علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟ | همه چیز درباره تنگی کانال نخاعی و درمان قطعی آن

طناب نخاعی دسته‌ای از اعصاب است که از پایه مغز خارج شده و از مرکز ستون فقرات پایین می‌رود. نخاع توسط یک ستون مهره‌ای استخوانی احاطه شده است. ستون مهره‌ای یا ستون فقرات از 33 استخوان‌ تشکیل شده که در یک مسیر به یکدیگر متصل شده‌اند. این استخوان‌ها به گونه‌ای به هم اتصال دارند که امکان حرکات گوناگون خم و صاف شدن، چرخش به طرفین و... در ستون فقرات وجود دارد. تنگی کانال نخاعی زمانی اتفاق می‌افتد که فضای بین ستون فقرات و نخاع باریک شده و بر نخاع و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌شود. تنگی کانال نخاعی اغلب در ناحیه کمر و گردن رخ می‌دهد.

علائم تنگی کانال نخاعی؛ 6 علامت تنگی کانال نخاع که باید جدی بگیرید!

تنگی کانال نخاعی در بیشتر افراد ممکن است بدون علامت باشد. به طور معمول علائم به آرامی شروع می‌شود و با گذشت زمان بدتر می‌شود. در ابتدا ممکن است علائم فقط زمانی بروز پیدا کند که فرد برای مدت طولانی بایستید یا راه برود اما با پیشرفت سیر بیماری ممکن است علائم بسیار شدیدتر شود. شدت علائم تنگی کانال نخاعی به ناحیه‌ای از ستون فقرات که ضایعه در آن رخ داده است بستگی دارد. اگرچه تنگی کانال نخاع می‌تواند در هر ناحیه‌ای از ستون فقرات رخ داده باشد، با این حال تنگی کانال نخاعی کمر و گردن شایع‌تر هستند. در ادامه به بررسی شایع‌ترین علائم تنگی کانال نخاعی می‌پردازیم.

احساس درد یکی از بارزترین علائم این اختلال به شمار می‌رود. درد گاهی اوقات به عنوان درد مبهم یا احساس سوزش توصیف می‌شود. همچنین درد ناشی از فشردگی عصب سیاتیک که از باسن شروع می‌شود و تا پایین ساق پا کشیده می‌شود از علائم شایع تنگی کانال نخاعی است. احساس درد معمولا با ایستادن یا راه رفتن بدتر می‌شود و با خم شدن به جلو و نشستن بهتر می‌شود.

• احساس ضعف، بی حسی، سوزن سوزن شدن یا گرفتگی پاها از علائم شایع تنگی کانال نخاعی به خصوص تنگی کانال نخاعی کمر هستند. بی‌حسی دست‌ها و بازو به طور معمول زمانی که تنگی کانال نخاعی در نواحی بالاتر ستون فقرات مانند ناحیه گردن رخ داده باشد، مشاهده می‌شود.
• از دیگر علائم و عوارض آن مشکلات راه رفتن و تعادل است. اختلال در حفظ تعادل هنگام ایستادن یا راه رفتن بیشتر مشخص می‌شود.  
• مشکل در کنترل روده یا مثانه معمولا در شرایطی که تنگی کانال نخاعی شدید‌ باشد بروز می‌کند.

به طور کلی ایستادن و راه رفتن، می‌تواند باعث بدتر شدن علائم شود. با خم شدن فضای بین مهره‌ها در ستون فقرات باز‌تر شده و نخاع تحت فشار کمتری نسبت به وضعیت ایستاده است؛ به همین سبب نشستن یا خم کردن کمر یا گردن ممکن است علائم را تسکین دهد.

• اگر تنگی کانال نخاعی در نواحی بالاتر ستون فقرات مانند گردن رخ دهد، از دست دادن عملکرد دست، مانند مشکل در نوشتن یا بستن دکمه پیراهن نیز ممکن است رخ دهد. به طور معمول در تنگی کانال نخاعی کمر و سطوح پایین‌تر عملکرد دست و بازو مختل نمی‌شود. 

