شانه یخ‌ زده یا فروزن شولدر چیست؟ | درمان سریع شانه یخ‌ زده

شانه یخ زده باعث درد و سفتی در ناحیه شانه می‌شود. در نتیجه با گذشت زمان، حرکت شانه بسیار سخت می‌شود. شانه یخ زده بیشتر در افراد بین 40 تا 60 سال و در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد. علاوه بر این، افراد مبتلا به دیابت در معرض افزایش خطر ابتلا به شانه یخ زده هستند. بعد از یک دوره بدتر شدن علائم، شانه یخ زده بهتر می‌شود، اگرچه بهبودی کامل ممکن است تا 3 سال هم طول بکشد. کاردرمانی، با تمرکز بر انعطاف پذیری شانه، توصیه درمانی اولیه برای شانه منجمد است.

آناتومی مفصل شانه به زبان ساده برای درک شانه یخ زده (فروزن شولدر)

برای اینکه بهتر درک کنید که شانه یخ زده یا فروزن شولدر چیست، بهتر است که اندکی با آناتومی مفصل شانه نیز آشنا شوید. ما در اینجا قصد داریم تا آناتومی مفصل شانه را به زبانی ساده بیان کنیم و وارد جزئیات نخواهیم شد. مفصل شانه یک مفصلِ سینوویال از نوع گوی و کاسه است که از به هم رسیدن استخوان بازو و کتف ایجاد می‌شود. سر استخوان بازو به مانند یک گوی در حفره‌ی استخوان کتف فرو می‌رود، به همین دلیل این مفصل را مفصل گوی و کاسه می‌نامند.

گوی و کاسه بودن این مفصل باعث می‌شود تا فرد بتواند بازوی خود را در تمامی جهات حرکت دهد. تمامی مفاصل سینوویال را یک کپسول مفصلی می‌پوشاند. در ادامه خواهید خواند که التهاب همین کپسول مفصلی علت شانه یخ زده است. با دانستن این اطلاعات، حال بهتر درک خواهید کرد که این اختلال ناشی از چیست؟

شانه منجمد (فروزن شولدر) یا Adhesive Capsulitis چیست؟

"مدتی است که نمی‌توانم شانه خودم را به راحتی در همه جهات حرکت دهم"."درد در ناحیه شانه من را کلافه کرده است". این‌ها اصولا جملاتی هستند که فرد مبتلا به شانه یخ زده می‌گوید و از احساس درد می‌نالد. حال به راستی چه اتفاقی در شانه رخ داده است که این درد شدید نتیجه آن است. شانه یخ زده یا فروزن شولدر در واقع یک ضایعه در اندام فوقانی است که در اثر التهاب کپسول مفصلی رخ می‌دهد.

استخوان بازو و کتف، در مفصلی به نام شانه با یک دیگر تماس پیدا می‌کنند. این مفصل را یک کپسول بسیار محکم می‌پوشاند که نقش‌های مختلفی، از جمله نقش استحکامی دارد. به دلایل نامشخص، گاهی این کپسول مفصلی دچار التهاب می‌شود و یک چسبندگی با استخوان بازو و یا کتف برقرار می‌کند. این چسبندگی که علت شانه یخ زده می‌باشد، نه تنها حرکات شانه در جهات مختلف را محدود می‌کند، بلکه درد شدیدی را نیز برای فرد بیمار ایجاد می‌کند.

تقسیم‌بندی بیماری شانه یخ زده یا فروزن شولدر؛ علت شانه یخ زده

در یک تقسیم‌بندی کلی، بیماری شانه یخ زده به دو نوع اولیه (ایدیوپاتیک) و ثانویه تقسیم می‌شود. این که شانه یخ زده در کدام یک از این تقسیم‌بندی‌ها قرار بگیرد بسیار مهم است، چرا که به نوعی علت شانه یخ زده مشخص می‌شود.

• نوع اولیه (ایدیوپاتیک)

در این گروه، بدون هیچ علتی حرکات مفصل شانه محدود می‌گردد.احتمال می‌رود که قوز در ناحیه شانه (پوسچر کایفوتیک) علت این نوع از بیماری شانه یخ زده باشد. خوشبختانه این نوع از بیماری نسبت به گروه دوم از پوگنوز یا پیش آگهی بهتری برخوردار است و درمان سریع شانه یخ زده را محتمل‌تر می‌کند.

