منابع اصلی کاردرمانی | آشنایی با کدام منابع کاردرمانی برای هر کاردرمانگر ضروری است؟

کاردرمانی شاخه‌ای از توانبخشی است که از مداخلات درمانی و تخصصی برای کمک به بیمارانی که دارای انواع شرایط و اختلالات شناختی و فیزیکی هستند، استفاده می‌کند. روند کاردرمانی بر توسعه و حفظ مهارت‌هایی که افراد برای انجام فعالیت‌های زندگی روزمره نیاز دارند، تاکید دارد. با افزایش میانگین سنی و تعداد افراد دارای معلولیت و بیماری‌های مزمن، نیاز به کاردرمانگران متخصص و با مهارت احساس می‌شود. به همین دلیل آشنایی کاردرمانگران با منابع اصلی کاردرمانی و کتاب های رشته کاردرمانی می‌تواند آنها را برای مقابله با موقعیت‌های پیچیده در درمان، ارتقای سلامت و توسعه جامعه آگاه‌تر آماده سازد.

منابع اصلی کاردرمانی شامل چه مواردی است؟

معرفی منابع اصلی کاردرمانی می‌تواند به عنوان یک راهنما، برای کسانی که در این رشته تحصیل می‌کنند یا قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر این رشته را دارند، بسیار کمک کننده باشد. بیشتر این کتب، منابع کنکور کارشناسی ارشد کاردرمانی نیز محسوب می‌شوند. در این مقاله منابع اصلی کاردرمانی در دو گروه کلی منابع پایه کاردرمانی و منابع تخصصی کاردرمانی دسته‌بندی و معرفی می‌شوند.

منابع پایه کاردرمانی

منابع معرفی شده در این بخش مربوط به دانش پایه کاردرمانی، مانند آناتومی هستند. تسلط به علم آناتومی، روانشناسی، فیزیولوژی و... برای مطالعه منابع تخصصی‌تر کاردرمانی ضروری است. منابع پایه کاردرمانی به عنوان منابع اصلی دروس پایه کاردرمانی در دوران کارشناسی محسوب می‌شوند و برخی از آن‌ها منابع کنکور کارشناسی ارشد کاردرمانی نیز هستند. 

• کتاب آناتومی بالینی اسنل

آناتومی به بررسی ساختار و شیوه‌ کارکرد بدن می‌پردازد و یکی از مهم‌ترین مباحث رشته کاردرمانی محسوب می‌شود. تسلط به آناتومی بدن برای همه کاردرمانگران به خصوص آن‌هایی که به حیطه جسمانی علاقه‌مند هستند، ضروری است. همچنین مطالعه آناتومی به عنوان دانش پایه برای مطالعه سایر منابع از جمله کینزیولوژی و بیومکانیک اهمیت دارد. منابع بسیاری برای مطالعه آناتومی وجود دارد.

یکی از منابع مهم، کتاب آناتومی بالینی اسنل است که توسط ریچارد اسنل (Richard S Snell) تالیف شده است. ویرایش دهم این کتاب که در سال 2019 منتشر شده جدیدترین نسخه این منبع است. آناتومی بالینی اسنل به عنوان منبع اصلی واحد‌های درسی زیر در دوران کارشناسی کاردرمانی به شمار می‌آید. 

• آناتومی سیستم اعصاب
• آناتومی سر و گردن و تنه
• آناتومی اندام تحتانی
• آناتومی اندام فوقانی
• آناتومی سطحی و...

• کتاب فیزیولوژی پزشکی گایتون و هال

فیزیولوژی یکی از مباحثی است که کاردرمانگران باید اطلاعات کافی درباره ‌آن داشته باشند. فیزیولوژی به عنوان دانش پایه در مباحث تخصصی‌تر مانند بیماری‌های نورولوژی در بزرگسالان به شمار می‌رود. کاردرمانگران به خصوص آن‌هایی که به کار در حیطه نورولوژی علاقه‌مند هستند باید تسلط کافی به مباحث فیزیولوژی به خصوص فیزیولوژی اعصاب داشته باشند. مطالعه کتاب فیزیولوژی گایتون و هال به عنوان یکی از منابع اصلی دروس فیزیولوژی عمومی و فیزیولوژی اعصاب به دانشجویان این رشته توصیه می‌شود.

• کتاب روانشناسی هیلگارد

از آنجایی که کاردرمانی بسیار گسترده است و در حیطه‌های ذهن و روان نیز نقش مهمی ایفا می‌کند، مطالعه روانشناسی و روانپزشکی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کتاب روانشناسی هیلگارد یکی از منابع اصلی کاردرمانی برای مطالعه روانشناسی به شمار می‌رود که خوشبختانه ترجمه این کتاب نیز موجود است. برخی از فصول کتاب روانشناسی هیلگارد از منابع کنکور کارشناسی ارشد کاردرمانی محسوب می‌شود.