علت تنگی کانال نخاعی چیست؟ چرا به تنگی کانال نخاع مبتلا می‌شویم؟

عوامل متعددی می‌توانند در تنگ شدن کانال نقش داشته باشند. با این حال، افزایش سن، شکستگی‌ها، سایر بیماری‌ها یا شرایط ارثی می‌تواند باعث تنگی کانال نخاعی شود. تومور‌ها، رشد غیر طبیعی بافت نرم هستند که ممکن است با ایجاد التهاب یا بزرگ شدن توده بر کانال نخاعی تأثیر بگذارند و منجر به تنگی کانال شود. شکستگی‌ ناشی از ضربه نیز ممکن است باعث دررفتگی ستون فقرات یا ایجاد قطعاتی از استخوان ‌شود که به کانال نفوذ می‌کند و در نهایت منجر به تنگی کانال نخاعی می‌شود. در ادامه به بررسی سایر عللی که ممکن است منجر به تنگی کانال نخاعی شود، می‌پردازیم.

افزایش سن و تغییرات مرتبط با سن در ستون فقرات

افزایش سن، شایع‌ترین علت تنگی کانال نخاعی به شمار می‌رود. اکثر افراد مبتلا به تنگی نخاعی بالای 50 سال سن دارند. باریک شدن کانال نخاعی ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن رخ ‌دهد که منجر به از بین رفتن ساختار طبیعی ستون فقرات و تنگی کانال نخاعی می‌شود.

با افزایش سن، رباط‌هایی که مهره‌های ستون فقرات را در جای خود نگه می‌دارند انعطاف پذیری خود را از دست داده و ممکن است حجیم یا در اثر رسوبات کلسیم سفت شوند و با برجسته شدن به داخل کانال نخاعی فضای نخاع را محدود و تنگ کنند.

بیماری آرتریت

یک علت شایع تنگی ستون فقرات، بیماری آرتریت است. آرتریت انواع گوناگونی دارد که ممکن است ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهند. آرتروز و آرتریت روماتوئید دو نوع آرتریت هستند که ممکن است علت تنگی کانال نخاعی باشند. آرتریت می‌تواند منجر به تخریب دیسک بین مهره‌ای و بزرگ شدن یا رشد بیش از حد استخوان مهره‌ها شود که باعث تنگی کانال نخاع می‌شود. اگرچه آرتریت روماتوئید نسبت به آرتروز یک علت شایع تنگی نخاعی نیست، با این حال آسیب ناشی از آرتریت روماتئید نیز می‌تواند مشکلات قابل توجهی در مفاصل ستون فقرات ایجاد کند و منجر به تنگی کانال نخاعی شود.

بیماری‌های ارثی

در برخی مواقع علت آن ممکن است ارثی باشد. به عنوان مثال تنگی مادرزادی کانال نخاعی ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد. همچنین افراد جوانتر در صورت داشتن انحنای ستون فقرات (اسکولیوز) یا سایر مشکلات ستون فقرات ممکن است در معرض خطر بیشتری برای تنگی نخاع باشند.

آکندروپلازی یک بیماری ارثی است که باعث ایجاد مشکلاتی در تشکیل استخوان در ستون فقرات و سایر استخوان های بدن می شود و ممکن است بر روی اعصاب کانال نخاع فشار آورده و علائم تنگی کانال نخاعی را ایجاد کند.

درمان تنگی کانال نخاعی؛ انواع روش‌های درمان قطعی تنگی کانال نخاع

درمان این بیماری به طور کلی به شدت علائم و عوارض آن بستگی دارد. با اینکه روشی برای درمان قطعی آن وجود ندارد، با این حال بسیاری از افرادی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند می‌توانند با دریافت درمان مناسب حداقل علائم ممکن را تجربه کنند. اقدامات درمانی مختلفی از جمله دارو درمانی، توانبخشی، جراحی و ... معمولا با هدف کاهش علائم صورت می‌گیرند. در ادامه به بررسی روش‌های درمانی موجود برای تنگی کانال نخاعی می‌پردازیم.

دارو درمانی

پزشک ممکن است دارو‌های گوناگونی از جمله  داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، برخی از داروهای ضد تشنج و... برای درمان تجویز کند. تجویز داروهای مسکن برای تسکین درد نیز ممکن است مفید باشد. ریشه‌های عصبی ممکن است در نقاطی که تحت فشار هستند ملتهب شوند.

