TOS یا سندرم مدخل خروجی قفسه سینه چیست؟

سندرم مدخل خروجی قفسه سینه یا TOS یکی از بیماری‌های شایع در ناحیه شانه بوده و علت‌های مختلفی دارد. اما به طور کلی در این سندرم عروق ساب کلاوین و شبکه عصبی بازویی در ناحیه مدخل خروجی قفسه سینه، تحت فشار قرار می‌گیرند. TOS یا سندرم خروجی قفسه سینه در خانم‌ها شایع‌تر از آقایان بوده و علت آن را می‌توان در محل قرارگیری مفصل آکرومیوکلاویکولار جستجو کرد؛ این مفصل در خانم‌ها پایین‌تر قرار گرفته و باعث کاهش حجم این ناحیه می‌شود.

آناتومی ناحیه خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet)

اگر قصد دارید به درستی بفهمید که سندروم خروجی قفسه سینه (TOS) چیست، باید با آناتومی این ناحیه آشنا شوید و بدانید که چگونه عوامل مخلتلف باعث ایجاد این بیماری می‌شوند. Thoracic outlet یا ناحیه خروجی قفسه سینه در بخش تحتانی گردن قرار داشته و به طور دقیق از بالای استخوان ترقوه یا کلاویکل شروع شده و تا قسمت فوقانی بازو امتداد دارد. توراسیک اوتلت در کنار یکی از عضلات بزرگ و مهم ناحیه گردن به نام استرنوکلایدوماستوئید (Sternocleidomastoid) و همچنین در جلوی عضله تراپزوئید یا ذوزنقه‌ای قرار گرفته است.

اعصاب و عروق خونی از مثلث اسکالن عبور می‌کنند. این عروق جلوتر از عضله اسکالن قدامی قرار دارند و اعصاب شبکه بازویی در حال پایین آمدن از مثلث اسکالن، ریشه‌های عصبی به طناب‌ها و شاخه‌های خود تقسیم می‌شوند. به طور کلی شبکه عصبی بازویی و عروق ساب کلاوین از 3 فضا عبور می‌کنند که در ادامه نام می‌بریم.

• فضای اسکالن (Scalene Space)

این فضا به صورت یک مثلث تنگ در کنار گردن قرار گرفته که از جلو به وسیله عضله اسکالن قدامی و از پشت توسط اسکالن میانی محدود شده و بخش پایینی آن را دنده اول تشکیل می‌دهد. 

• فضای کوستوکلاویکولار (Costoclavicular Space)

این فضا در بخش جلو و داخل استخوان ترقوه قرار داشته و قسمت پشتی آن توسط استخوان کتف محدود می‌شود. فضای کوستوکلاویکولار یک فضای متحرک است زیرا دنده اول با استخوان جناغ، ترقوه با جناغ و کتف متصل است. این فضا در صورت تغییر وضعیت مفصل آکرومیون و ترقوه بازتر یا تنگ تر می‌گردد.

• فضای ساب کوراکوئید (Subcoracoid Space)

این فضا در زیر زائده کوراکوئید و عضله سینه‌ای کوچک قرار گرفته است. در صورت بالا آوردن بازو از کنار بدن(ابداکشن) این فضا تنگ می‌گردد. 

علت ایجاد سندورم TOS یا سندرم خروجی قفسه سینه چیست؟

تا اینجای مطلب فهمیدیم که TOS چیست و آناتومی این ناحیه را باهم بررسی کردیم. اما در ادامه قصد داریم علت‌های ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه را بیان کنیم و همچنین تست‌ها و روش‌های درمانی آن را به شما معرفی کنیم.علت ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه بسیار گسترده و متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان علل ایجاد TOS یا سندرم خروجی قفسه سینه را به دو دسته مادرزادی و غیر مادرزادی تقسیم کرد. 

• عوامل مادرزادی

همانطور که می‌دانیم عوامل مادرزادی مربوط به اختلالات ژنتیکی و یا مشکلاتی می‌شود که در حین تولد برای نوزاد به وجود می آید. در ادامه به معرفی برخی از این عوامل مادرزادی که در ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه نقش دارند، می‌پردازیم.

