شکستگی استخوان اسکافوئید | درمان شکستگی استخوان اسکافوئید

استخوان اسکافوئید یکی از استخوان‌های مهم در مچ دست است که نقش کلیدی در ایجاد مفصل مچ دست با ساعد دارد. به همین دلیل خم شدن یا باز شدن مچ دست و درنتیجه تمامی حرکات مچ به این استخوان وابسته است. شکستگی استخوان اسکافوئید به دلایل مختلفی که در ادامه بررسی خواهیم کرد بروز می‌کند. با توجه به نوع شکستگی و وضعیت فرد، روش‌های درمانی انتخاب می‌شود. جهت کسب اطلاعاتی جامع درمورد این استخوان و عملکرد آن، تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

آناتومی مچ دست و اسکافوئید چیست؟ اسکافوئید در کجا قرار گرفته است؟

مچ دست انسان از ۸ استخوان تشکیل شده است. این استخوان‌ها در ۲ ردیف ۴ تایی، به گونه‌ای قرار گرفته‌اند که یک ردیف استخوانی پروگزیمال (بالایی) و یک ردیف استخوانی دیستال (پایینی) را می‌سازند. اسکافوئید یا استخوان ناوی یکی از استخوان‌های ردیف پروگزیمال (بالایی) است که به دلیل وضعیت قرارگیری و رباط‌های متصل به آن، نقش مهمی در عملکرد و ثبات مچ دست دارد. این رباط‌ها اتصالاتی به دیگر استخوان‌های مچ دست (استخوان لونیت و کپیتیت) و استخوان رادیوس برقرار می‌کنند و نقش مهمی در یکپارچگی و ثبات کف دست و حرکات ظریف مچ دارند.

استخوان اسکافوئید، در قطب بالایی و پایینی خود، دارای برجستگی و از ناحیه کمر دارای فرورفتگی است و ناودانی را تشکیل می‌دهد، به همین دلیل به آن استخوان ناوی نیز گفته می‌شود. این استخوان سمت شست قرار گرفته و نقش مهمی نیز در تشکیل مفصل مچ دست با ساعد دارد. خونرسانی به این استخوان از طریق شریان رادیال انجام می‌شود که باتوجه به شکل خاص و نحوه قرارگیری شریان اطراف این استخوان، احتمال نکروز یا سیاه شدن بافت در صورت شکستگی، در این استخوان زیاد است. در شکل وضعیت قرارگیری اسکافوئید در مچ و شکل ناوی آن قابل مشاهده است.

علل شکستگی استخوان اسکافوئید چیست؟ چه عواملی باعث آسیب اسکافوئید می‌شوند؟

شکستگی اسکافوئید معمولا در اثر افتادن بر روی دست بروز می‌کند. در این حالت مچ دست در وضعیت Dorsi Flexion یا بازشدن و انحراف به سمت استخوان اولنا یا زند زیرین قرار گرفته است و اعمال فشار مضاعف جهت تکیه دادن به دست، باعث شکستن استخوان اسکافوئید می‌شود. علت شایع دیگر شکستگی اسکافوئید، تصادف با موتور است. در این حالت، قطب فوقانی اسکافوئید ثابت است و در اثر فشار وارده، قطب تحتانی اسکافوئید به سمت عقب حرکت می‌کند و شکستگی از ناحیه کمر اتفاق می‌افتد. حدود ۹۵ درصد شکستگی‌های اسکافوئید به این دو دلیل بروز می‌کند و با توجه به این علل، در جوانان ۱۵_۳۵ سال شایع‌تر است.

تشخیص شکستگی اسکافوئید به چه شکل است؟

حتما تا به حال تجربه شکستگی استخوان در خود یا نزدیکان را داشته‌اید، همانطور که می‌دانید اغلب شکستگی‌های استخوان‌های بدن با عکس‌های رادیولوژی ساده قابل مشاهده و تشخیص هستند. شکستگی استخوان اسکافوئید به دلیل وضعیت قرارگیری خاص این استخوان، معمولا با عکس رادیولوژی قابل تشخیص نیست و در اکثر مواقع پزشک درخواست  ام آر آی (MRI) می‌دهد.

همین دلیل، تشخیص شکستگی اسکافوئید را سخت کرده و معمولا این شکستگی با ۲۰ روز تاخیر، تشخیص داده می‌شود و همین موضوع احتمال سیاه شدن یا نکروز استخوان بر اثر عدم خونرسانی صحیح را افزایش می‌دهد. برخی از معاینات بالینی نیز وجود دارند که بوسیله آنها، این شکستگی را می‌توان تشخیص داد. به این منظور می‌توانید از کاردرمانگران نیز کمک بگیرید.

علائم شکستگی استخوان اسکافوئید چه مواردی هستند؟

همانطور که می‌دانید، اولین علامت شکستگی، درد و تورم در محل آسیب دیده است. اسکافوئید نیز از این قائده مستثنی نیست و درصورت شکستگی درد و تورم در این ناحیه را خواهیم داشت. همانطور که گفته شد، این استخوان سمت شست قرار گرفته است، پس طبیعی است که درصورت آسیب آن، شست دچار درد و تورم شود.

