شکستگی مچ دست | انواع شکستگی مچ + کاردرمانی پس از شکستگی
شکستگی مچ دست معمولا در اثر ضربات، تصادفات، افتادن بر روی مچ دست و آسیبهای ورزشی رخ میدهد. شکستگی مچ یا شکستگی استخوان کارپ به شکستگی یک یا چند عدد از استخوانهای مچ اطلاق میشود.

استخوانهای مچ که کارپ یا کارپوس نیز نامیده میشوند شامل هشت استخوان کوچک بوده که در مچ قرار داشته و با ساعد و استخوانهای دست، مفصل تشکیل میدهند. مچ دست یکی از آسیب پذیرترین نقاط بدن است. شکستگی مچ دست، بخش قابل توجهی از صدمات وارده به این نقطه را تشکیل میدهد. شکستگی معمولا بر اثر افتادن روی دست یا ضربه مستقیم به این ناحیه است. صدمات ناشی از سقوط یا تصادفات شدید نیز میتواند منجر به دررفتگی استخوانهای مچ شود. همچنین ضربه سخت به مچ دست در حین ورزش نیز ممکن است باعث شکستگی شود.
مچ دست از چند استخوان تشکیل شده است؟
هشت استخوان در ناحیه مچ دست وجود داشته که در دو ردیف چهارتایی قرار گرفتهاند. این استخوانها در ردیف اول شامل اسکافوئید، لونیت، تریکتروم، پیزیفورم و در ردیف دوم شامل تراپزیوم، تراپزوئید، کپیتیت و همیت هستند. به طور کلی شکستگی هرکدام از این هشت استخوان، شکستگی مچ نام داشته و ممکن است علائم مشابهی داشته باشد. در ادامه مطلب به بررسی شکستگی تک تک این استخوانها میپردازیم.
علائم شکستگی مچ دست چیست؟
شکستگی مچ دست معمولا پس از زمین خوردن یا آسیبهای ورزشی و تصادفاتی که باعث ایجاد درد در ناحیه مچ دست میشوند، اتفاق میافتد. در صورتی که مچ دست دچار شکستگی شده باشد، ناحیه مچ متورم شده و ممکن است تا حدودی علائم کبودی در آن بروز کند. اگر شکستگی رخ داده باشد به هنگام دست زدن و لمس کردن این ناحیه فرد درد بسیاری را تحمل میکند. در شکستگی مچ حرکات مچ دست دردناک و محدود میشود. ممکن است ناحیه آسیب دیده سرد، رنگ پریده و یا بیحس شود و همچنین در شکستگیهای شدید شکل مچ تغییر کند. به طور کلی علائم شکستگی مچ دست یا شکستگی استخوانهای کارپ به صورت زیر است.
- درد شدید در حرکت دادن مچ و هنگام لمس ناحیه
- التهاب و تورم ناحیه
- کبودی و رنگ پریدگی
- تغییر شکل کلی مچ
شکستگی استخوان های کارپ
همانطور که اشاره کردیم در مچ دست ما هشت استخوان قرار داشته که به صورت دو ردیف چهارتایی درون مچ قرار میگیرند. هر کدام از این استخوانها میتوانند دچار ترک خوردگی، شکستگی یا دررفتگی شوند. بهترین روشی که از طریق آن میتوان فهمید دقیقا کدام یک از استخوان های کارپ دچار شکستگی شدهاند، عکس برداری رادیولوژی است. در این بخش قصد داریم به بررسی هر کدام از این استخوانها بپردازیم و به مهمترین نکات در مورد شکستگی مچ اشاره کنیم.
شکستگی استخوان اسکافوئید (Scaphoid)
شکستگی اسکافوئید یکی از رایجترین شکستگیها در ناحیه مچ دست بوده که ممکن است اختلال عملکردی زیادی را برای فرد به همراه داشته باشد. شکستگی اسکافوئید حدودا 70 تا 80 درصد کل شکستگی استخوان های کارپ را شامل میشود و ممکن است در هر سنی رخ دهد؛ اما درصد آن در نوجوانان و جوانان بیشتر است. معمولا این شکستگی باعث ایجاد درد در اطراف ناحیه پشت مچ شده و ممکن است این ناحیه دچار تورم شود. درمان اسکافوئید ممکن است با جراحی یا بدون جراحی باشد که بستگی به شدت و نوع شکستگی مچ دارد.
