علت و درمان سندرم تونل کوبیتال آرنج یا گیرافتادن عصب اولنار

عصب اولنار یکی از اعصاب شبکه براکیال یا بازویی است که از ناحیه گردن منشا گرفته و تا ناحیه انگشتان دست ادامه پیدا می‌کند. عصب اولنار یکی از سه عصب اصلی دست است که ممکن است در نواحی مختلفی از جمله زیر استخوان ترقوه، ناحیه آرنج و مچ دست دچار فشردگی شود. رایج‌‌ترین مکانی که عصب اولنار دچار فشردگی و گیرافتادگی می‌شود قسمت داخلی آرنج است که  عارضه سندرم تونل کوبیتال را ایجاد می‌کند.

گیرافتادگی عصب اولنار در آرنج یا سندروم تونل کوبیتال باعث ایجاد علائمی مانند بی‌حسی و گزگز در دست و انگشان می‌شود که در بیشتر موارد بدون انجام عمل جراحی می‌توان علائم را تا حدود زیادی برطرف ساخت. البته در برخی موارد که این عارضه باعث آسیب و ضعف عضلانی در دست می‌شود، ممکن است عمل جراحی توصیه شود.

عصب اولنار در آرنج از بخش داخلی مفصل عبور می‌کند و فعالیت‌هایی که در آن‌ها آرنج مدت طولانی خم نگه داشته شده و یا بیش از اندازه خم و راست شود ممکن است عصب اولنار فشرده شده و این سندرم ایجاد شود. البته مواردی مانند بیماری آرتریت، شکستگی استخوان، دررفتگی آرنج و... نیز ممکن است زمینه ساز گیرافتادگی عصب اولنار در آرنج باشند.

علت گیرافتادگی عصب اولنار در تونل کوبیتال چیست؟

در بسیاری از موارد، علت دقیق گیرافتادگی عصب اولنار مشخص نمی‌باشد. عصب اولنار در آرنج از تونل کوبیتال عبور می‌کند که یک فضای باریک با مقدار کمی بافت نرم است و به همین دلیل عصب در این ناحیه در برابر فشار بسیار آسیب پذیر است. در ادامه مطلب به بررسی برخی از دلایل رایج این عارضه می‌پردازیم.

• همانطور که اشاره کردیم عصب اولنار از کنار داخلی مفصل آرنج عبور می‌کند و به همین دلیل هنگامی که آرنج خم می‌شود، عصب اولنار در اطراف برآمدگی اپیکوندیل داخلی کشیده می‌شود. این کشیدگی باعث وارد آمدن فشار به عصب اولنار می‌شود بنابراین خم نگه داشتن آرنج به مدت طولانی یا خم کردن مکرر آرنج ممکن است علائم دردناکی ایجاد کند. برخی عادات می‌تواند احتمال ابتلا به سندرم تونل کوبیتال را افزایش دهد. به طور مثال افرادی که عادت دارند در هنگام خواب آرنج‌های خود را خم نگه دارند بیشتر در معرض ابتلا به این سندرم قرار داشته و حتی ممکن است شب‌ها با درد یا گزگز انگشتان خود از خواب بیدار شوند.

• در برخی افراد زمانی که آرنج خم می‌شود عصب اولنار از پشت اپیکوندیل داخلی به بیرون می‌لغزد. این افراد در گذر زمان ممکن است با خم و راست کردن مکرر آرنج عصب به جلو و عقب لغزش کرده و به همین دلیل تحریک شود. این تحریک مکرر عصب اولنار خود می‌‌تواند از مهم‌ترین دلایل ایجاد این عارضه باشد.
• یکی دیگر از دلایل شایع گیرافتادگی عصب اولنار، نشستن با تکیه بر روی آرنج است. تکیه کردن بر روی آرنج برای مدت طولانی باعث افزایش فشار روی عصب اولنار شده و در صورت تکرار این کار ریسک ابتلا به سندرم در آرنج افزایش می‌یابد.
• تجمع مایع به دلایل مختلف در آرنج می‌تواند باعث تورم این ناحیه شده و باعث فشردگی عصب در این ناحیه شود.
• ضربه مستقیم به بخش داخلی آرنج که درد آن مانند یک شوک الکتریکی است و ممکن است باعث بی حسی و گزگز در انگشت کوچک و حلقه شود. در صورتی که ضربه شدید بوده و آسیب مستقیم به عصب اولنار وارد شود ممکن است سندرم تونل کوبیتال ایجاد شود.
• برخی دیگر از عواملی که ریسک ابتلا به این سندرم را افزایش می‌دهد شامل شکستگی یا دررفتگی آرنج در گذشته، تورم مفصل آرنج و آرتریت مفصلی، وجود کیست در نزدیکی مفصل آرنج و فعالیت‌های مکرر خم کردن آرنج است.