تزریق یک داروی استروئیدی به ناحیه اطراف نخاع (معروف به تزریق اپیدورال) ممکن است به کاهش التهاب کمک کند. تزریق مستقیم کورتیکو استروئید ممکن است مقدار زیادی تسکین درد نیز ایجاد کند. این تزریق‌ها معمولا به صورت سرپایی در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود.

جراحی کانال نخاعی

عمل جراحی با هدف ایجاد فضای بیشتر در کانال نخاعی صورت می‌گیرد. در عمل جراحی با برداشتن قسمتی از استخوان ستون فقرات، فضای بیشتری در کانال نخاعی ایجاد شده و فشار از روی اعصاب نخاعی برداشته می‌شود. اگرچه جراحی در کوتاه مدت نتایج بهتری نسبت به درمان غیرجراحی دارد، با این حال ممکن است منجر به درمان قطعی تنگی کانال نخاع نشود. نتایج جراحی نیز متفاوت است و در برخی افراد عمل غیر جراحی ممکن است برای درمان موثر‌تر باشد. همچنین عمل ممکن است خطراتی از جمله  لخته شدن خون، پارگی در بافت اطراف نخاع، عفونت و آسیب به ریشه عصبی را به دنبال داشته باشد. 

خدمات توانبخشی در درمان تنگی کانال نخاع

توانبخشی از جمله کاردرمانی یکی از بهترین اقدامات درمانی برای درمان تنگی کانال به خصوص در موارد شدید‌تر محسوب می‌شود. یک کاردرمانگر ابتدا فعالیت‌هایی که فرد به علت تنگی کانال نخاعی در انجام آن‌ها دچار مشکل شده است را شناسایی می‌کند، سپس یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده برای کاهش علائم و ایجاد حداکثر استقلال در فعالیت‌های گوناگون طراحی می‌کند. برای مثال به فردی که شغل او راننده تاکسی است و به علت تنگی کانال نخاعی، رانندگی برایش مشکل است، روش‌هایی را یاد می‌دهد که منجر به کاهش علائم شده و فرد با وجود این عارضه نیز بتواند رانندگی کند.

تمرینات کاردرمانی می‌تواند منجر به بهبود تعادل و راه رفتن و افزایش قدرت عضلانی شود. همچنین کاردرمانگر می‌تواند وسایل کمکی راه رفتن مناسب برای بیمار را تجویز کند. وسایل کمکی راه رفتن از جمله عصا و واکر علاوه بر ایجاد ثبات، می‌توانند با خم شدن به جلو در حین راه رفتن به تسکین درد کمک کنند.

پیشگیری از تنگی کانال نخاعی

اگرچه این اختلال در بسیاری از موارد قابل پیشگیری نیست، اما می‌توان با رعایت برخی موارد علائم ناشی از آن را کاهش داد. ورزش منظم برای پیشگیری از آن موثر است. ورزش نیز در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاعی ممکن است به کاهش علائم کمک کند و باعث بهبود تعادل، توانایی راه رفتن و همچنین کنترل درد شود.

پیشگیری از این بیماری در برخی موارد نیز امکان پذیر است. وزن بالا یکی از مشکلاتی است که ممکن است در برخی موارد علائم تنگی کانال نخاعی را ایجاد کند. همچنین کاهش وزن در افراد مبتلا به تنگی کانال می‌تواند باعث کاهش علائم شده و عوارض آن را به حداقل برساند.

تنگی کانال نخاعی یکی از بیماری‌های بسیار شایع است که در بیشتر افراد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. با این حال در صورت پیشرفت می‌تواند منجر به آسیب جدی و دائمی شود. به همین سبب درمان به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است. خوشبختانه امروزه روش‌های درمانی گوناگونی وجود دارد که در بسیاری از موارد منجر به درمان قطعی می‌شوند. اینکه کدام روش درمان مناسب است به محل وقوع تنگی کانال، علائم ایجاد شده و تأثیر آن بر کیفیت زندگی شما بستگی دارد، با این حال خدمات توانبخشی برای تمام افراد مبتلا، می‌تواند مفید واقع شود.