سندروم پیریفورمیس چیست؟ | درمان کامل سندروم پیریفورمیس با کاردرمانی

سندرم پیریفورمیس وضعیتی است که در آن عضله پیریفورمیس واقع در ناحیه باسن دچار اسپاسم شده و باعث درد عضله باسن می‌شود. عضله پیریفورمیس همچنین می‌تواند عصب سیاتیک مجاور را تحریک کرده و باعث درد، بی حسی و گزگز در پشت ساق و داخل پا شود. قبل از پرداختن به اثرات ناشی از سندروم پیریفورمیس بهتر است ابتدا با آناتومی عضله پیریفورمیس و عملکرد آن آشنا شویم.

عضله پیریفورمیس؛ آشنایی با آناتومی عضله پیریفورمیس

پیریفورمیس یکی از عضلات موجود در ناحیه لگن انسان است که هم در طرف راست و هم در طرف چپ بدن قرار دارد.  این عضله از قسمت قدامی استخوان ساکروم که بخشی از ستون فقرات است، منشا می‌گیرد و به تروکانتر بزرگ استخوان ران ختم می‌شود. بسته به موقعیت قرارگیری استخوان ران، این عضله می‌تواند عملکرد متفاوتی داشته باشد. یکی از عملکردهای این عضله، چرخاندن استخوان ران به سمت خارج (Lateral Rotation) و دیگر عملکرد آن، دور کردن استخوان ران (Abduction) از پای مقابل است. این عضله توسط عصبی با همان نام (پیریفورمیس) عصب دهی می‌شود.

پیریفورمیس یکی از عضلات مهم برای راه رفتن در انسان محسوب می‌شود که عملکردن صحیح آن برای سیکل راه رفتن بسیار مهم و ضروری است.

سندروم پیریفورمیس چیست؟

سندروم پیریفورمیس زمانی ایجاد می‌شود که این عضله دچار اسپاسم و یا کشیدگی می‌شود؛ و از آنجایی که عصب مهمِ سیاتیک از کنار آن گذر می‌کند، تحت فشار قرار می‌گیرد و علائم این سندروم را به وجود می‌آورد. به بیان ساده‌تر، با اسپاسم عضله پیریفورمیس و وارد آمدن فشار به عصب سیاتیک، این سندروم به صورت یک طرفه و در مواردی محدود، به صورت دو طرفه در انسان بروز می‌کند. برای اینکه بهتر بتوانید این سندروم را درک کنید، به شکل زیر که مجاورت عصب سیاتیک با عضله پیریفورمیس را نشان می‌دهد نگاه کنید.

علت سندروم پریفورمیس چیست؟

علت اصلی ایجاد سندروم پیریفورمیس می‌تواند بسیار متفاوت باشد، بنابراین نمی‌توان یک علت اصلی برای آن در نظر گرفت. سه علت شایعِ ایجاد سندروم پیریفورمیس، اسپاسم عضله پریفورمیس، تورم این عضله و بافت‌های اطراف آن و اسکار در عضله مذکور است. اما علت این سندروم به موارد نام برده شده محدود نمی‌شود. بالا رفتن مکرر از پله و یا دویدن، در حالی که عضله پریفورمیس ضعیف باشد، یکی دیگر از علت‌های ایجاد این سندروم است. در ادامه سایر شرایطی را که می‌تواند این سندروم را ایجاد کند، به صورت لیست آورده‌ایم.

• وارد شدن صدمه به باسن، ران و لگن در اثر افتادن یا تصادف
• کوتاهی عضله در اثر بی‌تحرکی
• بلند کردن اشیا در پوزیشن‌های نامناسب و آسیب به عضله پیریفورمیس
• گرم نکردن مناسب قبل از فعالیت‌های ورزشی و همچنین عدم کشش مناسب بعد از پایان ورزش
• استفاده بیش از حد و مکرر از عضله، مانند دویدن در مسافت‌های طولانی
• نشستن در بازه‌های طولانی مدت، بخصوص در افرادی که نشسته کار می‌کنند

علائم سندروم پیریفورمیس شامل چه مواردی است؟

علائم سندروم پیریفورمیس شامل درد در ناحیه باسن و گاهی نیز درد و گزگز در قسمت خلفی ران، خلف ساق پا و کف پا می‌شود. لازم به ذکر است که درد در این سندروم بیشتر در ناحیه باسن و در محل قرارگیری این عضله است، اما به دلیل مجاورت این عضله با عصب سیاتیک، گاهی درد در مسیر عصب ساتیک نیز حس می‌شود.

