کودکان اوتیسم بر اثر اختلال حسی، دارای رفتارهایی همچون محکم راه رفتن، کوبیدن بدن خود به اجسام سخت، گاز گرفتن اندامهای خود و … هستند. همچنین ترس از ارتفاع یا بالعکس، انجام کارهای خطرناک و قرار گرفتن در ارتفاعات زیاد، چرخیدن مکرر به دور خود و حساسیت شدید به لمس و تحریک حس لامسه، از جمله دیگر واکنشهای غیرطبیعی حسی در کودکان اوتیسم است. در این مقاله 10 تمرین حسی کاردرمانی برای آرام کردن کودک اوتیسم، معرفی میکنیم که با انجام مستمر آنها میتوانید به رشد حسی کودک خود کمک کنید.
10 تمرین حسی – حرکتی کاردرمانی برای آرام کردن کودک اوتیسم
در معرفی این ده تمرین حسی – حرکتی، سه حس اصلی وستیبولار، عمقی و لامسه در نظر گرفته شدهاست. از آنجایی که کودکان اوتیسم در این سه حس اصلی یا بیش حس یا کم حس هستند، رسیدگی به آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. یعنی باید با دادن محرکهای ویژه برای هر حس، سعی کنیم آن را به سمت طبیعی و نرمال سوق دهیم تا کودک بتواند با اطرافیان و محیطهای مختلف همچون مدرسه، پارک، مهمانی و … ارتباط بگیرد.
عدم پیگیری و درمان اختللات حسی در کودکان اوتیسم، منجر به انزوا و همچنین طرد شدن این کودکان و گاها وارد آمدن آسیبهایی از سمت کودکان به اطرافیان، میشود. به توصیه کاردرمانی ده تمرین حسی – حرکتی را در این مقاله بیان میکنیم که میتواند کمک چشمگیری در این زمینه به کودک شما بکند.
تمرینات توپ سی پی یا توپ پیلاتس را انجام دهید
با تهیه آسانِ یک توپ پیلاتس، تعداد زیادی تمرین حسی میتوانید انجام دهید. کودک اوتیسم را در وضعیتهای مختلفِ نشسته، ایستاده و خوابیده روی توپ قرار دهید. حالا باید برای تحریک سه حس اصلی که ذکر کردیم، شروع به دادن محرکهای قوی کنید. در وضعیتهای گفته شده کودک را 10 الی 15 مرتبه در جهات افقی، عمودی، جهت ساعت گرد و پاد ساعت گرد، روی توپ پیلاتس، حرکت دهید.
بخوانید : تاثیر کاردرمانی آنلاین در درمان کودکان اوتیسم و روند بهبود آنها
از تیلت برد یا تخته تعادل استفاده کنید
تخته تعادل در تجهیزات کلینیکهای توانبخشی و کاردرمانی یافت میشود. اما در مراکز فروش تجهیزات توانبخشی نیز به فروش میرسد. برای تحریک حس وستیبولار شما میتوانید از این ابزار استفاده کنید. کودک میتواند به تنهایی یا به همراه درمانگر روی تخته تعادل برود و با تحریک در جهات مختلف حس وستیبولار را تغذیه کند. کاردرمانگرها از این وسیله بسیار استفاده میکنند زیرا تعداد زیادی از مراجعین همانند کودکان اوتیسم، اختلال حسی دارند.
روی ترامپولین بپرسید!
پریدن روی ترامپولین از جمله بازیهایی است که کودکان عاشق آن هستند! ترامپولین در اندازههای مختلف در مراکز کاردرمانی، مراکز مراقبت از کودکان، شهربازی و … یافت میشود. پریدن روی ترامپولین علاوه بر جنبه سرگرمی برای کودکان، منجر به تحریک دو حس اصلی عمقی و وستیبولار میشود. تحریکات میتواند به صورت ایستاده یا نشسته و خوابیده اما با کمک کاردرمانگر اعمال شود.
مشاوره رایگان خدمات کاردرمانی حسی اوتیسم
کاردرمانی بهترین شیوه برای درمان دردهای فیزیکی و جسمانی است. کاردرمانگران در کاردرمانی دات اینفو مطابق با نیاز هر بیمار، بهترین برنامه درمانی را ارائه میکنند. چنانچه خود و یا نزدیکانتان به خدمات هوم ویزیت نیاز دارید، برای دریافت مشاوره رایگان با شماره زیر تماس بگیرید.
