پارگی روتاتور کاف | بررسی علائم و درمان موثر با کاردرمانی

پارگی روتاتور کاف یکی از علل شایع درد و ناتوانی شانه در میان بزرگسالان است. هر ساله میلیون‌ها نفر به دلیل پارگی روتاتور کاف به پزشک مراجعه می‌کنند. پارگی روتاتور کاف ممکن است شانه شما را ضعیف کند. این بدان معنی است که در این اختلال بسیاری از فعالیت‌های روزانه، مانند شانه کردن موها یا لباس پوشیدن، ممکن است دردناک و انجام آنها دشوار شود.

عضلات روتاتور کاف؛ روتاتور کاف چیست؟

برای اینکه پارگی روتاتور کاف یا کلاهک گرداننده را به خوبی درک کنید، ابتدا نیاز است تا با آناتومی و محل قرارگیری این عضلات در بدن آشنا شوید. اگر به شکل پایین دقت کنید، به خوبی می‌توانید از دو نمای قدامی (جلو) و خلفی (عقب) عضلات روتاتورکاف را مشاهده کنید. روتاتور کاف‌ها شامل چهار عضله هستند.

عضله سوپرااسپایناتوس (Supraspinatus)، اینفرااسپایناتوس (Infraspinatus)، ترس مینور (Teres Minor) و ساب اسکاپولاریس (Subscapularis) چهار عضله‌ای هستند که روتاتور کاف را تشکیل می‌دهند. به این دلیل این عضلات روتاتور کاف یا کلاهک گرداننده نام گذاری شده‌اند که وظیفه چرخش استخوان بازو در مفصل شانه را بر عهده دارند. اگر بار دیگر به شکل توجه کنید، متوجه می‌شوید که این چهار عضله، استخوان کتف را به استخوان متصل کرده‌اند.

عملکرد عضلات روتاتور کاف چیست؟

همه شما به خوبی می‌دانید که عضلات بدن با انقباض خود امکان حرکت را برای ما به وجود می‌آورند. عضلات روتاتور کاف نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اما روتاتور کاف‌ها فقط باعث به وجود آمدن حرکت در شانه می‌شوند؟ پاسخ منفی است. برای اینکه عملکرد هر کدام از این چهار عضله را درک کنید، در ادامه و به صورت جداگانه آن‌ها مورد بررسی قرار داده‌ایم.

• عضله سوپرااسپایناتوس (Supraspinatus)

این عضله از حفره سوپرااسپایناتوس که بخشی از استخوان کتف است منشا می‌گیرد و به توبروزیته بزرگ استخوان بازو می‌چسبد. با توجه به خط کشش این عضله، عملکرد آن دور کردن بازو از بدن (از سمت جانبی یا حرکت ابدداکشن) است. از آنجایی که تاندون این عضله روی مفصله شانه در قسمت فوقانی را پوشش می‌دهد، به نوعی نیز در ثبات فوقانی مفصل شانه نیز نقش دارد.

• عضله اینفرااسپایناتوس (Infraspinatus)

این عضله نیز از حفره اینفرااسپایناتوس که آن هم بخشی از استخوان کتف است منشا می‌گیرد و به توبروزیته بزرگ استخوان بازو می‌چسبد. عملکرد اینفرااسپایناتوس چرخش استخوان بازو به سمت خارج است. از آنجایی که این عضله از قسمت خلفی مفصل شانه گذر می‌کند، ثبات خلفی نیز برای مفصل نام برده شده ایجاد می‌نماید.

• عضله ترس مینور (Teres minor)

این عضله از دو سومِ فوقانیِ لبهِ خارجی استخوان کتف منشا می‌گیرد و به توبروزیته بزرگ استخوان بازو می‌چسبد. عملکرد این عضله چرخش استخوان بازو به خارج است. همچنین، از آنجایی که تاندون این عضله از خلف مفصل شانه گذر می‌کند، به نوعی نیز می‌تواند ثبات خلفی مفصل شانه را تامین کند.

• عضله ساب اسکاپولاریس (Subscapularis)

عضله ساب اسکاپولاریس نیز به عنوان یکی دیگر از ماهیچه‌های تشکیل دهنده روتاتور کاف، از حفره ساب اسکاپولا که بخشی از استخوان کتف است منشا می‌گیرد و به توبروزیته کوچک استخوان بازو متصل می‌شود. عملکرد این عضله چرخش بازو به سمت داخل است. از آنجایی که تاندون این عضله از قدام مفصل شانه گذر می‌کند، ثبات قدامی مفصل شانه نیز یکی دیگر از عملکردهای این عضله به حساب می‌آید.

