دررفتگی آرنج چیست؟ | درمان قطعی دررفتگی آرنج با کاردرمانی
دررفتگی آرنج حالتی است که سطوح مفصلی آرنج به طور جزئی یا کامل از هم جدا شوند. دررفتگی آرنج اغلب به دلیل ضربات سنگینی مانند تصادف یا زمین خوردن اتفاق میافتد. دررفتگی کامل آرنج بسیار دردناک بوده و به راحتی قابل مشاهده است.

دررفتگی آرنج به حالتی اطلاق میشود که در آن استخوانهایی که مفصل آرنج را تشکیل میدهند، از هم فاصله میگیرند. این دررفتگی به دو نوع دررفتگی کامل و دررفتگی جزئی یا نیمه دررفتگی تقسیم میشود. در ادامه به بررسی هرکدام از این دررفتگیها میپردازیم. دررفتگی آرنج در بزرگسالان به طور معمول رخ نمیدهد مگر اینکه فرد به آرنج صاف زمین خورده و یا در تصادف به این مفصل ضربهای وارد شود. اما در کودکان شیوع بسیار بالایی دارد و معمولا کودکانی که به تازگی راه رفتن یاد میگیرند دچار این عارضه میشود.
به عبارت دیگر به دلیل اینکه کودکان به تازگی راه رفتن را یاد گرفتهاند، ممکن است در طول روز چندین بار زمین بخورند و به علت ضعیفتر بودن مفصل آرنج آنها نسبت به بزرگسالان احتمال در رفتگی آرنج در آنها بالاتر است. اگر کودکتان به تازگی در حال یادگیری راه رفتن است باید نسبت به این موضوع بسیار حساس باشید و در هنگام آسیب سریعا برای درمان اقدام کنید.
علت اصلی دررفتگی آرنج
همانطور که اشاره کردیم این دررفتگی در بزرگسالان به ندرت اتفاق میافتد و اغلب در صورتی رخ میدهد که فرد با آرنج صاف بر روی زمین میافتد. هنگامی که فرد با این وضعیت زمین میخورد، ناگهان فشار زیادی بر روی مفصل آرنج وارد شده و ممکن است استخوانهای این ناحیه را از راستای مفصلی طبیعی خود خارج کند. معمولا نیرویی که در این حالت بر مفصل آرنج وارد میشود یک نیروی چرخشی نیز دارد که میتواند استخوانهای ساعد را بچرخاند و از جای خود خارج کند.
یکی دیگر از علتهای اصلی، تصادف با ماشین یا موتور است. معمولا موتورسوارانی که از جلو تصادف میکنند به جلو پرت شده و با دست باز برروی زمین فرود میآیند و یا ضربهای که در اثر تصادف به فرمان موتور و سپس آرنج فرد وارد میشود، میتواند یکی از علتهای آن باشد. مفصل آرنج به دلیل شیوه قرارگیری استخوانها، رباطها، لیگامانها و عضلات از ثبات زیادی برخوردار است و دررفتگی آرنج ممکن است به این ساختارها آسیب وارد کند.
- دررفتگی جزئی آرنج یا نیمه در رفتگی آرنج به استخوانها آسیب نمیزند و به سادگی جا اندازی میشود.
- دررفتگی کامل آرنج ممکن است به استخوانها، رباطها و لیگامانهای ناحیه آرنج آسیب زده و نیاز به درمانهای بیشتری نسبت به یک جا اندازی ساده داشته باشد.
- دررفتگی شدید آرنج ممکن است به رگهای خونی و اعصابی که از ناحیه آرنج عبور میکنند، آسیب وارد کرده و ممکن است بسیار خطرناک باشد.
آناتومی مفصل آرنج؛ آشنایی با ساختار تشکیل دهنده مفصل آرنج
مفصل آرنج از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان تشکیل میشود که شامل استخوان بازو (هومروس) و دو استخوان ساعد یعنی رادیوس و اولنا هستند. هرکدام از این استخوانها در ناحیه مفصل آرنج شکل خاصی به خود گرفتهاند که باعث میشود تحرک و ثبات در این مفصل در بهترین شکل خود قرار بگیرد. در مفصل آرنج رباطهایی وجود دارند که ثبات زیادی در برابر نیروهای وارد آمده در جهات مختلف به مفصل آرنج را فراهم میکنند. نکته جالبی که در مورد مفصل آرنج وجود دارد این است که مفصل آرنج همزمان از دو نوع مفصل لولایی و گوی و کاسه تشکیل شده است که دامنه حرکتی وسیعی را برای آن فراهم میکند.
- حرکت خم شدن و صاف شدن آرنج از طریق مفصل لولایی انجام میشود.
- مفصل گوی و کاسه باعث میشود ساعد توانایی چرخش رو به بالا و پایین را داشته باشد. به عبارت دیگر مفصل گوی و کاسه باعث میشود بتوانید کف دست را از حالتی که به زمین نگاه میکند به سمت سقف بچرخانید.
علائم دررفتگی آرنج چیست؟ چگونه بفهمیم آرنجمان دررفته است؟
دررفتگی کامل آرنج، بسیار دردناک بوده و به راحتی و بدون عکس رادیولوژی میتوان تشخیص داد. در این حالت مفصل آرنج دچار تغییر شکل شده و انگار استخوانهای ساعد دچار پیچش شدهاند. تشخیص دررفتگی جزئی آرنج یا دررفتگی جزئی آرنج مقداری سختتر بوده و ممکن است بدون عکسبرداری قابل تشخیص نباشد.
