: اندازه زخم کمتر از یک سانتی متر است، میزان آلودگی کم میباشد و آسیب به بافت نرم نیز جزئی است و از لحاظ شکستگی ساده میباشد.
Type2: اندازه زخم بین یک تا ده سانتی متر میباشد، میزان آلودگی و آسیب به بافت نرم متوسط است و شکستگی نسبتا چند تکه ای میباشد.
Type3 نوع A: اندازه زخم بیش از ده سانتیمتر است و میزان آلودگی شدید است. آسیب بافت نرم شدید است اما همچنان میتواند محل زخم را بپوشاند و شکستگی نیز چند تکهای است.
Type3 نوع B: اندازه زخم بیش از ده سانتیمتر و میزان آلودگی شدید است. آسیب بافت نرم به قدری است که نیاز به جراحی ترمیمی وجود دارد و شکستگی نیز از نوع چند تکهای میباشد.
Type3 نوع C: اندازه زخم بیش از ده سانتی متر است و میزان آلودگی شدید. آسیب بافت نرم همراه با آسیب عروق است و نیاز به جراحی ترمیمی دارد. شکستگی نیز چند تکهای میباشد.
جایگاه کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی کجاست؟
اگر با رویکرد بیومکانیکال در کاردرمانی آشنا باشید، به خوبی متوجه تاثیر کاردرمانی در بیماریهای ارتوپدی میشوید. در رویکرد بیومکانیکال و با تکیه بر دانش کینتیک و کینماتیک، کاردرمانگران سعی میکنند تا مشکلات ارتوپدیک بیمار را بر طرف سازند و یا این مشکلات را به حداقل برسانند.
گاهی نیاز است که قبل از عملهای جراحی، جلسات متعددی از کاردرمانی برای فرد برگزار شود تا چسبندگیهای بافت نرم از هم جدا شود. گاهی نیز بعد از عملهای ارتوپدی، جراح جلساتی از کاردرمانی را برای فرد تجویز میکند که کمک میکند تا بیمار بتواند راحتتر به فعالیتهای روزمره خود برگردد. البته کاردرمانگران میتوانند در حیطههای نام برده در پایین نیز فعالیت کنند.
- افزایش دامنه حرکتی مفصل
- افزایش قدرت و تحمل عضلانی در پی بیماری ارتوپدی
- شکستگیها و در رفتگیها
- پارگی تاندون و رباط
- آرتریت روماتوئید آرتریت و استئوآرتریت
- آمپوتاسیون
- ضایعات دست
- سوختگیها
- ضایعات نورون محرکه تحتانی مانند آسیب اعصاب محیطی در سندروم گلین باره
- ضایعات اندام فوقانی
- ضایعات نخاعی
- بیماریهای اولیه عضلانی، مانند دیستروفیها
در این مقاله سعی شد تا بیماریهای ارتوپدی را مورد بحث قرار دهیم. در دیگر مقالات همین بخش از سایت سعی میکنیم تا هر بیماری و شکستگی را به طور جداگانه مورد بررسی قرار دهیم و برایتان شرح دهیم که چگونه کاردرمانی میتواند به استقلال شما کمک کند. در واقع کاردرمانی جایگاه ثابت شدهای در بیماریهای ارتوپدی و توانبخشی این بیماران دارد و میتواند با مداخلات به موقع و اصولی خود، توانایی از دسته رفته بیمار را تا حد ممکن به او بازگرداند. در موارد شدید نیز که دیگر امیدی به بازگشت تواناییها نیست، کاردرمانی سعی میکند تا با آموزشِ روشهای جبرانی، به نوعی دیگر بیماران را توانمند سازد.