همچنین این درد به همراه تورم در انفیه‌دان (مثلثی فرورفته که هنگام بلند کردن شست در نزدیکی ساعد مشاهده می‌شود) نیز بروز می‌کند. درصورت شکستگی، درد در تمامی جهات حرکت مچ به ویژه ابداکشن یا دور کردن شست از انگشت اشاره وجود خواهد داشت و قدرت مشت کردن و فشار دادن اجسام در دست مبتلا کاهش می‌یابد. شکستگی در استخوان ها به دوشکل است؛ با جابجایی و بدون جابجایی.

هنگامی که استخوان بعد از شکسته شدن جابجا شود، آسیب قطعی به رباط‌ها و شریان‌های اطراف آن استخوان وارد خواهد شد. همانطور که قبلا گفته شد، اسکافوئید توسط شریان رادیال خونرسانی می‌شود. این شریان به گونه‌ای اطراف استخوان اسکافوئید چرخیده است که در اثر شکستگی، احتمال آسیب شریان و اختلال خونرسانی درست به استخوان وجود دارد.

در صورتی که این شکستگی به موقع تشخیص داده نشود، عدم خونرسانی صحیح به بافت استخوانی، باعث سیاه شدن و مردن بافت می‌شود که به آن نکروز می‌گویند. در صورتی که جابجایی وجود نداشته باشد نیز، شرایط خاص خونرسانی این استخوان، بهبود را به تاخیر می‌اندازد. درصورتی که بافت نکروز شود، عمل جراحی پیوند استخوان انجام می‌شود.

درمان شکستگی استخوان اسکافوئید چگونه است؟

همان طور که شما نیز می‌دانید، درمان شکستگی استخوان‌ها به دو صورت باز یا بسته صورت می‌گیرد. اگر شکستگی طوری باشد که قطعه یا قطعات استخوانی از هم جدا شوند، نیاز است تا جراحی به صورت باز انجام شود. در نقطه مقابل، اگر شکستگی به صورت ترک خوردن باشد، بدون نیاز به جراحی، ابتدا شکستگی ثابت می‌شود و سپس گچ گرفته خواهد شد. در ادامه انواع درمان شکستگی اسکافوئید را برایتان شرح خواهیم داد.

• جراحی

تشخیص نیاز به جراحی برعهده پزشک است و در همه مواردِ شکستگیِ اسکافوئید، نیاز به جراحی نیست؛ اما معمولا شکستگی‌های با جابجایی، شکستگی‌های با آسیبِ رباط‌ها و شریان و نکروز یا آسیب و پاره شدگی بافت، مستعد عمل جراحی هستند. 

• اسپیلنت یا آتل

اغلب در شکستگی اسکافوئید از گچ گیری استفاده می‌شود اما آتل ممکن است تا مدت‌ها بعد از جوش خوردن استخوان نیز استفاده شود. در گچ گیری، کف دست، مچ، شست (نه در همه ی موارد) و ساعد در گچ قرار می‌گیرند.

بسته به میزان و محل آسیب، پزشک تصمیم می‌گیرد که طول گچ تا ساعد یا بازو باشد. معمولا ماندن دست در گچ، به مدت ۶_۸ هفته الزامی است که با عکسبرداری‌های متناوب از شکستگی، زمان دقیق آن مشخص می‌شود.

• کاردرمانی در شکستگی استخوان اسکافوئید

اگر چه حتی اندکی پس از جراحی استخوان، می‌توان توانبخشی و کاردرمانی دست را شروع کرد، اما معمولا فاز توانبخشی بعد از باز کردن گچ و پس از جوش خوردن استخوان شروع می‌شود. بی حرکتی طولانی مدت در محل مفصل و استخوان، معمولا باعث خشکی مفصل، محدودیت در حرکت و دامنه حرکات، دردناک بودن حرکات و... می‌شود. در این فاز، توانبخشی دست و کاردرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. کاردرمانگر ابتدا موقعیت را ارزیابی می‌کند و با توجه به آن، روش درمانی، شامل استفاده از مدالیته‌های دمایی، تمرینات دستی و.... را استفاده می‌کند.

با پیشرفت بیمار تمرینات سخت‌تر و مراجع محورتر خواهد شد و با اعمال مقاومت و دیگر روش‌ها، تا زمانی که بیمار دامنه حرکتی کامل با قدرت و ظرافت کافی را به دست آورد تمرینات ادامه می‌یابد؛ درنتیجه کاردرمانی در توانبخشی و بازگشت بیمار به زندگی عادی خویش و استفاده موثر با دامنه طبیعی از دست، بسیار تاثیرگذار است.

نحوه برخورد با شکستگی اسکافوئید؛ شکستگی استخوان اسکافوئید به چه مراقبت‌هایی نیاز دارد؟

در این مقاله درمورد اهمیت مچ دست و استخوان اسکافوئید صحبت کردیم، علل شکستگی و روش‌های تشخیص را برشمردیم و بهترین راه‌های درمانی را معرفی نمودیم. حال با توجه به اهمیت استخوان اسکافوئید و نقش کلیدی آن در انجام فعالیت‌های روزمره خواهید دید که توانبخشی و بازگشت آن به وضعیت طبیعی خود بسیار حائز اهمیت است. تیم Kardarmani.info با استفاده از دانش خود، در این راه کنار شما خواهد بود و شما را برای رسیدن به بدنی سالم و قوی همراهی خواهد کرد.