علت پارگی تاندون‌های روتاتور کاف (کلاهک گرداننده)

به طور کلی و در یک تقسیم بندی جامع، علت پارگی تاندون های روتاتور کاف را در دو گروه پارگی تروماتیک و پارگی دژنراتیو تقسیم بندی می‌کنند. در پارگی تروماتیک، بر اثر یک ضربه شدید و یا یک صانحه، تاندون روتاتور کاف به قدری کشیده می‌شود که نتیجه آن پارگی است. در پارگی دژنراتیو، بر اثر سایش تاندون و سایر عوامل سیستمیک، تاندون به مرور زمان فرسوده می‌شود و در انتها پاره می‌گردد.

• پارگی به دلیل ضربه (تروماتیک)

اگر در حالتی زمین بخورید که کف دست شما ابتدا با زمین برخورد کند و شانه شما در درجاتی از فلکشن باشد ( خم شدن مفصل شانه به جلو) آنگاه شما مستعد پارگی روتاتور کاف خواهید بود. این نحوه از زمین خوردن باعث می‌شود تا استخوان بازوی شما به قسمت‌های قدامی و فوقانی مفصل شانه فشار وارد کند و باعث پارگی روتاتور کاف شود.

• پارگی دژنراتیو 

شایع‌ترین علت پارگی دژنراتیو، سندروم گیرافتادگی شانه است. برای اطلاعات بیشتر از این سندروم می‌توانید مقاله‌ ما را در این باره مطالعه کنید. سندروم گیرافتادگی شانه یا ایمپینجمنت باعث تاندونیت در عضله سوپرااسپایناتوس می‌گردد و به مرور زمان باعث می‌شود تا تاندون مقاومت خود را از دست دهد و در نهایت پاره شود.

از دیگر دلایل پارگی دژنراتیو، می‌توان به شغل افراد اشاره کرد. آقایان با شغل‌هایی چون نقاشی ساختمان ( که دست آن ها در اغلب اوقات رو به سقف است) یا ورزشکارانی که از مفصل شانه خود زیاد استفاده می‌کنند، مانند شناگران و قایق رانان، همگی مستعد پارگی دژنراتیو در دراز مدت هستند.

نشانه‌های پارگی روتاتور کاف

اصلی‌ترین نشانه پارگی روتاتور کاف، درد در ناحیه شانه است. این درد هم در طول روز وجود دارد و هم به شکل شبانه ظاهر می‌شود، بخصوص که اگر فرد روی شانه مبتلا بخوابد. همچنین فرد نمی‌تواند حرکات مفصل شانه را بدون درد و به خوبی انجام دهد، بخصوص زمانی که می‌خواهد دستش را به بالای سرش ببرد.

گاهی نیز کریپتاسیون (ترق و تروق) از مفصل شانه به گوش می‌رسد که البته در جهت خاصی از حرکت است. توجه داشته باشید که تشخیص این پارگی توسط پزشک باید صورت بگیرد. آنگاه بعد از تشخیص، در صورت نیاز جراحی می‌شوید و یا وسعت پارگی به قدری است که نیاز به جراحی نداشته باشید. فارق از اینکه جراحی صورت بگیرد و یا خیر، کاردرمانی می‌تواند تمرینات و مداخلاتش را به شما ارائه کند.

تست پارگی روتاتور کاف

می‌دانیم که بیماری‌های زیادی در ناحیه شانه وجود دارد که باعث درد در آن ناحیه می‌شود. برای این که پزشک بتواند تشخیص درستی داشته باشد، نیاز است تا تست درستی را نیز برای تشخیص بیماری برگزیند. برای پارگی روتاتور کاف تست بالینی در کنار تست‌های تشخیصی دیگر وجود دارد. رایج ترین این تست‌ها را در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد.

• تست پارگی روتاتور کاف Drop-Arm:

برای انجام این تست بیمار می‌ایستد و آزمونگر دست بیمار را به حدود 90 درجه ابداکشن (دور کردن بازو) می‌برد. سپس آزمونگر از بیمار می‌خواهد که دست خودش را به آرامی به بدن نزدیک کند. اگر بیمار نتواند این حرکت را انجام دهد (دست کنترل نشده به بدن برخورد کند.) و یا اینکه در طی حرکت درد داشته باشد، نشان دهنده پارگی در کمپلکس روتاتور کاف است.