بهترین روش درمانی غیر جراحی برای شکستگی اسکافوئید کاردرمانی است که در آن ابتدا مچ فرد با استفاده از اسپیلنت تام اسپایکا بی حرکت شده و پس از در آوردن اسپیلنت مداخلات کاردرمانی شروع شده و مچ فرد در کمترین زمان ممکن به حالت طبیعی خود باز میگردد.
شکستگی استخوان کپیتیت (Capitate)
شکستگی کپیتیت یکی از شکستگیهای بسیار نادر در مچ دست است که شیوع بسیار کمی در جامعه داشته و به ندرت به تنهایی دچار شکستگی میشود. به عبارت دیگر شکستگی کپیتیت در حدود 1 تا 2 درصد کل شکستگی های مچ دست را به خود اختصاص میدهد و معمولا در اثر ضربات بسیار شدید و فشارهای بیش از حد ایجاد میشود. شکستگی کپیتیت به ندرت به تنهایی ایجاد میشود و معمولا خط شکستگی به صورت عرضی در آن شکل میگیرد و از طریق عکس رادیولوژی قابل تشخیص است. در شکستگی کپیتیت اگر سطح جابجایی استخوان بالا باشد، عمل جراحی ازم است تا کپیتیت در جای خود فیکس شود.
شکستگی تریکتروم (Triquetrum)
این شکستگیها معمولا در سطح پشتی استخوان تریکتروم رخ داده و ممکن است به دلیل برخورد زائده استیلوئید اولنار و یا نیروهای برشی اتفاق افتد. بعد از اسکافوئید شکستگی تریکتروم شایعترین شکستگی استخوان های کارپ است. درد معمولا در قسمت اولنار مچ رخ داده و با خم و راست شدن مچ این درد تشدید مییابد. معمولا شکستگی تریکتروم در صورتی رخ میدهد که افراد بر روی دست خود بر زمین میخورند در حالی که مچ آنها به سمت انگشت کوچک منحرف شده است. برای درمان شکستگی تریکتروم به ندرت عمل جراحی استفاده شده و بیشتر درمان این نوع از شکستگی مچ دست توسط کاردرمانی انجام میشود.
شکستگی پیزیفورم (Pisiform)
یکی دیگر از شکستگیهای نادر مچ دست، شکستگی پیزیفورم است که کمتر از 1 درصد کل شکستگی مچ دست را به خود اختصاص داده و به ندرت به تنهایی دچار در رفتگی میشود. به عبارت دیگر دررفتگی پیزیفورم معمولا با شکستگی آن نیز همراه است. روند درمانی در وهله اول بی حرکتی با استفاده از گچ گیری یا اسپیلنت بوده و در موارد بسیار نادری از پین گذاری برای فیکس کردن آن استفاده میشود. در این شکستگی نیز کاردرمانی از بهترین درمانهای ممکن است که در سریعترین زمان مچ دست فرد را درمان کرده و فعالیتهای آن را بازیابی میکند.
شکستگی همیت (Hamate)
شکستگی همیت در حدود 1 تا 2 درصد از کل شکستگی مچ را شامل شده و به دو گروه تقسیم میشود. شکستگی هوک یا شکستگی تنه (بدنه) همیت تقسیم میشود. شکستگی همیت نیز مانند سایر شکستگی استخوان های کارپ در مرحله اول باید بیحرکت شده و سپس درمانهایی مانند کاردرمانی برای بازیابی حالت طبیعی و دامنه نرمال حرکتی پیشنهاد میشود.
شکستگی تراپزوئید (Trapezoid)
یکی دیگر از شکستگیهای مچ دست، شکستگی تراپزوئید است که در حدود 0.5 درصد کل شکستگی های مچ را به خود اختصاص میدهد. استخوان تراپزوئید در مکان خود بیحرکت بوده و از استحکام خوبی برخوردار است. به این ترتیب به دلیل محافظتهایی که از تراپزوئید میشود شکستگی آن نادر است و معمولا در این شکستگی، جابجایی استخوان نیز به ندرت اتفاق میافتد.
