علت عقب زدگی زانو چیست؟ | اصلاح و درمان قطعی عقب زدگی زانو با کاردرمانی

عقب زدگی زانو در نتیجه باز شدن (اکستنشن) بیش از حد مفصل زانو (مفصل تیبیوفمورال) ایجاد می‌شود. محدوده طبیعی حرکت مفصل زانو در بزرگسالان بین 0 تا 135 درجه است. باز شدن بیشتر زانو از 5 تا 10 درجه شایع است، اما اگر این باز شدن بیش از 10 درجه باشد، منجر به عقب زدگی زانو می‌شود. این عارضه در زنان و در افرادی که سابقه خانوادگی ضعف رباط‌های زانو را دارند، بیشتر دیده می‌شود. شدت عقب زدگی زانو ممکن است خفیف، متوسط ​​یا شدید باشد. عقب زدگی زانو ممکن است عوارضی از جمله درد زانو و آرتروز را در پی داشته باشد؛ به همین علت درمان عقب زدگی زانو باید جدی گرفته شود. 

علت عقب زدگی زانو چیست؟ چه عواملی منجر به عقب زدگی زانو می‌شوند؟

عقب زدگی زانو ممکن است در نتیجه بسیاری از بیماری‌ها یا آسیب به زانو مانند آسیب‌های ورزشی رخ دهد. همچنین ممکن است به صورت مادرزادی از بدو تولد وجود داشته باشد. تشخیص علت عقب زدگی زانو بسیار مهم است؛ چرا که درمان آن با توجه به علت آن، ممکن است بسیار متفاوت باشد. در ادامه به بررسی علل شایع عقب زدگی زانو می‌پردازیم.

• رباط‌های زیادی در مفصل زانو وجود دارند که حرکات زانو را کنترل می‌کنند. در برخی موارد ضعف در رباط‌های زانو، علت عقب زدگی زانو به شمار می‌رود.

ناپایداری و بی‌ثباتی مفصل زانو به دلیل آسیب دیدگی رباط‌ها از جمله پارگی رباط صلیبی قدامی یا آسیب کپسول مفصلی ممکن است رخ دهد. بی‌ثباتی زانو ممکن است منجر به عقب زدگی زانو شود.

• در صورت تراز نامناسب استخوان ران و ساق پا ممکن است عقب زدگی زانو رخ دهد.
• زمانی که اختلاف در طول اندام تحتانی وجود داشته باشد ممکن است زانو برای حرکت بهتر در راه رفتن، دچار عقب زدگی شود.

برخی بیماری‌ها مانند فلج مغزی، فلج اطفال، مولتیپل اسکلروزیس، دیستروفی عضلانی و... ممکن است منجر به عقب زدگی زانو شوند. همچنین عقب زدگی زانو ممکن است پس از ایجاد ضایعه‌ای در مغز مانند سکته مغزی رخ دهد.

• عقب زدگی زانوی مادرزادی، یک وضعیت بسیار نادر است، که می‌تواند به علل گوناگونی از جمله دررفتگی مادرزادی زانو، آرتروگریپوز چندگانه مادرزادی و... باشد. عقب زدگی زانو مادرزادی در دختران شایع‌تر است.
• اختلالات بافت همبند به عنوان مثال سندرم مارفان، بیماری اهلرز-دانلوس، سندرم لارسن و... ممکن است منجر به عقب زدگی زانو شود. در اختلالات بافت همبند، مشکلات تحرک بیش از حد مفاصل وجود دارد.

آسیب‌‌های زانو مانند ضربه، تروما و... ممکن است منجر به عقب زدگی زانو شوند. آسیب‌های ورزشی از علل شایع عقب زدگی زانو به شمار می‌روند.

• ضعف برخی از عضلاتی که حرکات زانو را انجام می‌دهند، از جمله عضلات بازکننده ران یا عضله چهار سر ران، عضله همسترینگ، عضله گاستروکنمیوس و ضعف عضله پوپلیتئوس ممکن است منجر به عقب زدگی زانو شود.
• در برخی موارد اختلال در راه رفتن مانند راه رفتن روی پنجه، فرد ممکن است به صورت جبرانی زانو خود را بیش از حد باز کند تا پاشنه پا را به زمین برساند.

عقب زدگی زانو چه عوارضی ایجاد می‌کند؟

همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، عقب زدگی زانو به علل بسیار گوناگونی ممکن است رخ دهد و با توجه به علت ایجاد شده عوارضی ممکن است در پی داشته باشد. شدت این عوارض از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است خفیف تا شدید باشد. در ادامه به بررسی عوارض شایعی که ممکن است در پی عقب زدگی زانو به وجود بیایند می‌پردازیم.