• تست پارگی روتاتور کاف MRI:

 احتمالا شما با MRI آشنا هستید. تصویر MRI این امکان را برای پزشک فراهم می‌کند تا پارگی تاندون را به خوبی ببیند و مشکل را بهتر و واضح‌تر تشخیص دهد. هر چند هزینه‌ انجام این تصویر برداری زیاد است، اما گاهی برای تشخیص قطعی از انجام این تست ناگزیر هستید.

درمان پارگی روتاتور کاف شانه؛ کاردرمانی و مداخلات بی نظیرش

از آنجایی که برای ترمیم پارگی روتاتور کاف، در ابتدا نیاز است که فرد تحت عمل جراحی قرار بگیرد، لذا انجام این عمل ضروری است. دقت داشته باشید که مداخلات توانبخشی نمی‌تواند پارگی روتاتور کاف را درمان کند و تنها راه برای برطرف کردن پارگی، دوختن تاندون در اتاق عمل است. اما بعد از عمل جراحی، بلافاصه کاردرمانی وارد پروسه توانبخشی می‌شود و کارش را آغاز می‌کند.

یک عمل جراحی موفقیت آمیز در کنار مداخلات کاردرمانی در انتها سبب می‌شود تا فرد بتواند به روال زندگی طبیعی خود بازگردد. در ادامه با توجه به میزان پارگی و مدت سپری شده از جراحی، مداخلات کاردرمانی را به طور خلاصه برایتان شرح خواهیم داد.

درمان پارگی نیمه ضخامت و پارگی تمام ضخامتِ کوچک در روتاتور کاف 

اگر پارگی روتاتور کاف نیمه ضخامت باشد و یا اینکه پارگی در تاندون‌های کوچک اما تمام ضخامت باشد؛ کاردرمانی مداخلات خود را در سه فاز مختلف اعمال می‌کند که به شرح زیر است.

1. فاز یک؛ بلافاصه بعد از جراحی (هفته 0-4):

• • تمرینات پاندولی پسیو
  • تمرینات گریپ
  • سرما درمانی برای کاهش درد
  • آموزش به خانواده بیمار برای پوزیشنینگ، حفاظت از مفصل و رعایت بهداشت
  • تمرینات گریپ

2. فاز دو؛ مرحله محافظت و حرکات اکتیو محافظت شده (هفته 5-12)

• • ادامه تمرینات اطراف اسکاپولا
  • ادامه سرمادرمانی
  • امکان نیاز به موبیلیزاسیون
  • کشش به صورت اکسترنال روتیشن و اینترنال روتیشن

3. فاز سوم؛ تقویت زود هنگام (هفته 10-16)

• • تمرینات تقویتی دینامیک
  • اکستنشن در وضعیت پرون
  • ابداکشن افقی در وضعیت پرون
  • آغاز فعالیت‌های عملکردی تا حد تحمل

دقت شود که مداخلات بالا تنها برای آشنایی شما با روند کاردرمانی بوده است. کاردرمانی مداخلات تخصصی و کامل‌تری را برای هر کدام از فازهای پارگی روتاتور کاف دارد.

تمرینات پارگی روتاتور کاف؛ آنچه در خانه باید انجام شود

تیم kardarmani.info برای کمک به شما عزیزان، بروشوری تهیه کرده است که می‌توانید آن را دانلود کنید و تمرینات ذکر شده در آن را در خانه و به طور منظم انجام دهید. دقت داشته باشید که تمرینات موجود در بروشور جایگزین درمان نمی‌شود و فقط به مثابه یک تمرین بیشتر در منزل است.

تمرین مناسب در خانه، حضور مرتب در جلسات کاردرمانی و یک عمل جراحی موفقیت آمیز، تنها راه مقابله با پارگی روتاتور کاف‌ است.

رهایی از درد شانه 

حال با خواندن این مقاله، دقیقا متوجه شده اید که پارگی روتاتور کاف چیست و کدام قسمت از بدن شما درگیر است. به خوبی نا ناحیه درگیر در این بیماری آشنا هستید و می دانید که با کمک یک جراحی خوب و دریافت مداخلات کاردرمانی، می توانید استقلال خودتان را به دست بیاورید و نه تنها از شر دردِ شانه رهایی یابید، بلکه قادر خواهید شد تا فعالیت های روزمره خود را نیز به خوبی انجام دهید. دقت کنید که مطالب گفته شده نباید برای شما جنبه تشخیصی داشته باشد. در صورت درد در ناحیه شانه، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید و مشاوره لازم را دریافت کنید.