• نوع ثانویه، رابطه دیابت و شانه یخ زده

در این گروه، علت شانه یخ زده (فروزن شولدر) مشخص است. در واقع در این گروه از افراد می‌توان علت شانه یخ زده را به طور مشخصی تعیین کرد. دیابت، ضربه به ناحیه شانه، جراحی‌های شانه و قفسه سینه، بیماری‌های قلبی و ریوی، همی پلژی، اختلالات غده تیروئید و ضایعات بافت نرم در ناحیه‌ شانه، همه و همه می‌تواند از علت شانه یخ زده باشد.

همان طور که ملاحظه شد، شانه یخ زده می‌تواند به صورت عوارض یک بیماری دیگر در انسان بروز کند. پس به نوعی می‌توان گفت که علت شانه یخ زده می‌تواند بیماری‌های نام برده باشد.

مراحل بیماری شانه یخ زده (فروزن شولدر)؛ علاج فروزن شولدر

این بیماری چهار مرحله مختلف را پشت سر می‌گذارد. دانستن این مراحل و تشخیص صحیح آن‌ها به کاردرمانگر کمک می‌کند تا ورزش‌های مناسب و مداخلات درست در هر مرحله را برگزیند و سپس پروتکل درمانی خود را پیاده کند. در ادامه به بررسی مختصر هر کدام از این مراحل می‌پردازیم.

• مرحله Prestage

در این مرحله بیمار در بیشتر مواقع متوجه‌ وجود درد در شانه نمی‌شود و می‌تواند بازوی خود را در تمام جهات حرکت دهد. درد تنها در انتهای دامنه حرکتی بروز می‌کند و از آنجایی که در فعالیت‌های روزمره، اصولا حرکت شانه تا دامنه انتهایی انجام نمی‌شود، دردی نیز احساس نمی‌شود و شانه یخ زده و علت آن به صورت مستتر باقی می‌ماند.

• مرحله Freezing یا یخ زدن

نام دیگر مرحله‌ یخ زدن، مرحله دردناک است. در این مرحله است که دردهای شدید ناحیه شانه شروع می‌شود و فرد بیمار متوجه بیماری خود می‌شود. در این مرحله می‌توان علت شانه یخ زده را مشخص نمود و یا به ادیوپاتیک بودن آن پی برد. این مرحله 2 تا 9 ماه به طول می‌انجامد. درمان زود هنگام و مراجعه سریع به کاردرمانی طول این دوره را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.

• مرحله یخ زده یا Frozen

در این مرحله که 4 تا 12 ماه به طول می‌انجامد، درد بیمار کاهش اما محدودیت حرکتی وی افزایش می‌یابد. اصولا حرکات شانه در این مرحله از بیماری شانه یخ زده در الگوهای خاصی محدود می‌شود.

مثلا هنگامی که فرد ایستاده است و دست در کنار بدن قرار دارد، نمی‌تواند به راحتی دست را از بدن دور کند (حالت حرکت پروانه) و یا در همین حالت ایستاده نمی‌تواند کف دست را به راحتی به سمت جلوی بدن متمایل کند و سپس همان کف دست را به سمت پشت بدن بچرخاند.

• مرحله بهبودی یا Thawing

این مرحله که 5 تا 26 ماه می‌تواند به طول بیانجامد، آخرین مرحله از بیماری شانه یخ زده می‌باشد. هرچه مدت زمان مرحله دردناک کم‌تر باشد، مدت زمان مرحله بهبودی نیز به همان نسبت کاهش می‌یابد. همه عواملی که به درمان سریع شانه یخ زده کمک می‌کند، در گرو مداخلات زود هنگام کاردرمانی است.

علائم بیماری شانه یخ زده (فروزن شولدر) چیست؟؛ درمان فروزن شولدر

دانستن علائم بیماری شانه یخ زده کمک می‌کند که این بیماری را زودتر تشخیص دهید و بموقع برای دریافت مداخلات کاردرمانی مراجعه کنید، هر چند تشخیص این بیماری و افتراق آن با سایر بیماری‌های شانه را باید یک متخصص ارتوپد تشخیص دهد. همان طور که بیان شد، برای درمان سریع شانه یخ زده، نیاز است که این بیماری را زودتر تشخیص دهید و جلسات کاردرمانی را منظم پی گیری کنید.

یکی از علائم بیماری شانه یخ زده در مرحله دردناک، انتشار درد به قسمت‌های گردن، کتف، پایین بازو، ساعد و دست است. فرد مبتلا قادر نیست که شب‌ها به سمت دست مبتلا بخوابد.

