پارگی رباط صلیبی و کاردرمانی | علت، تشخیص و درمان رباط صلیبی زانو

رباط صلیبی خلفی که بسیار مستحکم‌تر از رباط صلیبی قدامی است از حرکت استخوان درشت‌نی به سمت پشت بدن جلوگیری به عمل می‌آورد. در صورتی که این رباط‌ها در حالت کشیده شده خود قرار گیرند، یک فشار خارجی بیش از حد به این ناحیه می‌تواند منجر به پارگی رباط صلیبی شود. در ادامه با ساختار این ناحیه بیشتر آشنا می‌شویم.

رباط صلیبی چیست و چه ساختاری دارد؟

رباط‌ها بافت‌هایی طناب مانند هستند که از جنس کلاژن‌های مقاوم بوده و دو استخوان را در محل مفصل به یکدیگر متصل می‌کنند. رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از مهم‌ترین رباط‌های موجود در ناحیه مفصل زانو است و نقش بسیار مهمی را در ثبات این مفصل ایفا می‌کند. البته در مفصل زانو، رباط‍‌های متعددی وجود دارند که مانند طنابی محکم اطراف مفصل زانو را گرفته و مانع از حرکات اضافی آن می‌شوند. رباط‌های موجود در مفصل زانو شامل رباط صلیبی قدامی، رباط صلیبی خلفی، رباط کولترال داخلی و رباط کولترال خارجی است.

رباط صلیبی قدامی و خلفی به دلیل آسیب‌ها و پارگی‌هایی که در آن‌ها رخ می‌دهد معروف بوده و هر کدام جهت گیری خاصی داشته و حرکت خاصی را محدود می‌کنند. رباط صلیبی قدامی از قسمت داخلی کوندیل خارجی استخوان ران شروع و به قسمت جلویی استخوان درشت نی متصل می‌شود. به این ترتیب در هنگامی که فرد ایستاده و زانو کاملا صاف قرار گرفته است رباط صلیبی قدامی کشیده شده و از حرکت کردن زانو به سمت پشت بدن جلوگیری می‌کند. اما رباط صلیبی خلفی از سطح خارجی کوندیل داخلی استخوان ران شروع شده و به بخش پشتی استخوان درشت نی متصل می‌شود.

علت پارگی رباط صلیبی چیست؟؛ چرا رباط صلیبی دچار پارگی می‌شود؟

به طور معمول آسیب رباط صلیبی در اثر انجام فعالیت‌های نرمال روزانه اتفاق نمی‌افتد و بیشتر این آسیب در هنگام انجام حرکت‌های شدید یا فشارها و ضربات مختلف به ناحیه زانو رخ می‌دهد. فشار و ضرباتی که باعث پارگی رباط زانو می‌شوند، ممکن است در اثر تصادفات، زمین خوردن یا حرکات ورزشی سنگین باشد. البته باید به این نکته دقت داشت که برخی از عوامل وجود دارند که وجود آن‌ها احتمال پارگی آن را در یک فرد افزایش می‌دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به عوامل ژنتیکی و شکل مفصلی زانو اشاره کرد.

در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال و... که فرد تحرک زیادی داشته و معمولا پرش انجام می‌دهد احتمال آن بیشتر بوده واغلب در اثر فرود‌های نادرست و غیر اصولی بعد از پرش رخ می‌دهد. در ادامه برخی از علت‌های این آسیب را نام می‌بریم.

• فرود نادرست پس از پرش که وزن بدن به صورت غیر قرینه تقسیم شده و به یکی از زانو‌ها فشار بیشتری وارد می‌شود.
• ضرباتی که به صورت مستقیم به مفصل زانو وارد شده و باعث جابجایی زانو به سمت عقب بدن می‌شوند.
• دویدن و توقف ناگهانی که بیشتر در فوتبالیست‌ها رخ می‌دهد.
• تغییر جهت شدید و ناگهانی در هنگام حرکت
• عواملی مانند عوامل ژنتیکی، هورمونی و آناتومیکال که باعث افزایش ریسک در افراد می‌شوند.

پارگی رباط صلیبی چه علائمی دارد؟

پارگی رباط صلیبی یک اتفاق بسیار ناخوشآیند است که در هنگام بروز باید سریعا برای درمان آن اقدام کنید. بسته به اینکه شدت و میزان آسیب چه مقدار باشد، علائم آن نیز می‌تواند متفاوت باشد. به طور معمول افرادی که دچار این آسیب شده‌اند بیان می‌کنند در هنگام وارد آمدن ضربه یا فشار به ناحیه مفصل زانو یک صدای تق مانند یا صدای ترکیدن چیزی را در ناحیه زانو خود شنیده‌اند. در صورتی که احساس کردید در اثر ضربات یا آسیب‌های ورزشی دچار پارگی رباط صلیبی شده‌اید می‌توانید به کاردرمانی مراجعه کرده و برای درمان خود اقدام کنید. در ادامه علائمی که در اغلب افرادی که دچاراین عارضه را نام می‌بریم.