از تابهای مختلف استفاده کنید
تاب استوانهای، T شکل، تاب ساده و … انواعی از تابها هستند که با نصب آنها در مراکز کاردرمانی، مهد کودکها و حتی خانه، میتوان از قابلیت آنها استفاده کرد. تاب، ابزار مناسبی برای تحریک حس وستیبولار است زیرا کودکان معمولا به تاب سواری علاقه دارند. پس از اینکه کودک سوار تاب شد، در جهات افقی، عمودی، و جهت عقربههای ساعت، شروع به تاب دادن کوک کنید. توجه داشته باشید برای کودکانی که تشنج دارند از دادن تحریکات شدید و تحریکاتی که در جهت عقربه ساعت است، باید خودداری کنید.
کودک را داخل استخر توپ بیاندازید!
استخر توپ در مهد کودک، شهربازی و بسیاری از کلینیکهای کاردرمانی یافت میشود. فشار ناشی از توپها به بدن باعث تحریک حس عمقی و از طرفی تماس توپ با سطح پوست، گیرندههای حس لامسه را تحریک میکند. کودکان به شیوه بازی میتوانند ارتباط خوبی با استخر توپ برقرار کنند و نیازی به اجبار برای درگیری با بازی نیست. همچنین سعی کنید بازیهای داخل استخر توپ را، بصورت گروهی و با سایر کودکان انجام دهید؛ زیرا در این صورت مهارت ارتباطی کودک اوتیسم نیز، رشد میکند.
جلیقه شنی بپوشید!
در کلینیکهای کاردرمانی جلیقه شنی به هدف کاهش حرکات اضافی و تحرک حس عمقی، خریداری میشود. همانطور که از اسم این وسیله پیداست، یک جلیقه است که با شن پر شده و بسیار سنگین است. در کودکان اوتیسم این جلیقه برای کاهش حرکات کلیشهای و همچنین تحریک حس عمقی بکار برده میشود. همچنین میتوانید دمبلهایی با وزن مناسب را به کودک بدهید تا در طی سایر تمرینها، آنها را حمل کند. این حرکت، کلیشههای حرکتی دستان کودک اوتیسم را مهار کرده و همانطور که ما میخواهیم، گیرندههای حس عمقی را فعال میکند.
بازی با شن و خمیر بازی را امتحان کنید.
خانه سازی به کمک شنِ بازی و لگو، یکی از بازیهای مورد علاقه یک کودک اوتیسم است. راه رفتن روی شن نیز، به تحریک گیرندههای حس عمقی و لامسه کمک میکند. همچنین بازی هدفمند با خمیر بازی مثل تلاش برای ساخت یک مجسه خمیری، همانند استفاده از شن بازی، باعث تحریک گیرندههای حس لامسه میشود که معمولا در کودک اوتیسم این حس حساسیت بالایی دارد. با انجام این دسته از بازیها به کاهش حساسیت حس لامسه کمک کنید.
کودک را از تونل حسی عبور دهید
یک بازی هدفمند طراحی کنید و سپس سعی کنید کودک را درگیر بازی کنید. برای مثال در بخش ورودی تونل چند عدد توپ کوک قرار دهید و از کودک بخواهید آنها را از تونل رد کند و به انتهای آن برساند. امروزه تونل حسی نوری نیز در بازار یافت میشود که علاوه بر جذاب بودن آن برای کودک اوتیسم، به تحریک گیرندههای بینایی نیز کمک میکند. اگر به تونل حسی دسترسی ندارید میتوانید برای تحریک گیرندههای حس عمقی کودک را پتو پیچ کنید یا روی زمین غلت دهید.
از بالانس بیم برای افزایش تعادل کودک خود استفاده کنید
بالانس بیم ابزاری است که به افزایش تعادل و تحریک حس وستیبولار کودک اوتیسم کمک میکند. این ابزار نیز، در کلینیکهای کاردرمانی برای مراجعین کاردرمانی ذهنی و جسمی مورد استفاده قرار میگیرد. راه رفتن روی یک مسیر مشخص توجه دیداری کودک اوتیسم را درگیر میکند و از طرفی به دلیل راه رفتن در یک ارتفاع مشخص، محرک خوبی برای گیرندههای حس وستیبولار است که توسط این وسیله اتفاق میافتد.
از نرده بان بالا بروید
ممکن است کودک اوتیسم بدلیل بیش حسی، از بالا رفتن از نردبان اجتناب کند. به کودک سخت نگیرید اما هر زمان که آمادگی بالا رفتن از نرده بان را پیدا کرد، از همان پلههای پایین تر شروع کنید. میتوانید یک زنگوله بالای نرده بان قرار دهید و از کودک بخواید از پلهها بالا برود و زنگوله را به صدا در بیاورد. داشتن ارتفاع از سطح زمین، محرکی برای گیرندههای حس وستیبولار است.