• دستنامه روان‌پزشکی بالینی (کاپلان و سادوک)

از آنجایی که کاردرمانی یک رشته کل‌نگر است و مشکلات روحی و روانی مراجعین را نیز در نظر می‌گیرد، مطالعه روانشناسی و روانپزشکی برای کاردرمانگران بسیار حائز اهمیت است. دستنامه روان‌پزشکی بالینی(کاپلان و سادوک)، منبع اصلی دروس روانپزشکی کودک و نوجوان و همچنین روانپزشکی بزرگسالان در دوران کارشناسی کاردرمانی محسوب می‌شود. ویرایش ششم این کتاب در سال 2019 منتشر شده و جدیدترین نسخه ترجمه شده است. دستنامه روان‌پزشکی بالینی(کاپلان و سادوک) یکی از منابع اصلی کاردرمانی برای کنکور کارشناسی ارشد است.

منابع تخصصی کاردرمانی

منابع تخصصی مختص به رشته کاردرمانی هستند و بیشتر این کتب فقط برای کاردرمانی تالیف شده‌اند. برای مطالعه این منابع، به طور معمول فرد باید دانش پایه‌ درباره محتوای آن را فرا گرفته باشد. به عنوان مثال برای مطالعه کتاب ساختار و عملکرد مفاصل (Joint Structure and Function)، فرد باید اطلاعات کافی از آناتومی بدن را داشته باشد. منابع تخصصی معمولا منابع اصلی کاردرمانی برای دروس تخصصی در دانشگاه محسوب می‌شوند و دانشجویانی که در رشته کاردرمانی تحصیل می‌کنند می‌توانند از این منابع استفاده کنند.

• کتاب کاردرمانی در کودکان و نوجوانان (Occupational Therapy For Children and Adolescents)

کتاب کاردرمانی در کودکان و نوجوانان توسط جین کیس اسمیت (Jane Case-Smith) و جین کلیفورد اوبراین (Jane Clifford O'Brien) تالیف شده است که می‌توان آن را کتاب شماره یک در کاردرمانی کودکان و نوجوانان دانست. ویرایش هشتم این کتاب در سال 2020 منتشر شده است که محتوا و منابع آن نسبت به نسخه‌های پیشین به‌روز‌تر است.

این کتاب از منابع اصلی کاردرمانی برای کنکور کارشناسی ارشد است و همچنین یکی از منابع اصلی کاردرمانی برای راهنمایی دانشجویان این رشته به شمار می‌رود. کتاب کاردرمانی در کودکان و نوجوانان در بسیاری از واحد‌های درسی دوران کارشناسی به عنوان منبع اصلی شناخته می‌شود که در ادامه عناوین برخی از این دروس شرح داده شده است:

• • کارآموزی در عرصه ذهن
  • کاردرمانی در بیماری‌های کودکان و نوجوانان
  • بازی‌درمانی و فعالیت‌های اوقات فراغت
  • کارآموزی در عرصه جسمانی (کودکان فلج مغزی) و ...

• کتاب پدرتی (Pedretti’s Occupational Therapy: Practice Skills for Physical Dysfunction)

کتاب پدرتی، از مهم‌ترین منابع اصلی کاردرمانی است که یکی از منابع کنکور کارشناسی ارشد کاردرمانی نیز به شمار می‌رود. کتاب پدرتی برای کاردرمانی در بزرگسالانی که دارای ناتوانی‌های جسمی هستند، کاربردی می‌باشد. این کتاب دانش و اطلاعات پایه‌ای برای توسعه مهارت‌های استدلال بالینی در یک رویکرد جامع برای افرادی با اختلال عملکرد فیزیکی فراهم می‌کند. ویرایش هشتم این کتاب جدیدترین نسخه موجود می‌باشد. کتاب پدرتی در واحد‌های درسی زیر یکی از منابع اصلی کاردرمانی به شمار می‌رود.

• کاردرمانی در بیماری‌های جسمانی
• ساخت انواع اسپلینت
• تکنیک‌های درمانی و روش‌های آماده‌سازی
• استفاده از وسایل کمکی و اندام مصنوعی در کاردرمانی 
• کاردرمانی در عرصه جسمانی (نورولوژی)
• کاردرمانی در عرصه جسمانی (ارتوپدی)
• کاردرمانی در عرصه جسمانی (کودکان فلج مغزی) و ...