• اختلال در راه رفتن و حفظ تعادل از عوارض شایع عقب زدگی زانو به شمار می‌رود. بی‌ثباتی زانو به طور معمول به علت پارگی و آسیب رباط‌های زانو رخ می‌دهد. اگر در عقب زدگی زانو بی‌ثباتی و ناپایداری زانو وجود داشته باشد ممکن است راه رفتن بسیار دشوار شود.

یکی دیگر از عوارض عقب زدگی زانو احساس درد در زانو است. درد بیشتر زمانی مشاهده می‌شود که عقب زدگی به دلیل آسیب، مانند پارگی و آسیب دیدگی رباط ایجاد شود.

• عقب زدگی زانو احتمال تغییر شکل مفصل زانو را افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به ایجاد اختلالات دیگر مانند پای ضربدری، پای پرانتزی، استئوآرتریت و... شود.

زمانی که عقب زدگی زانو رخ می‌دهد، ممکن است دامنه حرکتی طبیعی زانو محدود شود. اختلال در عملکرد مفصل زانو از جمله خشکی و سفتی زانو ممکن است در عقب زدگی زانو مشاهده شود و حرکت مفصل را محدود ‌کند.

• آب آوردن زانو نیز ممکن است یکی از عوارض عقب زدگی زانو باشد که موجب تجمع مایع مفصلی در زانو و  کاهش تحرک زانو می‌شود.

درمان عقب زدگی زانو؛ آیا درمان قطعی عقب زدگی زانو ممکن است؟

روش‌های درمانی گوناگونی برای درمان عقب زدگی زانو وجود دارد و در بسیاری از موارد درمان قطعی عقب زدگی زانو امکان پذیر است. پزشک با توجه به علت عقب زدگی زانو و شدت آن، مناسب‌ترین درمان را برای اصلاح عقب زدگی زانو انتخاب می‌کند. دارو‌های گوناگونی برای کنترل علائم و کاهش عوارض ناشی از عقب زدگی زانو وجود دارند.

عمل جراحی برای اصلاح عقب زدگی زانو اگرچه نادر است، اما در موارد شدید ممکن است با هدف کاهش باز شدن بیش از حد زانو و افزایش سطح عملکرد زانو پیشنهاد شود. درمان توانبخشی از جمله فیزیوتراپی و کاردرمانی یکی از مهم‌ترین اقدامات درمانی برای اصلاح عقب زدگی زانو به شمار می‌رود.

نقش کاردرمانی در اصلاح عقب زدگی زانو؛ درمان قطعی عقب زدگی زانو با کاردرمانی

کاردرمانی یکی از خدمات توانبخشی است که در حیطه‌های گوناگونی فعالیت می‌کند. عقب زدگی زانو منجر به اختلال در راه رفتن و تعادل شده و ممکن است اختلال عملکرد زیادی برای فرد ایجاد کند. کاردرمانی می‌تواند با اصلاح عقب زدگی زانو، توانایی فرد را در انجام فعالیت‌های مهم افزایش داده و کیفیت زندگی او را بهتر کند. در ادامه چند مورد از مداخلات کاردرمانی برای اصلاح عقب زدگی زانو شرح داده شده است.

• یکی از علل شایع عقب زدگی زانو ضعف برخی از عضلات پا است. کاردرمانی با استفاده از تمرین‌ها و فعالیت‌های گوناگون عضلات ضعیف را تقویت می‌کند تا عقب زدگی زانو بهبود یابد.

گاهی عقب زدگی زانو به علت اختلال در راه رفتن مشاهده می‌شود. به عنوان مثال عقب زدگی زانو ممکن است زمانی که فرد هنگام راه رفتن، تنه را بیش از حد به جلو خم می‌کند یا روی پنجه راه می‌رود مشاهده شود. کاردرمانگر راه رفتن فرد را به طور دقیق تجزیه و تحلیل می‌کند و با شناسایی مشکل، به آموزش راه رفتن صحیح می‌پردازد.

• تجویز وسایل کمکی مناسب مانند ارتز و بریس از دیگر وظایفی است که کاردرمانگران انجام می‌دهند. این وسایل کمکی از زانو محافظت می‌کنند، پا را تثبیت کرده و باز شدن غیرطبیعی مفصل زانو را محدود می‌کنند.

عقب زدگی زانو یکی از اختلالاتی است که در افرادی با سنین مختلف از کودکی تا بزرگسالی مشاهده ‌می‌شود. درمان‌ عقب زدگی زانو به علت زمینه‌ای و شدت آن بستگی دارد؛ با این حال خدمات درمانی گوناگونی برای اصلاح عقب زدگی زانو وجود دارد و در بسیاری از موارد درمان قطعی عقب زدگی زانو امکان پذیر است. خوشبختانه امروزه خدمات توانبخشی از جمله کاردرمانی تا حد زیادی می‌توانند به درمان عقب زدگی زانو کمک کرده و کیفیت زندگی این افراد را بهبود بخشند.