تکنیک اتاق حسی یا Sensory room چیست؟
اتاق حسی، بستری برای تقویت حواس هفت گانه کودکان است. در ایران، این فضا ویژه کودکانی با اختلالات یکپارچگی حسی مانند اوتیسم، بیش فعالی و ... است.

اتاق حسی که با نام Multisensory Equipment نیز شناخته شدهاست، یک اتاق مجهز به سیستمهای نوری، صوتی و حرکتی است که با ایجاد آرامش، مشکلات پردازش حسی کودکان را تعدیل میکند. همچنین اتاق حسی برای رشد و تنظیم حواس کودکان طراحی شده که با کمک تحریکات شنیداری، دیداری، لامسه، وستیبولار و عمقی و با توجه به برنامه درمانی ویژه هر کودک، مورد استفاده قرار میگیرد. اتاق حسی را در منزل، مدرسه و کلینیک های کاردرمانی میتوان تعبیه کرد.
تاریخچه اتاق حسی (Sensory Room)
ممکن است به نظر برسد ایده طراحی و ساخت اتاق حسی، ایدهای نوین و امروزی باشد؛ اما اهمیت بازی و فعالیت در دوران کودکی برای رشد کودک، سالهاست که شناخته شدهاست. در سال 1837، Friedrich Froebel یک مربی آلمانی، اولین کلاس حسی را افتتاح کرد. ایشان با اشتیاق از بازی کردن، صرف نظر از تفاوتهای شناختی، عاطفی و فیزیکی، حمایت کرد. بعدها در سال 1970 درمانگران هلندی یک اتاق حسی را تاسیس کردند و هدف آنها ایجاد یک محیط یادگیری، حسی و بازی برای کودکان دارای معلولیت بود تا تحریکات دیداری، لامسه و شنیداری را تجربه کنند. پس از آن و تا به امروز، اتاقهای حسی بسیار محبوب شد و ترویج پیدا کرد.
مزایای اتاق حسی
همانطور که اشاره کردیم اتاقهای حسی باعث رشد حسی، ارتقا توانایی های اجتماعی-ارتباطی و مهارت های بازی در کودک میشود. ایجاد یک محیط آرام با انواع محرکها برای کودکان با اختلال پردازش حسی، باعث رشد مهارتهای کودک و جلوگیری از مشکلات ارتباطی کودک میشود. در ادامه، شما را با مزایای اتاق حسی آشنا مینمائیم.
- اثرات آرام بخش: داشتن تجربیات حسی منفی برای کودکان و حتی بزرگسالان بسیار ناراحت کننده است. پس در هنگام آشفتگی با قرار گرفتن در یک اتاق تاریک و آرام میتوان کنترل احساسات خود را به دست گرفت. ابزاری که به این منظور در اتاق تاریک قرار میگیرد شامل دستگاه Noise، پخش کننده رایحه درمانی و برخی وسایل تسکینی دیگر است.
- تحریک: تولید تحریکات حسی برای کودکان حس جو یا کودکانی که تدافع حسی دارند میتواند باعث افزایش آگاهی از بدن خود و کشف تجربیات حسی در محیطی امن شود.
- اجتماعی شدن: بازی و فعالیت در اتاق حسی هم بصورت انفرادی و هم گروهی امکان پذیر است. کودکان بصورت تعاملی به کشف محیط و آگاهی بدنی و افزایش عکس العمل و مهارت ارتباطی با سایر اعضای گروه میپردازند.
- بهبود توجه و تمرکز: کودکان طیف اوتیسم و اختلالات رشدی که بسیار حواس پرت هستندT با قرار گرفتن در یک محیط حسی، آگاهی از محیط آنها افزایش یافته و کمک میکند که یاد بگیرند در موقعیتهای واقعی زندگی تمرکز لازم را داشته باشند.
- رشد مهارتهای حسی- حرکتی: وجود یک فضای امن با محرکهای حس وستیبولار و عمقی میتواند مهارتهای ظریف و درشت کودکان مانند جفت پا پریدن، لی لی کردن و... را تقویت کند.
- رشد شناختی: آموزش و شناخت پدیدههای محیطی و استدلال و مهارتهای حل مسئله و... در یک محیط امن و آرام برای کودکان با اختلال پردازش حسی مانند کودکان اوتیسم، بسیار مناسب است.
- رشد حسی: حس وستیبولار و عمقی در محیطی مملو از محرک های آرام بخش، بسیار تقویت میشود. به دنبال آن با مهارتهای هماهنگی حرکتی، تعادلی و... کودکان یاد میگیرند که در محیط واقعی، چگونه چالشهای حرکتی را مدیریت کنند.
تجهیزات مورد نیاز Sensory Room
اگر قصد ایجاد یک اتاق حسی را دارید باید ابتدا مشخص کنید که این اتاق را به چه هدفی و برای کودکانی با چه نیازهایی میخواهید تهیه کنید. پس از آن، یک لیست از وسایل مورد نیاز برای این اتاق را، متناسب با هدف خود مهیا کنید. این وسایل شامل ابزارهای زیر است.
- سیستم نوری شاملِ فیبرها و پنلهای نوری
- سیستم صوتی مانند هدفون
- پنل حسی برای حس لامسه
- رایحههای مختلف مانند بابونه و اسطوخودوس جهت ایجاد آرامش
- تجهیزات حس وستیبولار مانند نردبان، تیلت برد، بالانس بیم، ترامپولین، تاب و...
- تجهیزات حس عمقی مانند ترامپولین، تونل نوری، توپ سی پی و...
- آینه
بخوانید : تاثیر کاردرمانی آنلاین در درمان کودکان اوتیسم و روند بهبود آنها
Sensory Room برای کودک مبتلا به اوتیسم
یکی از مشکلات اصلی کودکان اوتیسم، اختلال پردازش و یکپارچی حسی است. بسیاری از این کودکان به محیط های شلوغ، پرنور و برخوردهای فیزیکی حساس هستند و هر نوع تکانهای میتواند آنها را به هم بریزد. اتاق حسی، مناسب ترین گزینه درمانی است که برای این کودکان توصیه میشود. درنظر داشته باشید صرفا داشتن یک فضا و تجهیزات، برای درمان این کودکان کافی نیست. در واقع یک کارشناس کاردرمانی است که به کمک علم و تجربه بالینی خود، مداخلات ذهنی و حرکتیِ لازم برای این کودکان را در این محیط اجرا میکند.
کاردرمانی و اتاق حسی
امروزه با گسترش کلینیکهای کاردرمانی و افزایش شناخت مردم نسبت به کاردرمانی، موقعیت مناسبی برای تهیه اتاق تاریک در کلینیکها فراهم شدهاست. تعدادی از کلینیکها در سطح کشور مجهز به اتاق تاریک هستند و بسیاری از کاردرمانگران به شکل حرفه ای اهداف درمانی خود را اجرایی میکنند. توصیه میکنیم اگر علائم اختلال یکپارچگی حسی را در کودک خود مشاهده کردید؛ قبل از بروز مشکلات بزرگتر، حتما برای ارزیابی به نزدیک ترین مرکز توانبخشی مراجعه کنید.