• • دنده گردنی

یکی از رایج‌ترین عواملی که در ایجاد این بیماری نقش دارد، وجود یک دنده گردنی اضافه است که در حالت عادی وجود ندارد. به عبارت دیگر در برخی از افراد به صورت مادرزادی یک زائده استخوانی در کنار مهره هفتم گردنی وجود دارد که باعث ایجاد فشار بر روی اعصاب و عروق این ناحیه می‌شود. 

• • تغییرات مادرزادی در عروق 

در برخی از افراد به صورت مادرزادی رگ‌های خونی در این ناحیه مسیر نادرستی را طی می‌کنند. در صورتی که عروق ساب کلاوین در ناحیه خروجی قفسه سینه مسیر نادرستی را طی کنند، احتمال گیرافتادگی و فشردگی آن‌ها بیشتر می‌شود. به این ترتیب احتمال ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه بیشتر از حالت عادی است. 

از جمله سایر عوامل مادرزادی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اتصال غیر طبیعی در محل چسبندگی عضلات اسکالن
• استخوان ترقوه دو قطعه‌ای
• بافت‌های فیبروزه ناشی از دنده اول

• عوامل غیر مادرزادی

این عوامل معمولا در اثر انجام یک فعالیت و یا وارد آمدن ضربه‌ای به این ناحیه باعث ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه می‌شوند. در ادامه مطلب به معرفی برخی از این عوامل غیرمادرزادی می‌پردازیم.

• • حرکات تکراری بازو

انجام حرکت باز کردن بازو از کنار و بالا بردن دست بالای سر (یعنی حرکت ابداکشن بازو) باعث گیرافتادگی و فشردگی اعصاب و عروق در این ناحیه می‌شود. برخی افراد به دلیل شغل و کار خاصی که دارند، ممکن است در طول روز به صورت خودبخودی این حرکت را دفعات زیادی انجام دهند.

به طور مثال شغل‌هایی مانند کارگر ساختمانی، گچ‌کار، رنگ‌کار، سیم‌کش ساختمان و... در طول روز مجبور هستند تعداد دفعات زیادی دست خود را از کنار بدن بالای سر ببرند و به همین دلیل در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• • وضعیت‌های نامناسب بدنی

همانطور که در بخش آناتومی این مطلب مشاهده کردیم، ساختار مدخل خروجی قفسه سینه به گونه‌ای است که عوامل مختلف می‌توانند روی تنگ و گشاد شدن آن تاثیر بگذارند. برخی از وضعیت‌های بدنی ثابت که باعث ایجاد افتادگی شانه شوند و سر به قسمت جلویی بدن منحرف شود، می‌توانند یکی از عوامل مهم ایجاد TOS باشند.

• • شکستگی‌های ناشی از تصادف و ضربه

اگر به آناتومی این ناحیه توجه کرده باشید، استخوان ترقوه یک عنصر بسیار مهم در مدخل خروجی قفسه سینه است. شکستگی استخوان ترقوه به علت ضربه یا تصادف باعث تغییر اندازه توراسیک اوتلت شده و فرد را در معرض ابتلا به TOS قرار می‌دهد. همچنین در برخی از تصادفات خونریزی در این ناحیه ایجاد می‌شود و بنابراین زمینه ایجاد بیماری شکل می‌گیرد.

سایر عوامل غیرمادرزدی شامل موارد زیر است:

• اسپاسم ، کوتاهی یا حجیم شدن عضلات ناحیه توراسیک اوتلت
• حمل کیف یا اجسام سنگین روی دست یا شانه
• ایجاد برخی تومورها
• پرکاری عضلات فرعی تنفسی
• در رفتگی شانه
• جراحی و صدمات سر و گردن

علائم TOS یا سندرم خروجی قفسه سینه چیست؟

برخی از منابع با توجه به تفاوت در علائم این بیماری آن را به دو یا سه دسته تقسیم می‌کنند که نورولوژیک، شریانی و وریدی هستند. به این ترتیب در صورتی که در اثر این بیماری عصب، شریان یا ورید دچار اختلال شوند فرد ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. معمولا در بیشتر بیماران علائم فشردگی عصب نمایان می‌شود. در ادامه مطلب تعدادی از علائم کلی این سندرم را نام می‌بریم.

