اسکولیوز چیست؟ | چگونه بدون جراحی اسکولیوز را درمان کنیم؟

اسکولیوز یا کجی ستون فقرات، یکی از ناهنجاری‌های ستون فقرات است که در آن ستون فقرات فرد به سمت جانب متمایل می‌شود. اسکولیوز می‌تواند درجات و انواع مختلفی داشته باشد. معمولا درجات بسیار کمی از اسکولیوز را اغلب افراد تجربه می‌کنند؛ اما درجات بالاتر از ۱۰ درجه، پاتولوژیک بوده و افراد باید تحت درمان قرار بگیرند. اسکولیوز نوجوانی نسبت به انواع دیگر شیوع بیشتری دارد و تا سنین بالاتر ادامه می‌یابد. عدم درمان اسکولیوز، می‌تواند زاویه انحنا را بیشتر کرده و فرد را مستعد جراحی در سنین بالاتر کند؛ پس می‌توانید جهت تشخیص و درمان آن به پزشک مربوطه یا کاردرمانی مراجعه کنید.

نشانه‌های اسکولیوز چیست؟؛ اسکولیوز چه علائمی دارد؟

اسکولیوز ممکن است با درد یا بدون درد باشد و مشکلات پوسچرال متعددی ایجاد می‌کند. انحراف ستون فقرات به جانب، مشکلات ثانویه بسیاری در دیگر قسمت های بدن به وجود می آورد که به شرح زیر است:

• ناهماهنگی شانه‌ها
• بالاتر بودن ترقوه در یک سمت نسبت به سمت دیگر
• ناهماهنگی در ارتفاع دو دست
• جلو آمدن لگن در یک سمت بدن نسبت به سمت دیگر
• هم ارتفاع نبودن پاها در برخی موارد
• برجسته بودن دنده‌ها در یک سمت 
• هم راستا نبودن سر با بقیه ی بدن

برجسته بودن دنده‌ها در یک سمت، می‌تواند باعث عدم هماهنگی فضای قفسه‌ی سینه در دو سمت شود. همین ناهنجاری، فضای قفسه سینه را در یک طرف تنگ می‌کند و می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی-ریوی شود.

انواع اسکولیوز از لحاظ شکل به چند دسته تقسیم می‌شود؟

اسکولیوز می‌تواند C شکل یا S شکل باشند و قسمت‌های مختلفی از ستون فقرات را درگیر کند. نوع C شکل، به بروز یک قوس ناهنجار در ستون فقرات اطلاق می‌شود. اسکولیوز نوع S شکل بروز دو قوس ناهنجار است که معمولا یکی از قوس ها شدیدتر است. معمولا نوع C شکل، پیش أگهی بهتری دارد. 

تشخیص اسکولیوز چگونه و از چه راه‌هایی است؟

در اسکولیوز و دیگر ناهنجاری‌های ستون فقرات، پزشک با تجویز عکس رادیولوژی و استفاده از آن، ناهنجاری را تشخیص می‌دهد. عکس‌های رادیولوژی که در ادامه تعدادی از آنها را آورده‌ایم، بهترین راه تشخیص‌گذاری اسکولیوز هستند؛ اما با توجه به شرایط و احتمال آسیب‌های دیگر بافتی، ممکن است پزشک تقاضای تصاویر MRI کند. همچنین معاینات بالینی مختلفی وجود دارد که پزشک یا کاردرمانگر با بهره‌گیری از آنها می‌تواند انحرافات و اثرات ثانویه آنها را بررسی کند. 

انواع اسکولیوز شامل چه مواردی است؟

شناخت انواع اسکولیوز این امکان را برای درمانگر به وجود می‌آورد که بتواند اهداف درمانی خود را تنظیم کند و بهترین مداخلات را برای مراجع در نظر بگیرد. از طرف دیگر، شناخت نوع اسکولیوز می‌تواند این امکان را پدید بیاورد تا پیش بینی‌های لازم برای میزان پیشرفت مراجع درنظر بگیرد.

• اسکولیوز ایدیوپاتیک

بروز این دسته از اسکولیوزها دلیل مشخص و روشنی ندارد و علت اصلی آن، زمینه‌های ژنتیکی در نظر گرفته می‌شود. پس اگر در نزدیکان خود با این مورد اسکولیوز برخورد داشته اید، لازم است نسبت به انحرافات ستون فقرات خود حساس شوید. 

• اسکولیوز مادرزادی

اسکولیوز مادرزادی بسیار نادر است و در نوزادان بیشتر بروز می‌کند. در این نوع اسکولیوز، رشد استخوان‌های ستون فقرات نادرست یا ناقص است و باعث عدم هماهنگی در مهره‌های پشت می‌شود. این اسکولیوز تا سنین نوجوانی ممکن است تشخیص داده نشود. 

• اسکولیوز ثانویه

برخی از بیماری‌ها وجود دارند که می‌توانند بصورت ثانویه اسکولیوز ایجاد کنند؛ مثلا اسپاینا بیفیدا، انواع دیستروفی‌های عضلانی، فلج مغزی، انواع کمردرد و دیسک کمر، ساییدگی مهره ها و... 

