10 تمرین توانبخشی و کاردرمانی برای افزایش تعادل پس از سکته مغزی
در پی بروز سکته مغزی، تعادل فرد نیز دچار مشکل میشود. تمریناتی همچون انتقال وزن به طرفین، انتقال وزن به جلو و عقب، تکیه دادن روی ساعد، نشستن و برخاستن، بلند شدن روی پنجه، تحمل وزن روی یک پا و ... از جمله تمریناتی هستند

مخچه مسئول حفظ تعادل در بدن شماست. در سکته مغزی، اگر شریانی که مخچه را خون رسانی میکند، آسیب ببیند، مشکلات تعادلی برای فرد اتفاق میافتد. در اینجا قصد داریم تا 10 تمرین توانبخشی و کاردرمانی را به شما عزیزان آموزش دهیم. این تمرینات بعد از سکته مغزی و برای افزایش تعادل بیمار طراحی شدهاند.
نقش مخچه در حفظ تعادل
هرگاه که شما میخواهید حرکت خاصی در بدن انجام دهید؛ به عنوان مثال از حالت نشسته روی صندلی خم شوید و یک مداد را از روی زمین بردارید، یک طرحواره حرکتی در مغز شما شکل میگیرد. یک نسخه از این طرحواره به عضلات فرستاده میشود تا حرکت صورت بگیرد و یک نسخهی مشابه، عینا به مخچه فرستاده میشود تا اطلاعات پوزیشن نهایی را در اختیار مخچه قرار دهد (برداشتن مداد از زمین).
بعد از انجام حرکت و خم شدن به سمت مداد و برداشتن آن، اطلاعات مفاصل (اینکه چه میزان خم شدهاند) به مخچه مخابره میشود. اگر به هر دلیلی این اطلاعات مخابره شده با رونوشتی که قبل از حرکت به مخچه ارسال شده بود، همخوانی نداشته باشد، مخچه وارد عمل میشود و حرکت را اصلاح میکند.
10 تمرین توانبخشی و کاردرمانی برای افزایش تعادل در بیماران سکته مغزی
گاهی برای راه رفتن یا ایستادن، فردی که دچار سکته مغزی شده است، با چالش رو به رو می شود. به نظر شما دلایل عدم تعادل در بیماران سکته مغزی چه چیزی است؟ گاهی کوتاهی و ضعف عصلات باعث بی تعادلی می شود و گاهی نیز اختلال مخچه، دلیل بی تعادلی است. بی تعادلی دلایل مختلفی می تواند داشته باشد، اما در بیماران سکته مغزی، علت اصلی بی تعادلی به ضعف و کوتاهی عضلانی و همچنین آسیب های مخچه مربوط می شود. انجام تمرین توانبخشی و کاردرمانی، باعث می شود که ضعف و کوتاهی عضلات شما برطرف گردد.
از طرف دیگر، با انجام تمرین توانبخشی و کاردرمانی، اطلاعات زیادی از بدن شما در هر حرکت به سوی مخچه فرستاد می شود. ورود پی در پی این اطلاعات به مخچه در نهایت باعث می شود تا مخچه اگاهی درستی از بدن و وضعیت آن داشته باشد و در نهایت بهترین عملکرد را برای حفظ تعادل در فرد داشته باشد.
انتقال وزن به طرفین
برای انجام تمرین انتقال وزن به طرفین، کافی است که لبه تخت بنشینید. سپس دستانتان را در طرفین بدن قرار دهید طوری که آرنجها کاملا صاف باشد. کف پاها نیز باید روی زمین باشد و زانو یک زاویه 90 درجه داشته باشد. حال باید وزن بدن را روی یک دست بیاندازید بدون اینکه آرنج خم شود. بعد از 5 ثانیه، وزن را به سمت مقابل انتقال میدهید. در این انتقال وزن به طرفین، پای سمت مقابل نیز اندکی از زمین بلند میشود.
انتقال وزن به جلو و عقب
برای انتقال وزن به جلو و عقب، کافی است که لبه تخت بنشینید. دستانتان را به لبه تخت بگیرید. سعی کنید از دستانتان فقط در موارد بیتعادلی استفاده کنید. حال در این حالت باید سعی کنید تا از ناحیه لگن و قسمت تحتانی کمر به جلو خم شوید. بعد از خم شدن به جلو، بلافاصه حرکت را در جهت معکوس انجام دهید. بدیهی است که هر چه دامنه حرکت (خم شدن به جلو و عقب) بیشتر باشد، این تمرین تمرین توانبخشی و کاردرمانی نیز سختتر میگردد. اگر فردی در کنارتان باشد که شما را در انجام این حرکت یاری دهد، میتوانید انگشتانتان را در هم حلقه کنید. فرد مراقب در طول این نوسان دست شما را میگیرد و در مواقع بیتعادلی به کمک شما میآید. این حرکت در کلینیکهای کاردرمانی و در موارد حاد سکته مغزی اعمال میشود.
تکیه دادن روی ساعد
برای انجام این تمرین که تاثیر زیادی روی تعادل بیمار سکته مغزی دارد، کافی است که لبه تخت بنشینید. سپس آرنج یک سمت از بدن خود را به اندازه 90 درجه خم کنید و ساعد خود را در کنار بدن و روی تخت قرار دهید. در این حالت، در واقع شما به یک سمت از بدن، در حالت نشسته خم شدهاید و روی ساعد خود تحمل وزن میکنید. بعد از 5 ثانیه تحمل وزن، با یک هل دادن روی ساعد به حالت نشسته برگردید و سپس به سمت مقابل خم شوید.