• خواب رفتن و سوزن سوزن شدن که از علائم اختلال حسی هستند
• ضعف و کوچک شدن (اتروفی) عضلات کف دست
• احساس درد در ناحیه دست و بازو
• بی حسی و گزگز در ناحیه شانه و گردن
• کبود شدن، التهاب و ورم کردن دست و بازو
• وجود دردهای آزار دهنده در شانه و گردن که در طول شب شدیدتر هستند
• خستگی سریع با انجام حداقل کار
• برجستگی رگ‌های دست
• رنگ پریدگی در یک یا چند انگشت
• ضعف در گرفتن اشیاء
• لخته شدن خون در رگ‌های دست یا بازو

تشخیص سندروم مدخل خروجی (TOS) چگونه است؟

به دلیل علائم متفاوتی که سندرم خروجی قفسه سینه دارد تشخیص و افتراق آن با سایر بیماری‌های رایج در این ناحیه مقداری مشکل است. برای تشخیص TOS پزشک سابقه بیمار را به صورت کامل بررسی کرده و علائم را زیر نظر می‌گیرد. سپس برای اطمینان از وجود این سندرم برخی تست‌ها مانند تست استرس دست بالای سر و ... را انجام می‌دهد.

همچنین ممکن است پزشک برای ارائه نظر نهایی به اشعه ایکس از دنده گردنی، سی تی اسکن، MRI از قفسه سینه و گردن نیاز داشته باشد. در ادامه به معرفی برخی از تست‌های تشخیصی TOS یا سندرم خروجی قفسه سینه می‌پردازیم. این تست‌های تشخیصی معمولا توسط متخصص ارتوپد، کاردرمانگر و فیزیوتراپیست انجام می‌شود: 

• تست استرس دست بالای سر یا (ROOS) چیست؟

برای انجام تست دست بالای سر بیمار باید روی یک صندلی نشسته و دست‌های خود را کامل در دو طرف بدن قرار دهد و با آرنج 90 درجه خم دست‌های خود را بالا ببرد. برای فهم بهتر موقعیت به تصویر زیر توجه کنید. در این حالت فرد باید به مدت 2 الی 3 دقیقه دست‌های خود را باز و بسته کند. در صورتی که فرد به TOS مبتلا باشد، علائم گزگز نوک انگشتان و خستگی شانه‌ها مشاهده می‌شود.

• تست ادسون ( Adson Test)

برای انجام این تست باید یک فرد متخصص مانند کاردرمانگر یا فیزیوتراپیست حضور داشته و تست را انجام دهد. در این تست شانه‌های فرد به عقب و پایین کشیده شده که در این حالت مدخل خروجی قفسه سینه تنگ می‌گردد. همچنین سر به سمت مبتلا و عقب خم می‌شود. سپس آزمونگر به بیمار می‌گوید تا یک نفس عمیق کشیده و نفس خود را حبس کند. در این هنگام ازمونگر نبض رادیال فرد را کنترل می‌کند که در صورت قطع شدن یا کند شدن نبض، فرد مشکوک به TOS می‌باشد.

• تست آلن (Allen Test)

تست Allen یکی دیگر از تست‌های رایج برای تشخیص سندرم خروجی قفسه سینه است که توسط یک فرد متخصص مانند کاردرمانگر یا فیزیوتراپیست انجام می‌شود. آزمونگر شریان‌های ناحیه مچ را فشار داده و از فرد می‌خواهد تا با قدرت دست خود را مشت کند. بعد از باز کردن مشت، کف دست سفید و رمگ پریده می‌شود. اما در فرد سالم اگر آزمونگر یکی از شریان‌های دست فرد را آزاد کند، کف دست به حالت طبیعی خود باز می‌گردد.