• اسکولیوز عضلانی

ماهیچه‌های بدن ما علاوه بر حرکت دادن استخوانها، وظیفه حمایت از آنها را نیز برعهده دارند. عضلات قوی، بدن را از آسیب‌های اسکلتی و انحرافات استخوانی حفظ می‌کند و عضلات ضعیف، حمایت کافی از استخوان‌ها را انجام نمی‌دهند و زمینه ساز مشکلات استخوانی می‌شوند. در اسکولیوز عضلانی نیز، عدم قرینگی قدرت عضلات در دوطرف بدن یا ضعف عضلات می‌تواند پاتولوژیک باشد و باعث انحراف ستون فقرات شود. در این حالت، عضلات ضعیف، توانایی حمایت از ستون فقرات را ندارند. 

• اسکولیوز پوسچرال

این نوع اسکولیوز، به دلیل سبک زندگی نادرست و عادات اسکلتی نامناسب ایجاد می‌شود. مثلا تکیه دادن روی یک پا، لم دادن روی یک دست، انداختن کوله فقط روی یک شانه و... این اسکولیوز که به دلیل پوسچرهای نامناسب فرد ایجاد می‌شود، با اصلاح پوسچر نادرست، به راحتی قابل درمان است.

درمان اسکولیوز چگونه است؟ آیا اسکولیوز قابل درمان است؟

همانطور که پیش‌تر گفته شد، اغلب افراد درجات کمی از اسکولیوز را تجربه می‌کنند. معمولا انحراف کمتر از ۱۰ درجه نیازی به مداخلات درمانی ندارد و با اصلاح سبک زندگی و پوسچرهای نامناسب درمان می‌شود. این نوع اسکولیوزها را باید بصورت مداوم با عکس رادیولوژی چک کرد که در صورت پیشرونده بودن علائم و درجه انحراف، درمان‌های دیگر شروع شود. این بررسی معمولا دوبار در سال انجام می‌شود. هنگامی که زاویه انحراف ستون فقرات از ۱۰ درجه بیشتر باشد، فرد مستعد دریافت دیگر درمان‌ها می‌شود که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت. 

• بریس

بریس‌ها کمربندهایی هستند که با توجه به محل برجستگی، نوع اسکولیوز و شکل آن طراحی می‌شوند. این بریس‌ها برای اصلاح وضعیت بدن تجویز می‌شوند و مدت زمان استفاده روزانه از آنها، بستگی به شدت اسکولیوز دارد. معمولا بریس‌ها باید ۲۰-۲۲ ساعت درروز بسته شوند تا اثرگذاری مناسب و اصلاح پوسچر را انجام دهند. این بریس‌ها زیر لباس بسته می‌شوند و فرد می‌تواند به فعالیت روزانه خود بپردازد. 

• جراحی

جراحی در افراد اسکولیوز معمولا به دو روش انجام می‌شود: روش فیوز کردن ستون فقرات و روش رشد بر پایه ستون فقرات. روش دوم، معمولا در کودکان در حال رشد که انحراف شدید ستون فقرات دارند انجام می‌شود و به صورت دوره‌ای، نیازمند تعویض طول میله‌های قرارگرفته در ستون فقرات است. بدیهی است که جراحی به خصوص در کودکان در حال رشد پیشنهاد نمی‌شود و عوارض زیادی به دنبال دارد. در روش فیوز کردن ستون فقرات، درواقع مهره‌ها را به سمت درست هدایت می‌کنند و آنها را بهم جوش می‌دهند تا از انحراف بیش از حد آنها جلوگیری کنند.

• کاردرمانی و حرکات اصلاحی

یکی از حیطه‌های کاری کاردرمانگران، اصلاح وضعیت بدن بیماران است. کاردرمانگر ابتدا با تست‌های بالینی متنوع، انحرافات و ناهماهنگی‌های اسکلتی را ارزیابی می‌کند، سپس با استفاده از ورزش‌های اصلاحی، شما را در دستیابی هرچه سریعتر به یک پوسچر مناسب و راستای بدنی درست، یاری می‌دهد. همچنین کاردرمانگر با اصلاح پوسچرهای نامناسب در زندگی روزمره مراجعین نیز به بهبود هرچه سریعتر آنها کمک می‌کند. گفته شد که دلایل بروز اسکولیوز متنوع هستند و ضعف‌های عضلانی و عدم هماهنگی قدرت عضلات نقش به سزایی در بروز این مشکل دارند؛ پس کاردرمانگران با تقویت عضلات و ایجاد هماهنگی بین آنها، نسبت به درمان اسکولیوز اقدام می‌کنند. 

خداحافظی با اسکولیوز؛ نقش کاردرمانی در درمان اسکولیوز

در این مقاله یک نوع شایع از عارضه‌های ستون فقرات را بررسی کردیم. علت‌های بروز اسکولیوز می‌توانند متنوع باشند یا همزمان به چند دلیل مختلف این عارضه بروز کند، اما نکته مهم این است که در هر نوعی از اسکولیوز با تقویت عضلات و اصلاح پوسچر نامناسب می‌توانیم نقش بسزایی در بهبود این بیماران داشته باشیم. کاردرمانی یکی از روش‌های موثر جهت تقویت عضلات و حرکات اصلاحی است. ما کاردرمانگران شما را در رسیدن به اسکلتی سالم یاری می‌دهیم. امیدواریم از این مطلب استفاده لازم را برده باشید.