نقش کاردرمانی در سوختگی | تاثیر شگفت انگیز کاردرمانی بر کاهش عوارض سوختگی

سوختگی زمانی ایجاد می‌شود که حرارت خشک مثل حرارت ناشی از آتش، با پوست تماس پیدا کند. پوست دارای سه لایه است. لایه بیرونی پوست اپیدرم است. لایه‌ دوم که دقیقا زیر اپیدرم قرار دارد دِرم نامیده می‌شود. درم حاوی مویرگ، فولیکول مو، پایانه عصبی و غدد عرق است. لایه سوم (subcutaneus) عمیق ترین لایه پوست است که حاوی چربی و بافت است. در سوختگی‌های مختلف، بسته به اینکه میزان گرما چقدر باشد، سوختگی با شدت‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. پس از معرفی انواع سوختگی به نقش کاردرمانی در سوختگی و درمان آن می پردازیم.

انواع سوختگی و عوارض آن

پس از تماس پوست با حرارت بر حسب عمق، وسعت سوختگی و درگیری لایه‌های پوستی، درجه سوختگی مشخص می‌شود. پوست دارای سه لایه است که در سوختگی ممکن است یک لایه یا بیشتر، درگیر شود. بر این اساس سوختگی به چهار نوع تقسیم می‌شود. در ادامه قصد داریم تا انواع سوختگی را به اختصار برای شما شرح داده و سپس نقش کاردرمانی در سوختگی را بررسی کنیم.

سوختگی نوع اول

اپیدرم سطحی‌ترین لایه پوست است که در آن پوست قرمز و دردناک می‌شود. در این نوع سوختگی پوست تاول نمی‌زند و فقط سطح اپیدرم آسیب دیده‌است.

سوختگی نوع دوم

نوع دوم سوختگی، سوختگی سطحی پوست است. در این سوختگی اپیدرم و بخشی از درم آسیب دیده‌است و ممکن است تاول‌های کوچکی را ببینید.

سوختگی نوع سوم

سوختگی عمیق پوستی یا ضخامت جزئی، سومین نوع سوختگی است. اپیدرم و درم در نوع سوم سوختگی، به طور کامل دچار سوختگی شده است که می‌تواند دردناک یا بدون درد باشد؛ ولی پوست دچار تاول می‌شود.

سوختگی نوع چهارم

سوختگی با ضخامت کامل، شدید‌ترین نوع سوختگی است که هر سه لایه پوست درگیر شده‌اند. این سوختگی بسیار دردناک است و بافت باقی مانده ممکن است تیره به نظر برسد.

مشکلات رایج پس از سوختگی

پس از سوختگی ممکن است افراد دچار محدودیت در اجرای اعمال روزمره خود شوند. بر اساس نوع سوختگی این محدودیت‌ها رخ می‌دهد. مثلا در سوختگی نوع اول، کسی چندان دچار مشکل نمی‌شود و درمان توانبخشی نمی‌گیرد. اما درسوختگی نوع چهار و سوختگی با ضخامت کامل، مشخصا زندگی روتین بیماران همانند سابق نخواهد بود. برخی از شکایت‌های پس از سوختگی:

• اختلال در انجام کار‌های روزمره (ADL) همانند حمام کردن، پوشیدن لباس، غذا خوردن، مسواک زدن، شانه کردن مو و...
• اختلال در انجام کار‌های مرتبط با دیگران (IADL) مثل آشپزی کردن، نگهداری از بچه، رانندگی کردن و...
• اختلالات خواب
• درد و خستگی
• کاهش مشارکت وعملکرد
• مشکل در راه رفتن و جابه‌جایی‌ها مثل بلند شدن از تخت و رفتن به سرویس بهداشتی و...
• اختلال در حرکات ظریف(Fine motor) مثل گرفتن مداد، گرفتن قاشق و...

نقش کاردرمانی در سوختگی چیست؟؛ آیا با کاردرمانی ضایعات سوختگی درمان می‌شود؟

یک کاردرمانگر نقش یک منبع حمایتی را برای مراجعان دارد. همانطور که قبلا اشاره کردیم یکی از شکایت‌های اصلی مراجعان کاهش توانایی در انجام کار‌های شخصی و مهارت‌های کاری است. از طرفی این مورد، منجر به وابستگی به سایر اعضای خانواده و یا مراقب می‌شود. نقش کاردرمانی در سوختگی این است که، کاردرمانگر با دادن مشاوره و اجرای پروتکل‌های توانبخشی سعی در به حداکثر رساندن استقلال و عملکرد شما را دارد. کاردرمانگران با توجه به مداخلات کاردرمانی در سوختگی، به کمک روش‌های زیر می‌توانند خدمات توانبخشی را به مراجعان پس از سوختگی بدهند.