علائم سندرم تونل کوبیتال یا گیرافتادگی عصب اولنار

این عارضه می‌تواند درد غیر قابل تحملی را برای فرد ایجاد کند. فرد مبتلا متوجه علائم مختلفی در دست خود می‌شود. در ادامه مطلب به بررسی علائم مهم می‌پردازیم.

• بی حسی و گزگز در انگشت حلقه و انگشت کوچک از مهم‌ترین علائم گیرافتادگی عصب اولنار است. این علائم در ناحیه انگشت کوچک و حلقه به دلیل عصبدهی این انگشتان توسط عصب اولنار بوده و آسیب به آن باعث ایجاد علائم در این ناحیه می‌شود. این علائم ممکن است در برخی حرکات و فعالیت‌ها بیشتر خود را نشان دهد که از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به رانندگی، کار با گوشی و... اشاره کرد. افراد مبتلا ممکن است شب‌ها به دلیل بی حسی و گزگز انگشتان از خواب بیدار شوند.
• احساس خواب رفتگی در انگشت حلقه و انگشت کوچک به خصوص در زمانی که آرنج خم است یکی دیگر از علائم شایع است. در برخی از افراد ممکن است حرکت این انگشتان دچار مشکل شده و حتی در مواردی دستکاری اشیا درون دست سخت‌تر شود.

• ممکن است گرفتن اشیاء کوچک با انگشتان دچار ضعف شده و همچنین هماهنگی انگشتان دچار مشکل شود. در برخی موارد ممکن است اشیاء از دست افراد مبتلا به این سندرم بیوفتد.
• در صورتی که فشردگی عصب اولنار شدید باشد ممکن است در طولانی مدت سبب تحلیل عضلانی در ناحیه دست یا انگشتان شود. نکته مهم این است که تحلیل عضلانی ممکن است قابل بازگشت نباشد. به همین دلیل در صورتی که علائم شدید را بیش از 6 هفته تجربه کردید بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اگر به سندرم تونل کوبیتال مبتلا شدیم چه کنیم؟

اگر در دست خود متوجه علائمی که پیش‌تر اشاره کردیم شدید، بهتر است به پزشک ارتوپد مراجعه کرده تا تاریخچه پزشکی شما مورد بررسی قرار گیرد. پزشک متخصص ممکن است در مورد فعالیت‌های روزانه‌ای که انجام می‌دهید و همچنین داروهایی که مصرف می‌کنید سوال بپرسد. سپس پزشک معاینات بالینی را شروع کرده و تشخیص می‌دهد دقیقا کدام عصب در چه ناحیه‌ای دچار فشردگی شده است. در ادامه برخی از تست‌های بالینی که ممکن است پزشک انجام دهد را نام می‌بریم.

• یکی از تست‌های رایج ضربه زدن به عصب بر روی انگشت حلقه و انگشت کوچک است. در صورتی که ضربه به این ناحیه سبب ایجاد یک حالت شوک مانند شود علامتی برای گیرافتادگی عصب اولنار است.
• یکی دیگر از تست‌ها بررسی این موضوع است که آیا در هنگام خم کردن آرنج عصب اولنار از حالت طبیعی خود خارج می‌شود یا خیر.
• یکی دیگر از تست‌ها، بررسی علائم در وضعیت‌های مختلفی مانند خم کردن شانه، گردن، آرنج و مچ است.
• ممکن است وضعیت حسی و همچنین قدرت دست و انگشتان در نواحی که عصب اولنار عصبدهی می‌کند، بررسی شود.
  همچنین ممکن است بعد از این تست‌ها فرد برای عکسبرداری رادیولوژی ارجاع شود. عکس رادیولوژی اطلاعات دقیقی از تراکم استخوان‌ها، خار استخوان، آرتریت و... به ما می‌دهد. البته در عکس رادیولوژی عصب اولنار و فشردگی آن قابل مشاهده نیست اما برخی از ریسک فاکتورهای این سندرم به خوبی بررسی می‌شود.

درمان‌ های خانگی برای سندرم تونل کوبیتال

کارهای زیادی وجود دارند که می‌توانید در خانه انجام دهید تا از شر درد و علائم آن خلاص شوید. در اینجا قصد داریم برخی از درمان های خانگی را به شما معرفی کنیم. البته در صورتی که علائم، شما را آزار می‌دهد بهتر است از درمان‌هایی مانند کاردرمانی بهره بگیرید. همچنین اگر علائم شدید چند هفته به طول انجامید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان‌ مناسب را برای شما تجویز کند.