• کتاب ساختار و عملکرد مفاصل Joint Structure and Function:( A Comprehensive Analysis)

این کتاب منبع اصلی واحد درسی کینزیولوژی و بیومکانیک است. کینزیولوژی و بیومکانیک تئوری‌های اساسی ساختار مفصل و عملکرد عضلانی را ارائه می‌دهد و دانش پایه‌ای را که برای درک عملکرد طبیعی و پاتولوژیک نیاز است، فراهم می‌کند. ویرایش ششم، جدیدترین نسخه این کتاب است که در سال 2019 منتشر شده است.
مولفین این کتاب به شرح زیر است:

• Pamela K. Levangie 
• Cynthia C. Norkin 
• Michael D. Lewek 

همچنین ترجمه این کتاب توسط دکتر قدمعلی طالبی و دکتر محمد تقی‌پور در سه جلد منتشر شده است که در ادامه عناوین این کتب ذکر شده است.

• • جلد اول: دستگاه اسکلتی عضلانی (بیومکانیک پایه، بافت همبند، عضله، بیومکانیک ستون مهره ای، توراکس، مفصل فکی گیجگاهی)
  • جلد دوم: بیومکانیک دستگاه اسکلتی عضلانی (بیومکانیک اندام های فوقانی: مفاصل شانه، آرنج، مچ، دست)
  • جلد سوم: بیومکانیک دستگاه اسکلتی عضلانی (بیومکانیک اندام تحتانی: مفصل ران، زانو، مچ پا، پا، بیومکانیک راه رفتن، وضعیت های بدنی)

• کتاب کاردرمانی روانی اجتماعی کارا و مک‌ری (Cara and MacRaes Psychosocial Occupational Therapy an Evolving Practice)  

یکی از منابع اصلی در کاردرمانی به خصوص در حیطه روان کتاب کاردرمانی روانی-اجتماعی کارا و مک‌ری است. کتاب کاردرمانی روانی-اجتماعی کارا و مک‌ری توسط آنا مک‌ری (Anne MacRae) تالیف شده است. این کتاب شامل شیوه‌های ارزیابی، برنامه ریزی درمان، تکنیک‌ها و رویکرد‌های درمانی در کاردرمانی روانی-اجتماعی می‌باشد. علاوه بر این موارد این کتاب به بیان چالش‌های عملی که یک کاردرمانگر ممکن است با آن رو‌به‌رو شود می‌پردازد و راه‌حل‌های عملی برای آن ارائه می‌دهد.

نسخه چهارم این کتاب جدید‌ترین نسخه است که به طور کامل بازبینی و سازماندهی شده است. این کتاب یکی از منابع کنکور کارشناسی ارشد کاردرمانی نیز است. همچنین کتاب کاردرمانی روانی-اجتماعی کارا و مک‌ری منبع اصلی برخی از واحد‌های درسی کاردرمانی به شمار می‌رود که در ادامه به شرح این دروس می‌پردازیم.

• • کاردرمانی در اختلالات روانی اجتماعی
  • کارآموزی در عرصه روان 
  • فرایند گروه در کاردرمانی و ...

آیا یک کاردرمانگر باید تمام منابع موجود را مطالعه کند؟

مطالعه کتبی با بیشتر از هزار صفحه در نگاه اول، ممکن است ترسناک به نظر برسد؛ اما باید بدانید که مطالعه این کتب آنقدر‌ که به نظر می‌رسد دشوار نیست. از آنجایی که رشته کاردرمانی در ایران تازه تاسیس محسوب می‌شود، متاسفانه برای بسیاری از منابع اصلی کاردرمانی، به خصوص منابع تخصصی، ترجمه قابل دسترسی موجود نیست. با این حال نگارش این کتب به گونه‌ای است که فهم مطالب با داشتن سطح زبان متوسط امکان‌پذیر است. همچنین مهم‌ترین فصول این منابع در دوران تحصیل آموزش داده می‌شوند و شما برای به دست آوردن دانش بیشتر یا مطالعه برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری باید به این منابع تسلط داشته باشید. 

اگرچه کاردرمانی نسبت به سایر رشته‌های علوم پزشکی یک رشته‌ جدید محسوب می‌شود، با این حال منابع زیادی برای آن وجود دارد که تعداد این منابع روز به روز درحال افزایش است. خوشبختانه امروزه منابع بسیاری برای کاردرمانی موجود است که برای کاردرمانگران یا کسانی که در رشته کاردرمانی تحصیل می‌کنند قابل استفاده است. رجوع به منابعی که در این مقاله معرفی شده‌‌اند به تمام کسانی که در رشته کاردرمانی تحصیل می‌کنند توصیه می‌شود.