معمولا شکستگی تراپزوئید در جهت پشتی در رفته و اغلب با شکستگی استخوان متاکارپ دوم همراه است. درمان شکستگی تراپزوئید ممکن است از بیحرکت کردن به وسیله گچ گیری و اسپیلنت شروع شده و حتی در مواردی به جراحی باز و تثبیت داخلی به وسیله پیچ و... نیاز باشد.
شکستگی تراپزیوم (Trapezium)
شکستگی تراپزیوم میتواند به صورت مجزا یا همراه با شکستگی سایر استخوانهای کارپ رخ دهد. شکستگی تراپزیوم در حدود 5 درصد از کل شکستگی های مچ را شامل شده و اغلب در اثر ضربات و آسیبهایی که فشار و نیروی بسیار زیادی که به مچ وارد میشوند، رخ میدهد. شکستگی تراپزیوم معمولا همراه با شکستگی قاعده متاکارپ اول یا دررفتگی اولین مفصل کارپومتاکارپال است.
در برخی موارد ممکن است شکستگی تراپزیوم در عکس رادیولوژی به طور واضح خود را نشان نداده و ممکن است به اسکن استخوان نیاز باشد. در شکستگی تراپزیوم که با جابجایی استخوان همراه است معمولا به عمل جراحی جا اندازی باز و تثبیت داخلی نیاز دارد که با استفاده از سیمها و پیچهای مخصوصی انجام میشود.
درمان شکستگی مچ دست چگونه انجام میشود؟
در صورتی که پس از یک ضربه، تصادف و... به مچ دست و با درد زیاد در این ناحیه به اورژانس مراجعه کنید معمولا در ابتدا برای عکس برداری به رادیولوژی فرستاده میشوید تا از شکستگی مچ دست اطمینان حاصل شده و مناسبترین روش درمانی پیشنهاد شود. معمولا در مواردی که شکستگی با جابجایی زیادی همراه و شدت زیادی داشته باشد، عمل جراحی برای فیکس کردن و تثبیت کردن استخوانهای مچ در جای خود پیشنهاد میشود.
در غیر این صورت روال معمول برای درمان شکستگی مچ دست، بیحرکت کردن توسط اسپیلنت یا گچ گیری است. در اوایل شکستگی ممکن است برخی داروها برای کاهش درد و کاهش التهاب تجویز شوند. پس از بازکردن گچ گیری یا اسپیلنت افراد حتما به درمانهای توانبخشی مانند کاردرمانی و فیزیوتراپی نیاز خواهند داشت.
یکی از حیطههای تخصصی کاردرمانی هند تراپی بوده که به طور اختصاصی به درمان شکستگی مچ دست پرداخته و سبب میشود فرد در کمترین زمان ممکن بتواند از مچ خود استفاده کرده و برای انجام کارهای روزانه خود مشکلی نداشته باشند. کاردرمانی در ابتدا با مداخلات خود درد افراد را کاهش داده و همچنین به کاهش تورم و التهاب ناحیه آسیب دیده میپردازد. سپس با تمرینات و مداخلات کاردرمانی محدودیت حرکتی فرد برطرف شده و مچ دست برای انجام فعالیتهای روزانه آماده میشود.
کاردرمانی بهترین درمان شکستگی مچ دست
شکستگی مچ دست به دلیل ضربات، آسیبهای ورزشی، تصادفات، افتادن بر روی زمین و... رخ میدهد. هشت استخوان در مچ دست فرد وجود دارد که هر کدام از آنها ممکن است دچار شکستگی شوند و شایعترین آنها شکستگی اسکافوئید است. برای درمان شکستگی مچ دست درمانهای متفاوتی ممکن است وجود داشته باشد اما تخصصیترین آنها کاردرمانی در حیطه هند تراپی است که با رویکردها و مداخلات خود در سریعترین زمان ممکن افراد را درمان میکند. کاردرمانی برای درمان شکستگیهای مچ دست مفیدترین و سریعترین روش درمانی بوده و معمولا از سایر روشها هزینه بسیار کمتری نیز برای فرد خواهد داشت.