چه تمرینهایی با بچههای اوتیسمی انجام دهیم برای افزایش توجه
تمرکز و توجه یکی از مهارتهای کلیدی برای رشد کودکان اوتیسم است. تمرینهای هدفمند میتوانند مهارتهای شناختی و اجتماعی کودک را تقویت کنند. برای مثال، بازیهای تمرکز حسی که شامل لمس، دیدن و شنیدن محرکهاست، میتوانند توجه کودک را افزایش دهند. تمرینهای ساده مانند مرتب کردن اشیا بر اساس رنگ یا شکل، تقویت توجه بصری و مهارت حل مسئله را به همراه دارند. همچنین استفاده از تایمر و زمانبندی فعالیتها به کودک کمک میکند تا مهارت تمرکز روی یک فعالیت را یاد بگیرد.
بازیهای ساده برای جلب توجه کودک اوتیسمی
بازیهای تعاملی میتوانند تمرکز کودک را افزایش دهند. بازیهایی مانند “پیدا کردن تفاوتها” یا پازلهای ساده، باعث تمرکز طولانیتر کودک میشوند. همچنین بازیهای حرکتی مانند پرتاب توپ به سبد، علاوه بر تقویت توجه، مهارتهای حرکتی و هماهنگی چشم و دست را نیز بهبود میبخشند. توصیه میشود این بازیها کوتاه و جذاب باشند تا کودک انگیزه خود را از دست ندهد.
تمرینات تنفسی و آرامسازی برای افزایش توجه
تمرینات تنفسی ساده به کودکان اوتیسمی کمک میکند تا ذهن خود را آرام کرده و بهتر روی فعالیتها تمرکز کنند. بهعنوان مثال، تمرین “دم و بازدم عمیق” یا استفاده از توپ تنفسی، کودک را تشویق میکند تا به بدن و تنفس خود توجه کند. این تمرینها میتوانند قبل از انجام فعالیتهای آموزشی یا بازیها انجام شوند تا سطح تمرکز کودک بالا برود و اضطراب کاهش یابد.
نکات عملی برای ایجاد تمرکز در طول روز
تنظیم محیط و زمانبندی فعالیتها برای کودکان اوتیسمی اهمیت زیادی دارد. بهتر است محیطی کمتحریک، روشن و سازماندهیشده فراهم شود. استفاده از زمانبندی بصری و تابلوهای فعالیت روزانه باعث میشود کودک بداند چه کاری قرار است انجام دهد و راحتتر تمرکز کند. همچنین تشویق کودک به استراحت کوتاه بین فعالیتها، کمک میکند تا تمرکز او طولانیتر باقی بماند.
کاردرمانی حسی اوتیسم چیست؟
کاردرمانی حسی اوتیسم یکی از مهمترین روشهای درمانی برای بهبود عملکرد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم است. این روش با تمرکز بر سیستم حسی بدن، به کودک کمک میکند تا ورودیهای حسی (مثل صدا، نور، لمس یا حرکت) را بهتر درک و پردازش کند. کودکان اوتیسم معمولاً در تنظیم واکنشهای حسی خود دچار مشکل هستند؛ برخی نسبت به صدا یا نور بیشازحد حساساند، درحالیکه برخی دیگر واکنش کمی نشان میدهند. در این شرایط، کاردرمانی حسی با تحریک کنترلشدهی سیستم عصبی، باعث تنظیم بهتر پاسخهای حسی و بهبود رفتار کودک میشود. هدف اصلی این روش، ارتقای تمرکز، کاهش اضطراب، تقویت مهارتهای اجتماعی و افزایش هماهنگی بدن است. با انجام منظم جلسات کاردرمانی حسی حرکتی، کودک یاد میگیرد احساسات بدنش را بهتر بشناسد و با محیط اطراف خود تعامل طبیعیتری برقرار کند.
اهمیت کاردرمانی در درمان اختلالات حسی کودکان اوتیسم
کاردرمانی با تهیه تجهیزات لازم برای درمان اختلالات حسی و همچنین به کار بردن تکنیکهای درمانی، سعی میکند اختلال پردازش حسی در کودکان اوتیسم را، تا حد امکان برطرف کند. همچنین یک کاردرمانگر مشاوره لازم و تمریناتی که خانواده در منزل باید با کودک کار کنند را در اختیار آنها قرار میدهد. هدف اصلی کاردرمانی برای کودکان اوتیسم، به حداقل رساندن وابستگی به اطرافیان و افزایش مهارتهای ارتباطی – اجتماعی است که در کنار تیم توانبخشی که شامل گفتار درمانی و روانشناسی است تا حدودی این هدف محقق خواهد شد.