• از فعالیت‌هایی که در آن‌ها باید آرنج خود را به مدت طولانی خمیده نگه دارید، خودداری کنید.
• اگر در طول روز ساعات زیادی را پشت کامپیوتر می‌گذرانید مطمئن شوید که صندلی شما خیلی پایین نباشد. همچنین اگر صندلی شما تکیه‌گاه برای دست دارد سعی کنید مدت طولانی وزن خود را بر روی آرنج قرار ندهید.
• از فشار آوردن به بخش داخلی آرنج خود جلوگیری کنید. به طور مثال در هنگام رانندگی در جاده مدت طولانی دست خود را بر روی شیشه باز قرار ندهید.
• سعی کنید هنگام خوابیدن آرنج خود را صاف نگه دارید. برای این کار می‌توانید یک حوله را به دور آرنج صاف خود بپیچید یا از یک آرنج بند استفاده کنید تا آرنج شما در هنگام خواب خم نشده و عصب اولنار در ناحیه آرنج تحت فشار قرار نگیرد.

انواع روش‌های درمانی سندرم تونل کوبیتال 

در صورتی که علائم باعث تحلیل عضلانی در دست نشده باشد، پزشک متخصص درمان‌هایی مانند کاردرمانی و دارودرمانی را تجویز می‌کند. در ادامه مطلب به بررسی این درمان‌های غیر جراحی برای برداشتن فشار از روی عصب اولنار می‌پردازیم.

دارودرمانی برای سندرم تونل کوبیتال

پزشک متخصص معمولا برای کاهش علائم داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا NASAIDs را تجویز می‌کند. این داروها ممکن است شامل ایبوپروفن یا ناپروکسن باشد که به کاهش تورم در اطراف عصب کمک می‌کنند. البته باید بدانید که دارودرمانی به تنهایی فایده زیادی برای درمان نداشته و صرفا باعث کاهش علائم آن می‌شود. اگرچه داروهای استروئیدی و تزریق استروئید داروهای ضد التهابی موثرتری هستند اما برای درمان سندرم تونل کوبیتال استفاده نمی‌شوند زیرا احتمال آسیب زدن به عصب را افزایش می‌دهد.

کاردرمانی برای سندرم تونل کوبیتال

کاردرمانی یکی از موثرترین روش‌های درمان غیر جراحی است که روش‌های زیادی را برای کاهش فشار از روی عصب اولنار استفاده می‌کند. در کاردرمانی ممکن است بریس یا اسپیلنت خاصی برای شما تجویز شده تا در شب‌ها هنگام خوابیدن از آن استفاده کنید. این اسپیلنت یا بریس‌ها به شما کمک می‌کند تا در هنگام خواب آرنج خود را صاف نگه داشته و فشار بر روی عصب اولنار شما وارد نشود.

همچنین در کاردرمانی ممکن است از تمرینات لغزش عصب یا Nerve Gliding برای لغزش عصب اولنار در ناحیه آرنج استفاده شود. تمرینات لغزش عصب تقریبا در تمام طول عصب اولنار در دست انجام شده و علاوه بر لغزش عصب در این نواحی از سفتی در بازو و مچ جلوگیری می‌کند.

عمل جراحی برای درمان سندرم تونل کوبیتال

عمل جراحی به عنوان آخرین راه حل برای درمان استفاده می‌شود. تنها در صورتی عمل جراحی پیشنهاد می‌شود که با انجام درمان‌های غیر جراحی وضعیت فرد بهتر نشده و فشردگی عصب اولنار شدید بوده و باعث تحلیل عضلانی در ناحیه دست شده باشد. چندین روش برای عمل جراحی و کاهش فشار از روی عصب اولنار در آرنج وجود دارد که پزشک جراح با توجه به شرایط و وضعیت شما یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کند. نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که افراد بعد از عمل جراحی نیز ممکن است به درمان‌هایی مانند کاردرمانی برای بازگشت هرچه سریع‌تر فرد به زندگی عادی پیشنهاد شود.

کاردرمانی بهترین روش درمانی برای سندرم تونل کوبیتال

سندرم تونل کوبیتال در شرایطی اتفاق می‌افتد که عصب اولنار در ناحیه آرنج دچار فشردگی شود. علائم می‌تواند بسیار آزار دهنده بوده و زندگی عادی فرد را دچار مشکل کند. کاردرمانی به عنوان یکی از بهترین روش‌های درمانی برای سندرم تونل کوبیتال است که در آن فشار از روی عصب اولنار برداشته شده و به این ترتیب علائم این سندرم تا حدود بسیار زیادی کاهش می‌یابد. بنابراین کاردرمانی می‌‌تواند در کم‌ترین زمان فرد را از علائم آزار دهنده رها ساخته و به زندگی عادی خود بازگرداند.