نقش کاردرمانی در NICU چیست؟ | مداخلات کاردرمانی برای نوزادان نارس
کاردرمانی در NICU یا بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان به هوشیاری، وضعیت عضلات، هماهنگی حرکات، وضعیت تغذیه، خواب و بیداری و... می‌پردازد و برای درمان مشکلات احتمالی در این زمینه تلاش می‌کند. کودکانی که زودتر از موعد طبیعی متولد می‌شوند ممکن است تا مدتی برای ادامه زندگی خود به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته باشند. کاردرمانی در NICU به صورت مداوم و شبانه روزی نوزادان را رصد کرده و با پوزیشن دهی‌های مناسب از ایجاد مشکلات احتمالی برای نوزاد جلوگیری می‌کند. کاردرمانی در NICU نقش مهمی را بر عهده دارد که در این مطلب قصد داریم به بررسی نقش کاردرمانی در NICU بپردازیم.
آرمان پرویز
نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) قرار دارند، نیازهای پیچیده‌ای داشته و به مراقبت مداوم نیاز دارند. کاردرمانی در NICU نه تنها برای درمان شرایط پزشکی نوزاد کمک می‌کند، بلکه به دنبال پیشرفت عاطفی، رشد طبیعی و شکوفایی نوزاد نیز می‌باشد. نوزادانی که به طور معمولی و در سن طبیعی به دنیا می‌آیند، برای فعالیت‌هایی مانند تغذیه، خوابیدن، استحمام، حرکت و... آماده هستند. اما برخی دیگر از نوزادان که زودرس هستند، ممکن است به طور طبیعی هنوز این توانایی‌ها را به دست نیاورده باشند.
به طور مثال برخی از نوزادان زودرس به دلیل نیازهای پزشکی خاص از لمس لذت بخش و خوشایند والدین خود محروم می‌مانند و یا برخی از نوزادان به دلایل مختلف مانند نور و سر و صدای زیاد در NICU دچار استرس شده و کاردرمانی برای این کودکان در راستای کاهش استرس عمل می‌کند. برای کاهش استرس این نوزادان زودرس کاردرمانگران در NICU ممکن است از تکنیک‌های ماساژ و لمس آرامش بخش استفاده کرده و همچنین محیط را به گونه‌ای بهینه سازی کنند که از افزایش مجدد استرس نوزادان جلوگیری شود.
کاردرمانی در NICU چه مشکلاتی را درمان می‌کند؟
کاردرمانگرانی که در NICU فعالیت می‌کنند، به طور مداوم در این بخش حضور داشته و علاوه بر مراقبت از نوزادان با والدین نیز ارتباط برقرار کرده و در صورت نیاز برخی آموزش‌های لازم و ضروری را به آن‌ها می‌دهد. کاردرمانی در NICU می‌تواند به طیف وسیعی از نوزادان با مشکلات متفاوت کمک کند. در ادامه مطلب برخی از مشکلات شایعی که کاردرمانی در NICU بر روی آن‌ها کار می‌کند را نام می‌بریم.
نوزادان نارس
به طور معمول رشد نوزاد در رحم مادر حدود 90 ماه یعنی 40 هفته طول می‌کشد و نوزادانی که به طور طبیعی این 40 هفته را در رحم مادر گذرانده و سپس متولد می‌شوند، نوزادان ترم نامیده می‌شوند. نوزادانی که قبل از هفته 37 بارداری متولد شوند، نارس نامیده شده و نوزادانی که بین هفته‌های 34 تا 37 متولد می‌شوند نوزاد زودرس نام می‌گیرند. تقریبا 10 درصد از کل نوزادان به صورت نارس به دنیا آمده و معمولا وزن آن‌ها کمتر از حالت نرمال است.
نوزادان نارس از لحاظ وزنی به سه دسته کمتر از 2500 گرم، کمتر از 1500 گرم و کمتر از 1000 گرم تقسیم بندی می‌شوند. نوزادان نارس در هنگام تولد خود به مراقبت‌های خاصی نیاز دارند تا از لحاظ رشدی با نوزادان ترم هماهنگ بوده و برای زندگی خود دچار مشکل نشوند.
عدم رشد یا عدم وزن گرفتن
رشد طبیعی پایه و اساس سلامت دوران کودکی به شمار رفته و در نوزادانی که وزن نمی‌گیرند یا رشد آن‌ها متوقف شده باید به دنبال درک علت و درمان آن بود. در دوره نوزادی منظور از عدم رشد کودک عدم افزایش وزن او بوده و دلایل این عدم افزایش وزن به سه دسته کلی تقسیم می‌شود. دسته اول ممکن است نوزاد به دلیل مشکلات تغذیه وزن نگرفته و در دسته دوم نوزادانی قرار دارند که به دلایل متفاوتی نیاز بدن آن‌ها به کالری افزایش یافته باشد.
به طور مثال برخی از نوزادان مبتلا به برخی بیماری‌های قلبی مادرزادی برای افزایش وزن به رژیم غذایی پر کالری نیاز دارند. در دسته سوم نوزادانی قرار دارند که به دلیل مشکلات گوارشی به درستی قادر به هضم و جذب مواد غذایی نبوده و به این ترتیب توانایی بدن در استفاده صحیح و کارآمد از مواد غذایی برای رشد کاهش می‌یابد.