نکته مهم دیگر این است که سندروم پیریفورمیس نباید با درد عصب سیاتیک اشتباه گرفته شود. درد عصب سیاتیک به دلیل فتق دیسک و یا تنگی کانال نخاعی ایجاد می‌شود و عصب سیاتیک را تحت تاثیر قرار می‌دهد ( فشرده شدن عصب سیاتیک در مبدا)؛ در حالی که در سندروم پیریفورمیس، عصب سیاتیک در مسیر خود و هنگام ورود به اندام تحتانی فشرده می‌شود. تشخیص افتراقی این دو بیماری توسط درمانگر و با انجام تست‌ها و حرکات خاصی سنجیده می‌شود. سایر علائم این سندروم به شرح زیر است:

• درد باسن
• سوزش در ناحیه باسن
• مورمور شدن
• بی‌حسی در ناحیه باسن
• تیر کشیدن ناحیه باسن
• علائم فوق با دویدن، بالا رفتن از پله و نشستن به مدت طولانی تشدید می‌شود.

سندروم پیریفورمیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

باید بدانید که تست تشخیصی خاصی برای سندروم پیریفورمیس وجود ندارد، اما درمانگر با انجام حرکاتی خاص در پا می‌تواند از وجود این سندروم مطلع شود. در واقع درمانگر با انجام این حرکات قصد دارد تا عضله پیریفورمیس را تحت کشش قراردهد و عملکردهای آن را از بیمار بگیرید و در عین حال وجود و عدم وجود درد در این حرکات را نیز سوال کند.

بدیهی است که وجود درد می‌تواند نشانه سندروم پریفورمیس باشد. همچنین درمانگر سوالاتی را درباره نشانه‌ها و محل درد از بیمار می‌پرسد. گاهی برای مطمئن شدن از سالم بودن سایر قسمت‌ها، امکان دارد تا تصویر برداری MRI و یا عکس رادیوگرافی نیز از شما خواسته شود.

درمان سندروم پیریفورمیس به چه شکل است؟

اولین درمان پیشنهادی برای سندروم پیریفورمیس، استراحت کردن است. استراحت کردن در یک بازه زمانی مناسب، می‌تواند فشارهای وارد شده به عضله را تا حد زیادی کم کند و شرایط را برای آن مساعد کند. در قدم بعدی، کاردرمانی در درمان سندروم پیریفورمیس بسیار موثر است.

کاردرمانگران با توجه به دانش آناتومی و کینزیولوژی، عضله مذکور را تحت کشش قرار می‌دهند و شما را در فعالیت‌هایی درگیر می‌کنند که جنبه درمانی دارد. همچنین، کاردرمانگران شیوه‌هایی را به شما آموزش می‌دهند که با وجود این سندروم و در طی دوران درمان نیز بتوانید سایر کارها و اعمال روزمره خود را به طور مستقل انجام دهید.

اگر با دریافت خدمات کاردرمانی نیز این سندروم رفع نشود، در آخرین مرحله باید جراحی صورت بگیرد. جراحی در سندروم پیریفورمیس بسیار نادر است و در بیشتر موارد با استراحت و کاردرمانی، می‌توان این سندروم را درمان کرد.

سوالات شایع درباره سندروم پیریفورمیس

گاهی در محیط کلینیک، با افرادی روبه‌رو می‌شویم که سوالاتی را درباره سندروم پیریفورمیس مطرح می‌کنند. در این چند سطر قصد داریم تا به شایع‌ترین سوالات در این باره پاسخ دهیم. آگاهی نسبت به این مسائل به شما کمک می‌کند تا روند درمان را بهتر پیش ببرید.

درد سندروم پیریفورمیس چقدر طول می‌کشد؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم، بعد از دریافت مداخلات، حدود چند روز تا دو هفته طول می‌کشد که علائم این سندروم به طور کامل از بین برود. البته لازمه این درمان زود هنگام، پیگیری مستمر جلسات درمانی است. شما کاهش درد را حتی بعد از یک جلسه درمانی احساس خواهید کرد.

همیشه گفته‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است. در ادامه به صورت تیتروار، نکاتی را گوشزد کرده‌ایم که با رعایت آن‌ها می‌توانید از ابتلا به این سندروم در امان باشید.

• به طور مرتب ورزش کنید و به سلامت عضلات خود اهمیت دهید.
• به پوسچر خود هنگام نشستن، بخصوص پشت میز و هنگام رانندگی دقت کنید.
• هنگام بلند کردن اشیا از زمین، زانوهای خود را خم کنید و حالت اسکات بگیرید. (به جای خم کردن کمر)
• قبل از ورزش کردن و دویدن حتما گرم کنید.
• اگر شغل شما به صورتی است که ساعات زیادی مجبور به نشستن هستید، هر یک ساعت یک بار اندکی قدم بزنید.

لذت زندگی بدون وجود سندروم پریفورمیس

هر چند همواره از درد به عنوان یکی از حیاتی‌ترین حس‌های موجود در بدن انسان یاد می‌کنیم، اما برطرف نکردن ریشه درد می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری برای ما به بار بیاورد و ما را از انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره باز بدارد. خوشبختانه به کمک مداخلات کاردرمانی، می‌توان لذت زندگی، بدون وجود سندروم پیریفورمیس را تجربه کرد. در صورت ابتلا به این سندروم کافی است تا از مداخلات و مشاوره‌های کاردرمانی استفاده کنید. بعد از چند روز، همه چیز به روال عادی خود برخواهد گشت.