عدم توانایی در راه رفتن طبیعی و نرمال

به طور معمول افرادی که دچار این آسیب می‌شوند قادر به وزن اندازی کامل بر روی پای آسیب دیده نیستند. این افراد یا از راه رفتن خودداری کرده و یا به صورت لنگ لنگان راه می‌روند و در هنگام راه رفتن احساس درد می‌کنند. برخی از افراد ممکن است حس کنند زانوی آسیب دیده شل شده و قادر به ایستادن بر روی آن نیستند.

کاهش دامنه حرکتی

یکی از علائم کاهش دامنه حرکتی زانو است. به عبارت دیگر نمی‌توانید به خوبی و به صورت کامل زانوی خود را خم و راست کنید. در برخی موارد حتی فرد توانایی چرخاندن زانو به صورت طبیعی را از دست می‌دهد.

درد

بروز درد یکی از مشخصه‌های معمول در هنگام آسیب‌های مختلف است. اما ممکن است فردی دچار پارگی جزئی یا آسیب رباط صلیبی قدامی شده و هیچگونه دردی را در ناحیه زانوی خود احساس نکند. البته اغلب افراد در هنگام ایستادن و یا وزن اندازی بر روی پای آسیب دیده در ناحیه زانو یا بالا و پایین آن احساس درد می‌کنند.

تورم و التهاب

ورم و التهاب جز جدا نشدنی از این آسیب هستند که افراد دچار آن شده و ممکن است تا یک یا چند روز نیز به طول بیانجامد. ورم و التهاب زانو باعث می‌شود این ناحیه گرم‌تر به نظر رسیده و همچنین دچار ورم شود. معمولا به هنگام لمس این ناحیه فرد احساس درد می‌کند. از مهم‌ترین اقداماتی که می‌توانید در خانه برای کاهش ورم و التهاب خود انجام دهید می‌توان به گذاشتن یخ بر روی زانو و یا قرار دادن پا بر روی بالش در هنگام خوابیدن و استراحت اشاره کرد. همچنین می‌توانید برای کاهش ورم و التهاب خود به کاردرمانی مراجعه کرده و از تکنیک‌ها و مداخلات آن برای کاهش ورم و التهاب خود بهره ببرید.

تشخیص پارگی رباط صلیبی چگونه است؟

در هنگامی که دچار آسیب در ناحیه زانوی خود شدید و در این مفصل احساس درد کردید، بهتر است به پزشک متخصص ارتوپد یا مراکز توانبخشی مانند کاردرمانی و فیزیوتراپی مراجعه نموده و تحت معاینه و بررسی قرار بگیرید. در صورتی که آسیب شما شدید باشد کاردرمانی یا فیزیوتراپی شما را به پزشک متخصص در این زمینه ارجاع داده تا هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی خود را شروع کنید.

به طور معمول برای تشخیص آن، تست‌های خاصی وجود دارد که کاردرمانگر یا فیزیوتراپ بر روی زانوی شما انجام می‌دهند و همچنین ممکن است برای بررسی بیشتر به عکس‌برداری MRI نیاز باشد. در بسیاری از موارد افراد ممکن است دچار پارگی رباط نشده و صرفا کشیدگی در این ناحیه رخ داده باشد.

درمان پارگی رباط صلیبی چگونه است؟

به طور کلی درمان پارگی رباط صلیبی به میزان آسیب، میزان پارگی یا کشیدگی بستگی دارد. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم ممکن است رباط صلیبی شما صرفا دچار کشیدگی شده باشد و در آن پارگی رخ نداده باشد. اینکه برای درمان از چه روش درمانی استفاده شود به طور معمول بر عهده پزشک متخصص ارتوپد است. پزشک متخصص ارتوپد ممکن است برای درمان فرد صرفا کاردرمانی یا فیزیوتراپی را پیشنهاد کرده و یا فرد را برای انجام عمل جراحی ارجاع دهد.

در صورتی که فرد نیازمند عمل جراحی باشد نیز قبل از انجام عمل جراحی باید یک دوره به کاردرمانی یا فیزیوتراپی مراجعه کرده و پس از انجام عمل نیز باید مجددا از مداخلات کاردرمانی یا فیزیوتراپی بهره بگیرد. در ادامه برخی از درمان‌های رایج را نام می‌بریم.