شکاف کام
شکاف کام به عنوان یک روزنه در نظر گرفته می‌شود که در برخی از نوزادان که در بخش لب یا سقف دهان خود دارای یک سوراخ هستند، تشخیص داده می‌شود. در موارد نادری ممکن است نوزاد هم در لب و هم در سقف دهان خود دارای این روزنه باشد. شرایط ایجاد شکاف کام در سه ماهه اول بارداری یعنی زمانی که بافت لب و کام (سقف دهان) به طور کامل به هم جوش نمی‌خورند، ایجاد می‌شود. شکاف کام انواع متفاوتی داشته و بر اساس بروز هرکدام از آن‌ها گزینه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد.
در اکثر موارد علت دقیق ایجاد شکاف کام در نوزادان ناشناخته بوده و اغلب کودکانی که با شکاف کام متولد می‌شوند، شرایط پزشکی نگران کننده دیگری ندارند. متخصصین بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باعث ایجاد شکاف کام در نوزادان شده و معمولا نوزادانی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر در معرض خطر شکاف کام قرار دارند.
هیدروسفالی
هیدروسفالی به عنوان تجمع مایع مغزی نخاعی در مغز شناخته می‌شود. مایع مغزی نخاعی یا CSF مایعی است که در مغز ساخته شده و مغز و نخاع را احاطه کرده و مانند یک بالتشک حمایتی برای مغز و نخاع عمل می‌کند. زمانی که مایع مغزی نخاعی در مغز افزایش پیدا کند به مغز فشار دارد کرده و ممکن است باعث ایجاد اختلالات عملکردی مختلفی در نوزادان شود. تولید، گردش و بازجذب مایع مغزی نخاعی یک چرخه ثابت داشته و هرگونه انسداد این جریان یا تولید بیش از حد این مایع، باعث ایجاد هیدروسفالی می‌شود.
دلایل بسیار زیاد و متنوعی برای هیدروسفالی وجود داشته و معمولا نمی‌توان گفت علت اصلی کودکی که با مشکل هیدروسفالی به دنیا آمده، چیست. انسداد جریان مایع مغزی نخاعی ممکن است مادرزادی بوده و یا ناشی از برخی ضایعات مانند تومورهای مغزی، عفونت‌ها یا کیست‌ها باشد. نوزادانی که با مشکل هیدروسفالی متولد می‌شوند اغلب قبل از تولد و به محض تولد تشخیص داده می‌شوند. هیدروسفالی می‌تواند مشکلات و اختلالات متعددی را برای نوزادان به همراه داشته باشد.
سایر مشکلات
نوزادانی که در NICU هستند ممکن است طیف بسیار وسیعی از مشکلات را داشته باشند. به طور مثال نوزادان در بدو تولد در اندام‌های خود دچار مشکلات حرکتی بوده و حتی مشکلات بینایی یا شنوایی داشته باشند. کاردرمانی در NICU در کنار سایر اعضای تیم پزشکی به نوزاد کمک کرده تا در سریع‌ترین زمان ممکن به رشد طبیعی دست پیدا کرده و بدون هیچ مشکلی به آغوش والدین خود بازگردد.
کاردرمانی در NICU چه خدماتی را به نوزادان ارائه می‌دهد؟
کاردرمانی در NICU به گونه‌ای سازماندهی شده که برای هر نوزادی خدمات متفاوتی ارائه کرده و دقیقا به نیازهای اختصاصی هر کودک توجه می‌شود. به عبارت دیگر کاردرمانگران در NICU با بررسی شرایط نوزاد متوجه می‌شوند که نوزاد دقیقا به چه مواردی نیاز دارند و سپس بر روی آن‌ها کار می‌کنند. هدف اصلی کاردرمانی در NICU رساندن نوزاد به سطحی از رشد و مهارت‌های رشدی است که توانایی انجام فعالیت‌های روزمره مورد نیاز خود (هماهنگ با نوزادان طبیعی) را داشته باشند.
کاردرمانی در NICU بر روی فعالیت‌های تمرکز دارد که در آن‌ها رشد سیستم عصبی مرکزی، حرکات اندام‌ها، افزایش وزن، رشد ذهنی، مهارت‌های حرکتی تقویت شده و سعی می‌شود در کم‌ترین زمان ممکن نوزاد از NICU ترخیص شود. در ادامه برخی از خدماتی که توسط کاردرمانی در NICU انجام می‌شود را نام می‌بریم.
- آموزش تکنیک‌ها و موقعیت‌های تغدیه به نوزاد و والدین
- ماساژهای آرام بخش برای پاسخ دهی مثبت نوزاد به لمس
- تقویت پیوند کودک با والیدن از طریق تماس پوستی
- تقویت مهارت‌های حرکتی و کنترل حرکتی
- رشد حسی و تعدیل مشکلات حسی کودک
- آموزش تکنیک‌هایی که به راحتی کودک کمک می‌کند
کاردرمانی برای نوزادان در NICU
نوزادانی که زودتر از حالت نرمال به دنیا می‌آیند ممکن است هنوز به رشد طبیعی و لازم برای زندگی در این دنیا نرسیده باشند و به همین دلیل باید تحت مراقبت‌های ویژه‌ای قرار بگیرند. برخی از نوزادان ممکن است هنوز توانایی مکیدن شیر و بلع آن را نداشته و یا به دلیل مشکلات دیگری قادر به رشد طبیعی نباشند. همچنین برخی از نوزادان دچار مشکلات حرکتی هستند که در صورت عدم درمان زودهنگام آن‌ها ممکن است در آینده برای آن‌ها مشکل ساز باشد. کاردرمانی در NICU نقش بسیار حیاتی داشته و به نوزدان کمک می‌کند تا در زودترین زمان ممکن به رشد طبیعی دست یافته و از بخش NICU ترخیص شوند.