رساندن دست سالم به سمت مبتلا
این تمرین، یکی از مهم ترین تمرین توانبخشی و کاردرمانی برای حفظ تعادل در بدن است. برای انجام این تمرین کافی است تا لبه تخت بنشینید. دست سمت مبتلا را در کنار بدن قرار دهید طوری که آرنج کاملا صاف باشد. سپس سعی کنید تا دست سالم را بلند کنید و به سمت مبتلای بدن حرکت دهید. با حرکت دست سالم به سمت مبتلای بدن، انتقال وزن به سمت دست مبتلا اتفاق می افتد. گاهی برای انجام این تمرین، نیاز است تا یک فرد مج و یا آرنج فرد را ساپورت کند.
نشستن و برخاستن
برای ایجاد تعادل در فردی که دچار سکته مغزی شده است، گاهی تمرینات نشستن و برخاستن انجام می شود. برای انجام این تمرین شما بع کک یه فرد نیاز دارید. لبه تخت بنشینید و انگشتانتان را در هم حلقه کنید. فردی باید رو به روی شما بایستد ویک دست خود را در حله ساخته شده توسط انگشتان شما قرار دهد. سپس شما با کشیدن و دست فرد یاری دهنده سعی می کنید بلند شوید و بالافاصله و به آرامی بنشینید.
اگر فردی نیست که شما را در انجام این حرکت یاری کند، می توانید با قرار دان صندلی رو به روی یک میله یا دستگیره، از آن ها برای بلند شدن و نشستن کمک بگیرید. یکی دیگر از نکات اساس این است که هنگام نشستن نباید خود را رها کنید تا تاثیر تمرین بر تعادل شما آشکار شود. همچنین هر چه ارتفاع صندلی بلند تر باشد، انجام این تمرین آسان تر خواهد بود.
بلند شدن روی پنجه
برای انجام این تمرین توانبخشی و کاردرمانی، کافی است تا پشت یک صندلی بایستید. برای حفض تعادل در مراحل ابتدایی، می توانید با دستانتان قسمت فوقانی تکیه گاه صندلی را بگیرید. سپس باید سعی کنید تا روی پنجه بلند شوید و پاشنه پا را از زمین جدا کنید. سپس به آرامی پاشنه را دوباره روی زمین قرار دهید. اگر تعادل شما خوب بود، دستانتان را از صندلی جدا کنید و این تمرین را انجام دهید.
راه رفتن ضربدری
برای انجام این تمرین، ابتدا باید پشت یک صندلی بایستید و با دستان خود یک ساپورت حداقلی برای خود فراهم کنید. سپس یک پا را بلند کنید و از کنار، دقیقا بغل پای مقابل قرار دهید. این کار را به صورت متناوب انجام دهید. یعنی یک بار پای راست را بلند کنید و در سمتِ چپِ پای چپ قرار دهید و بالعکس. این تمرین یکی از سختترین تمرینات تعادلی برای بیماران سکته مغزی است.
تحمل وزن روی یک پا
برای انجام این تمرین باید بایستید. میتوانید از یک صندلی برای ساپورت بیشتر استفاده کنید. کافی است تا یک پا را از زمین جدا کنید و تنها روی یک پا تحمل وزن کنید. هنگامی که شما روی یک پا تحمل وزن میکنید، در واقع بدن شما کمترین سطح اتکا به زمین را دارد. بنابراین این تمرین نیز یکی از تمرینات سخت تعادلی برای بیمار سکته مغزی به شمار میرود. هر چه فاصله بین پاها بیشتر باشد، تعادل فرد نیز بهتر خواهد بود و هر چه پاها به هم جفتتر شود، حفظ تعادل سختتر میگردد. در نهایت ایستادن روی یک پا سختترین حالت است.
راه رفتن گردو شکستم
شاید شما با بازی گردو شکستم آشنا باشید. در این بازی، شما باید در هنگام راه رفتن، پاشنه پای جلویی را دقیق در جلوی پنجه پای دیگرد قرار دهید. دقیقا مانند حالتی که میخواهید روی یک خط صاف راه بروید، طوری که تمام آن خط را با پای خود لمس کنید. این طرز راه رفتن باعث کاهش سطح اتکا در هنگام راه رفتن و سخت شدن تعادل میشود. بنابراین تمرین خوبی برای افزایش تعادل در بیماران سکته مغزی به مشار میرود.
راه رفتن به عقب
راه رفتن به عقب نیز یکی از تمرینات تعادلی سخت برای بیماران سکته مغزی به شمار میرود. در این تمرین باید سعی کنید تا با گامهایی کوچک به عقب گام بردارید. سعی کنید این تمرین را با کمک فرد دیگری انجام دهید تا در صورت بروز بی تعادلی، آن فرد بتواند از زمین خوردن شما جلوگیری کند.
آیا بازگشت تعادل و راه رفتن بیماران سکته مغزی امکان پذیر است؟
بعد از ابتلا به سکته مغزی، اصولا یک طرف از عضلات بدن دچار فلج شدگی میشوند. گاهی نیز در سکته مغزی مخچه دچار آسیب میشود. با انجام این ده تمرین تعادلی، رفته رفته ضعف و فلج شدگی عضلات برطرف میشود و ورودیهای مخچه که مسئول تعادل است نیز افزایش مییابد. با پیگیری منظم و انجام دقیق تمرینات، فرد رفته رفته و بدون هیچ وابستگیای میتواند راه برود. لازم به ذکر است که تمرینات ذکر شده مهمترین تمرینات برای ایجاد تعادل در فرد مبتلا به سکته مغزی است و تمام ماجرا به این تمرینات ختم نمیشود. به شما توصیه میکنیم که فقط به این تمرینات اتکا نکنید و حتما با کاردرمانگر خود در ارتباط باشید.