اقدامات اولیه توسط فرد

هر فردی که دچار آسیب در ناحیه زانوی خود می‌شود و متعاقب آن درد و التهاب را در این ناحیه احساس می‌کند بهتر است برای کاهش فوری التهاب خود از یخ استفاده کند. گذاشتن یخ بر روی محلی که دچار التهاب شده است بسیار مفید بوده و می‌تواند در مدت بسیار کمی تورم و التهاب را کاهش دهد. هچنین یکی دیگر از اقداماتی که می‌توانید انجام دهید استفاده از باند کشی برای بستن زانو است.

برای کاهش تورم توسط باند کشی بهتر است از پایین زانو شروع کرده و بانداژ را با فشار بیشتری شروع کنید و هر چه به سمت بالاتر حرکت می‌کنید فشار باند را کاهش دهید. همچنین در صورتی که احساس کردید دچار پارگی رباط صلیبی شده‌اید بهتر است به هنگام راه رفتن از یک عصا کمک بگیرید تا وزن کمی بر روی پای آسیب دیده وارد شود.

مصرف داروهای ضد التهابی

برخی از داروهای ضد التهابی و مسکن هستند که می‌توانند به شما کمک کنند تا التهاب زانو به سرعت کاهش یابد. البته قبل از مصرف داروهای ضد التهابی حتما باید با پزشک مشورت کرده و خودسر شروع به مصرف دارو نکنید. پزشک متخصص ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند که نیازی به نسخه نداشته و یا از برخی داروهای قوی‌تر استفاده کرده که برای خرید آن‌ها حتما به نسخه پزشک نیاز خواهید داشت.

کاردرمانی

کاردرمانی یکی از حیطه‌های توانبخشی است که برای درمان پارگی رباط صلیبی سعی می‌کند علاوه بر کاهش درد و التهاب این ناحیه و همچنین افزایش دامنه حرکتی زانو، بر روی تقویت عضلات مهم نیز تمرکز کرده و با تمرینات حس عمقی و تمرینات تعادلی عملکرد فرد را بهبود بخشد. کاردرمانی سعی می‌کند در کم‌ترین زمان درمان را اتمام بخشیده و فرد را برای انجام فعالیت‌های معمول روزانه بدون درد آماده کند.

عمل جراحی

در صورتی که شدت پارگی بالا بوده و یا رباط صلیبی به طور کامل پاره شده باشد، پزشک متخصص فرد را برای عمل جراحی ارجاع می‌دهد. به طور معمول افرادی که به عمل جراحی رباط صلیبی نیاز دارند توانایی راه رفتن را از دست داده و دامه حرکتی آن‌ها بسیار محدود شده است. در عمل جراحی رباط صلیبی، با استفاده از روش‌های خاصی رباط آسیب دیده برداشته شده و بافت سالم جایگزین آن می‌شود. نکته قابل توجه این است که پزشک متخصص قبل از عمل جراحی حتما فرد را به کاردرمانی یا فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد تا فرد به طور کامل برای عمل جراحی آماده شود.

کاردرمانی برای پارگی رباط صلیبی

پارگی رباط صلیبی یکی از عارضه‌های معروف در ناحیه زانو است که در زمینه ورزش‌های حرفه‌ای بسیار رایج است. همه ما ممکن است در رشته‌های ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، تکواندو، بوکس و... نام پارگی رباط صلیبی را شنیده باشیم. این آسیب می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد به همراه بیاورد و او را از انجام فعالیت‌های روزانه خود بازدارد. درمان آن برای ورزشکاران بسیار مهم است زیرا در صورت عدم درمان مناسب نمی‌توانند به ورزش و فعالیت‌های ورزشی بازگردند.

کاردرمانی یکی از حیطه‌های توانبخشی است که برای درمان پارگی رباط صلیبی از رویکردها و تکنیک‌های ویژه‌ای استفاده می‌کند تا افراد عادی در کم‌ترین زمان ممکن به زندگی طبیعی و بدون درد بازگشته و همچنین ورزشکاران نیز به زودی فعالیت‌های ورزشی خود را شروع کنند. در صورتی که دچار آسیب یا پارگی رباط صلیبی شده‌اید توصیه می‌کنیم به کاردرمانی مراجعه کرده و علاوه بر کاهش درد و التهاب خود شاهد بازگشت سریع خود به فعالیت‌های معمول زندگی باشید.