• فعالیت‌های فیزیکی و آماده سازی فرد
• کنترل ادم و التهاب بافت
• تجویز اسپیلنت
• برنامه‌های مدیریت اسکار یا بافت آسیب دیده 
• تهیه وسایل کمکی در خانه یا محل کار
• حفظ دامنه حرکتی
• مشاوره برای کنترل درد
• تغییر محیط منزل متناسب با توانایی‌های باقی مانده مراجع
• بازگشت به محیط کار یا تحصیل و افزایش مشارکت اجتماعی

فعالیت‌های فیزیکی و آماده سازی؛ کاردرمانی در سوختگی 

برای بهبود عملکرد و جلوگیری از اختلالات اسکلتی عضلانی و همچنین جلوگیری از ایجاد دفورمیتی و بدشکلی در اندام، کاردرمانگران یک سری فعالیت بدنی برای مراجعان طراحی می‌کنند. پارامتر‌هایی مانند استقامت، قدرت، دامنه حرکتی، تست دستی عضلانی، ثبات و تعادل در وضعیتِ بدونِ درد، از جمله مداخلات کاردرمانی در سوختگی است که باید ارزیابی شود و متناسب با آن تمرینات فیزیکی داده شود.

با توجه به کاهش تحرک و قرارگیری اندام در آتل برای مدتی، دامنه حرکتی و قدرت عضلانی کاهش می‌یابد. پس حرکت‌های درمانی که برای مراجع مشخص می‌شود، می‌توانند مقاومتی باشد یا برای آماده سازی قلبی ریوی و افزایش جریان خون در بدن و افزایش سرعت بهبودی زخم داده شود.

کنترل درد؛ کاردرمانی در سوختگی

اغلب، شکایت رایج مراجعین بخاطر مورمور شدن پوست، سفتی پوست، پوست سرد، بی حسی و سوزن سوزن شدن و... است. مداخلاتی که برای کنترل درد داده می‌شود، شامل لیزر درمانی، اولتراسوند و استفاده از دارو است. همچنین این افراد باید از حمایت‌های روانشناختی برخوردار شوند زیرا در معرض اضطراب و استرس هستند.

مدیریت بافت اسکار؛ کاردرمانی در سوختگی

خصوصیات بافت اسکار شامل محل آن، ضخامت بافت اسکار، رنگ بافت اسکار و نوع بافت (خشک، سفت، صاف، نرمال) است. در بافت اسکار عواملی چون عفونت، موقعیت آناتومیک، شدت و عمق سوختگی از جمله عوامل خطر هستند که باید در درمان مورد توجه قرار بگیرند. قبل از اینکه مداخلات کاردرمانی در سوختگی برای بافت اسکار شروع شود باید شناخت کافی از مراحل بهبود زخم داشته باشیم.

این مراحل به ترتیب شامل فاز التهاب، فاز حاد و فاز بازسازی است. کاردرمانی در سوختگی با کمک تمرینات دامنه حرکتی، ماساژ اسکار، و استفاده از دستکش های فشاری، التهاب بافت را کنترل می‌کند.

اسپلینت؛ کاردرمانی در سوختگی

اسپیلنت بیشتر برای سوختگی‌هایی که ممکن است منجر به دفورمیتی شود مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای همه انوع سوختگی به کار نمی‌رود. یک اسپیلنت متناسب با وضعیت فانکشنال دست، در فاز‌های اولیه، با ایجاد بی‌حرکتی به تسهیل روند بهبود زخم کمک می‌کند. اسپیلنت در فاز‌های نهایی منجر به جلوگیری از تشکیل بافت اسکار و دفورمیتی یا بدشکلی اندام می‌شود.

اسپیلنت‌های دارای سه نوعِ استاتیک، داینامیک و سریال هستند که نوع استاتیک برای فاز‌های اولیه جهت بی‌حرکتی تجویز می‌شود و نوع داینامیک برای افزایش دامنه حرکتی تجویز می‌شود. همچنین سه تا پنج روز پس از آسیب، باید اسپیلنت همراه با گاز پانسمان استفاده شود.

تنها چاره درمان سوختگی؛ چگونه سوختگی را درمان کنیم؟

حالا که تا پایان مقاله ما را دنبال کردید و از اثراتِ درمانی کاردرمانی در سوختگی آگاه شدید؛ حتما توصیه‌های ما را با افراد مبتلا به آسیب‌های سوختگی در میان بگذارید. ممکن است زمان زیادی از این صدمه‌ها گذشته باشد و زخم بهبود یافته باشد؛ اما مراجعین با بدشکلی اندام و کاهش دامنه حرکتی اندام، زندگی کنند. خبر خوش این است که در این مرحله نیز، کاردرمانی می‌تواند درصد رضایت شما از زندگی را با اصلاح عملکردتان، بالا ببرد. بی شک آسیب‌های به‌جا مانده، مراجع را از انجام رضایت بخش کار‌هایش دور می‌کند و منجر به کاهش اعتماد به نفس او برای بروز خود و استعدادهایش در جامعه می‌شود. پس با اطلاع رسانی تاثیرات کاردرمانی در سوختگی، مارا برای یاری رساندن به افراد کم توان حمایت کنید.