غالبا بیمار پوسچر خمیده به خود می‌گیرد و از بیم درد، دست خود را در کنار بدن نگه می‌دارد و سعی می‌کند که بازوی خود را به سمت داخل بچرخاند. حرکات نوسانی بازو در حین حرکت کاهش می‌یابد یا به طور کلی از بین می‌رود. فرد مبتلا به شانه یخ زده (فروزن شولدر) پیراهن خود را به گونه‌ای درمی‌آورد که گویی دستش در گچ است. اصولا شانه‌ها در یک سطح نمی‌باشند و به دلیل اسپاسم محافظتی عضله تراپزیوس فوقانی، شانه مبتلا اندکی بالاتر از شانه سمت سالم است.

در ضمن برای جبران حرکات از دست رفته در پی بیماری شانه منجمد، استخوان کتف از قفسه سینه دور می‌شود و اندکی نیز به بالا می‌چرخد. با یافتن هر یک از این علائم و برای درمان سریع شانه یخ زده، بهتر است که هرچه سریع‌تر به کلینیک‌های کاردرمانی مراجعه کنید.

تست‌های تشخیصی و معاینه شانه منجمد (فروزن شولدر)

برای اینکه بیماری شانه منجمد تشخیص داده شود، حرکات مفصل شانه مورد آزمون و آزمایش قرار می‌گیرد. برای این کار شاید پزشک از شما بخواهد که دست خودتان را یک بار به پس سر و یک بار به پشت کمر برسانید. اگر بیماری شانه منجمد وجود داشته باشد، فرد مبتلا قادر به انجام این حرکات نیست. حتی شاید به شما گفته شود که دست خودتان را در حالی که کنار بدن قرار دارد، یک بار از جلو و یک بار از کنار بدن بلند کنید و آن را از بدن فاصله دهید.

وجود درد در این حرکات می‌تواند نشانه‌ای از شانه یخ زده باشد. برای تشخیص افتراقی شانه منجمد از پارگی تاندون روتاتورکاف‌ها، پزشک یک بار حرکت را به صورت پسیو انجام می‌دهد و یا بار با اعمال مقاومت، از شما می‌خواهد که دست خودتان را حرکت دهید.

منظور از حرکت پسیو این است که پزشک دست شما را می‌گیرد و خودش دست را حرکت می‌دهد. اگر در حالتی که پزشک به دست شما مقاومت می‌دهد و درد ایجاد شود، آنگاه باید به التهاب تاندون روتاتورکاف‌ها شک کرد، اما اگر در حرکت پسیو درد ایجاد شود، علت را می‌تواند در شانه یخ زده جویا شد.

درمان شانه یخ زده (فروزن شولدر) با کاردرمانی؛ درمان سریع شانه یخ زده

کاردرمانی درمان سریع شانه یخ زده را با تکنیک‌های خود برای شما فراهم می‌کند. اما همان طور که بارها اشاره شد، برای درمان سریع شانه یخ زده، نیاز است که زود به کاردرمانی مراجعه کنید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. حال کاردرمانی چگونه می‌تواند درمان سریع شانه یخ زده را ممکن سازد؟

در مرحله 1 و 4 درمان خاصی صورت نمی‌گیرد، چرا که در محله 1 فرد از بیماری خود خبر ندارد و به کاردرمانی مراجعه نمی‌کند و در مرحله 4 نیز بیماری متوقف شده است و کاردرمانگر فقط به صورت فالوآپ و چک کردن بیمار را تحت نظر قرار می‌دهد و اما اصلی‌ترین مداخلات کاردرمانی به مرحله 2 و 3 بیماری مربوط می‌شود که در ادامه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

• تمرینات کاردرمانی در مرحله 2 شانه یخ زده؛ تمرینات شانه یخ زده

از آنجایی که بیشترین مشکل بیمار در این مرحله، درد است، تمرکز کاردرمانی بر روی مداخلاتی است که درد را در فرد کاهش دهد و دامنه حرکتی موجود را حفظ کند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. مهم‌ترین مداخلات و تمرین‌های کاردرمانی در این مرحله به شرح زیر است:

1. استفاده از یخ و حرارت سطحی
2. گرید یک و دو مبیلیزاسیون و دیستراکشن (به ویژه گلاید قدامی و تحتانی)
3. تمرینات پاندولی به صورت اکتیو و پسیو
4. تمرینات ایزومتریک برای روتاتور کاف (دقت شود که تمرینات ایزوتونیک باعث درد و مهار رفلکسی می‌شود)
5. آموزش تصحیح پوسچر

• تمرینات کاردرمانی در مرحله 3 شانه یخ زده

در این مرحله از درد بیمار کاسته می‌شود و مشکل اصلی بیمار محدودیت حرکتی در مفصل شانه است. در این مرحله تمرکز اصلی کاردرمانی بر روی محدودیت حرکتی و تقویت عضلات است. دقت شود که تا زمانی که حرکات لغزشی مفصل برنگشته باشد، حرکت اکتیو برای بیمار توصیه نمی‌شود. مهم ترین مداخلات و تمرین‌های کاردرمانی در این مرحله به شرح زیر است:

1. ادامه  استفاده از گرما
2. تمرینات پاندولی اکتیو با استفاده از وزنه
3. گرید سه و چهار موبیلیزاسیون مفصلی
4. کشیدن عضلات کوتاه شده مانند تراپزیوس فوقانی، لاتیسموس دورسی و پکتورال به صورت پسیو توسط درمانگر و یا Self-Stretch
5. تمرینات Shoulder Shrug که هم باعث تقویت عضلات و هم اصلاح پوسچر می شود.
6. آغاز حرکات ایزوتونیک با فلکشن برای اعمال فشار کم تر روی کپسول و به تدریج به سمت ابداکشن و در نهایت روتیشن
7. Wand exercise که باعث تکمیل دامنه حرکتی و تقویت عضلات می شود.
8. تکنیک های PNF که هم به تحریک حس عمقی و هم هماهنگی بیشتر کمک می کند.
9. اصلاح ریتم اسکپولوهومرال
10. اصلاح پوسچر

نکته بسیار ضروری این است که در هنگام انجام تمرینات، کاردرمانگر بهتر است که کتف (اسکاپولا) را ثابت کند تا از حرکات تقلبی فرد جلوگیری شود.

تمرینات و ورزش‌های شانه یخ زده در خانه؛ ورزش‌های فروزن شولدر

اگر برای درمان سریع شانه یخ زده (فروزن شولدر) به کاردرمانی مراجعه کنید، علاوه بر دریافت تمرینات و مداخلات ذکر شده در بالا، فرد کاردرمانگر مشاوره‌ها و تمرینات لازم را نیز به شما می‌دهد. دقت کنید انجام ورزش‌های شانه یخ زده (فروزن شولدر) در خانه نیازمند اطلاع دقیق از این حرکات است. اگر این ورزش‌ها را با صورت تقلبی انجام دهید، نه تنها فروزن شولدر شما بهبود نمی‌یابد، بلکه مرحله بیماری طولانی تر نیز می‌گردد.

پس همواره سعی کنید تا علاوه بر انجام تمرینات در خانه، به طور منظم به کاردرمانگر خود رجوع کنید و مشاوره‌های لازم را دریافت کنید. تیم متخصص کاردرمانی ما در این سایت، برای اینکه شما را نسبت به انواع مختلف ورزش‌های فروزن شولدر در خانه آشنا کند، بروشوری تهیه کرده است که می‌توانید آن را دانلود کنید و ورزش‌ها را به صورت روزانه انجام دهید.

تنها راه رهایی از درد در فروزن شولدر؛ کادرمانگر برای شما چه می‌کند؟

اگر مقاله‌ ما را با دقت خواند باشید، به خوبی متوجه شده‌اید که اولین گام رهایی از درد شانه که ناشی از شانه یخ زده است، مراجعه زود هنگام به کاردرمانی است. مراجعه زود هنگام نه تنها از سیر بیماری جلو گیری می‌کند، بلکه درد را نیز کاهش می‌دهد. اما تنها جلسات کاردرمانی نمی‌تواند این مشکل را برطرف کند و نیاز است که ورزش‌های فروزن شولدر نیز در خانه انجام شود. پس حتما به یاد داشته باشید که تمرینات شانه منجمد یا فروزن شولدر را به طور مرتب در خانه انجام دهید. مطمئن باشید که مراجعه زودهنگام به کاردرمانی، مداخلات اصولی و تمرین در خانه بهترین و سریع‌ترین راه درمان شانه یخ زده است. امیدورایم که از مطالب این مقاله نهایت بهره را ببرید.