دررفتگی جزئی آرنج نیز به دلایل مشابهی مانند ضربات و تصادفات رخ میدهد. در نیمه دررفتگی جزئی آرنج، استخوانها میتوانند جابجا شوند و حرکت مفصل ممکن است نسبتا طبیعی به نظر برسد. البته باید توجه داشت که حرکت در مفصل آرنج با نیمه دررفتگی ممکن است بسیار دردناک باشد. همچنین یکی از علائم احتمالی آن وجود کبودی در سمت داخل یا خارج آرنج (جایی که رباطها و لیگامان قرار دارند) میباشد.
درمان در رفتگی آرنج چگونه است؟
اگر پس از یک حادثه متوجه علائمی شدید که در بالا اشاره کردیم سریعا به پزشک ارتوپد مراجعه کنید تا مفصل آرنج شما مورد بررسی قرار گیرد. پزشک متخصص ارتوپد ابتدا ناحیه آرنج را از لحاظ تورم، کبودی، تغییر شکل، گردش خون و... بررسی میکند. پزشک متخصص اعصاب و شریانهای این ناحیه را نیز مورد بررسی قرار میدهد تا متوجه شود که آیا اعصاب و شریانها در این ضربه آسیب دیدهاند یا خیر.
پزشک متخصص معمولا فرد را برای عکسبرداری رادیولوژی ارجاع میدهد تا در مورد عدم شکستگی استخوانها در این ناحیه اطمینان حاصل کند. عکس رادیولوژی معمولا بهترین راه برای تشخیص دررفتگی یا نیمه دررفتگی آن است. بعد از اینکه جا اندازی آرنج شما انجام شد، معمولا متخصص ارتوپد شما را به کاردرمانی ارجاع میدهد تا درمانهای لازم برای بازگشت هرچه سریعتر شما به زندگی عادی انجام شود.
در چه افرادی دررفتگی آرنج بیشتر اتفاق میافتد؟
همانطور که پیشتر اشاره کردیم مفصل ارنج به گونهای شکل گرفته است که همزمان ثبات و تحرک را به بهترین شکل ممکن داشته باشد. به این ترتیب علاوه بر ساختار استخوانها رباطها و لیگامانهایی که در ناحیه مفصل آرنج قرار گرفتهاند به این مسئله کمک کرده و ثبات زیادی را برای آن فراهم میکنند. اما برخی افراد به صورت مادرزادی در ناحیه مفصل آرنج خود دچار شلی مفصل یا لیگامانهای اطراف آن هستند. در این افراد احتمال دررفتگی آرنج بیشتر از سایرین است و باید این افراد مراقبت بیشتری از این مفصل را به عمل آورند. همچنین در برخی افراد در مفصل لولایی آرنج، استخوان اولنا شیار کم عمقی داشته که استخوان بازو به خوبی در آن قرار نمیگیرد. در این افراد نیز احتمال در رفتگی آرنج بیشتر از سایرین است.
کاردرمانی برای در رفتگی آرنج
در روند درمانی دررفتگی مفصل آرنج اولین هدف بازگرداندن ساختارهای تشکیل دهنده مفصل آرنج به راستای صحیح خود بوده و هدف بعدی بازگرداندن فرد به فعالیتهای روزانه خود بدون درد و مشکل خواهد بود. معمولا قبل جا اندازی برخی داروهای مسکن و ضد درد به فرد داده میشود تا جا اندازی بدون درد بوده و به آرامی انجام شود. در برخی موارد که دررفتگیها شدید است فرد بعد از جا اندازی نمیتواند به کارهای روزمره خود بپردازد و حتما باید جلسات کاردرمانی را انجام دهد.
کاردرمانگر ممکن است برای بهبود وضعیت مفصل آرنج و بازگشت سریعتر فرد به زندگی عادی، با تقویت عضلات و لیگامانهای این ناحیه ثبات مفصل را افزایش دهد. همچنین افرادی که به دلیل در رفتگی آرنج تحت عمل جراحی قرار میگیرند بعد از عمل باید کاردرمانی را شروع کنند تا دچار عوارض عمل نشده و بعد از مدت کمی کارهای روزمره خود را شروع کنند.
درمان در رفتگی آرنج با کاردرمانی
دررفتگی آرنج یکی از مشکلات شایع در کودکان است اما در بزرگسالان به ندرت رخ میدهد. به دلیل اینکه مفاصل در کودکی هنوز استحکام و ثبات کافی را پیدا نکردهاند در بلند کردن کودک و جابجایی او باید بسیار هوشیار بود تا مفاصل او به خصوص مفصل آرنج دچار دررفتگی نشود. این دررفتگی در کودکان باید سریعا درمان شده تا از بدشکلی مفصل آرنج در بزرگسالی جلوگیری شود. برای درمان دررفتگی آرنج بهتر است بعد از جا اندازی توسط متخصص ارتوپد جلسات کاردرمانی شروع شود تا فرد در کمترین زمان ممکن توانایی انجام فعالیتهای روزمره خود را پیدا کند. همانطور که اشاره کردیم در بزرگسالان معمولا به دلیل زمین خوردن یا تصادفات رخ میدهد که در موارد شدید بعد از جا اندازی برای شروع فعالیت با دست آسیب دیده به کاردرمانی نیاز است.