اما در فردی که به سندرم خروجی قفسه سینه مبتلا است رنگ پریدگی پس از برداشتن دست آزمونگر نیز ادامه خواهد داشت.

درمان سندرم خروجی قفسه سینه (TOS) چگونه است؟

افرادی که به TOS مبتلا هستند معمولا با شکایت از علائمی که در این مطلب اشاره کردیم به پزشک مراجعه می‌کنند. پزشک متخصص پس از معاینه و بررسی وضعیت بیمار معمولا او را به کاردرمانی یا فیزیوتراپی ارجاع می‌دهد. 

اما در برخی از مواقع نیز ممکن است که فرد به جراحی نیاز داشته باشد. به طور مثال در صورتی که دنده اضافه در ناحیه گردن قرار داشته باشد، به وسیله جراحی آن را برداشته و به بهبودی فرد کمک می‌کنند. 

• کاردرمانی در سندرم خروجی قفسه سینه (TOS)

کاردرمانی یکی از بهترین روش‌های درمانی برای این دسته از بیماران را دارد که معمولا ترکیب گسترده‌ای از تکنیک‌های مختلف است که باعث برگشت هرچه سریع‌تر فرد به زندگی عادی می‌شود. در کاردرمانی متخصصان سعی می‌کنند تا با روش‌های مختلفی علائم بیمار را کاهش داده و در صورت لزوم با حرکات ورزشی مخصوص عضلات را تقویت کنند. در برخی مواقع ممکن است که لازم باشد کاردرمانگر با اعمال کشش های مخصوص به این ناحیه باعث باز کردن فضای توراسیک اوتلت شود تا دامنه حرکتی فرد بیشتر شده و درد او کاهش یابد.

تکنیک‌های موبیلیزیشن که در کاردرمانی انجام می‌شود نیز می‌تواند باعث کاهش علائم بیماری و بهبود دامنه حرکتی آن‌ها گردد. بنابراین کاردرمانی برای این بیماران بسیار مفید بوده و به آن‌ها کمک می‌کند تا هرچه زودتر از مشکلات این بیماری خلاص شوند. 

تمرینات در خانه برای سندرم خروجی قفسه سینه یا TOS

تیم سایت Kardamani.info برای افراد مبتلا به سندرم خروجی قفسه سینه تمرینات بسیار ساده اما موثری را گزینش کرده است. شما با انجام این تمرینات ساده در خانه می‌توانید تا حدود زیادی از علائم خود بکاهید و درد کمتری را تحمل کنید. البته افراد مبتلا به این بیماری حتما باید برای درمان خود نزد متخصصین مراجعه کنند.

تیم ما با طراحی این بروشور به شما کمک می‌کند تا با انجام تمرینات ساده در خانه از درد و علائم خود بکاهید و تا زمان مراجعه برای درمان دچار مشکل خاصی نشوید. برای دانلود این بروشور می‌توانید بر روی لینک دانلود آن کلیک کنید.

در این مطلب به معرفی سندرم خروجی قفسه سینه پرداختیم و به طور کامل دانستیم که TOS چیست و علت‌های ایجاد آن به چه صورت است. همانطور که اشاره کردیم در این بیماری اعصاب و عروق در ناحیه مدخل خروجی قفسه سینه دچار فشردگی یا گیرافتادگی می‌شوند و به همین دلیل فرد معمولا علائمی مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن، گزگز و سایر اختلالات حسی در ناحیه دست و بازوی خود را تجربه خواهد کرد.

اگر در مورد ابتلای خود به این بیماری دچار شک شده‌اید بهتر است که تست دست بالای سر را که در این مطلب شرح داده شد را انجام دهید. کاردرمانی یکی از بهترین روش‌های درمانی برای بیماران مبتلا به سندرم خروجی قفسه سینه است که با استفاده از تکنیک‌های مختلف به کاهش درد، کاهش علائم، تقویت عضلات ضعیف و به طور کلی به روند درمانی این بیماری، کمک قابل توجهی خواهد کرد.