سندرم Locked-in چیست؟ | همه چیز درباره نشانگان قفل شدگی

مطالعات کافی در مورد سندرم Locked-in وجود ندارد، اما بررسی عکسبرداری MRI از افراد مبتلا به آن نشان داده است که بخشی از ساقه مغز (Brainstem) که Pons (پونز) نام دارد، دچار آسیب شده است. Pons یک توده نعل اسبی شکل وسیع از رشته‌های عصبی است که بصل النخاع را به مخچه متصل کرده و محل بسیار مهمی برای عبور نورون‌های حرکتی است. در واقع آسیب به این نقطه باعث قطع شدن مسیر راه‌های حرکتی نزولی می‌شود. در سندرم Locked-in، آسیب به پونز شما منجر به قطع شدن تمام اعصابی که از مغز شما، از طریق نخاع و عضلات بدن شما عبور می کند، می‌شود. به این ترتیب افرادی که دچار این سندرم شده‌اند فقط توانایی حرکت چشم خود آن هم فقط در محور عمودی را دارند.

نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که این افراد به طور کامل از هوشیاری برخوردار هستند و مانند یک فرد معمولی متوجه اتفاقات اطراف خود هستند اما توانایی تکلم یا حرکت را ندارند. معمولا آسیب به Pons در اثر سکته مغزی است که خود می‌تواند به علت خونریزی یا انسداد شریان‌های مغز رخ دهد. البته موارد دیگری که باعث آسیب به این نقطه از مغز شوند نیز ممکن است باعث بروز این یا نشانگان قفل شدگی شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به ضربه مغزی، انسفالیت، دمیلینه شدن، تومورهای مغزی و... اشاره کرد. 

سندرم Locked-in چه علائمی دارد؟

این افراد ممکن است در ابتدا در کما بوده و پس از به هوش آمدن توانایی انجام هیچگونه حرکتی نداشته باشند. به عبارت دیگر تنها حرکتی که در این افراد مشاهده می‌شود، فقط حرکت عمودی چشم است و معمولا توانایی پلک زدن نیز در این افراد وجود دارد. اما این افراد به تنهایی توانایی تنفس نداشته، توانایی بلع و جویدن از دست رفته و فرد قادر به حرکت فک و زبان خود نیست. اما نکته بسیار مهم این است که بر خلاف تصور این افراد به طور کامل آگاه و هوشیار بوده و صرفا توانایی حرکت ندارند. به عبارت دیگر این افراد صدای مارو می‌شنوند و متوجه حرف‌های ما می‌شوند و می‌توانند در مورد آن‌ها فکر کرده و تصمیم گیری کنند. به این ترتیب هیچ حرکتی در اندام‌ها یعنی دست و پا، تنه، سر و گردن مشاهده نشده و صرفا بالا و پایین کردن چشم و پلک زدن تنها حرکات موجود می‌باشند. در ادامه به طور خلاصه به علائم آن اشاره می‌کنیم:

• توانایی حرکت چشم در راستای عمودی
• توانایی پلک زدن
• عدم توانایی حرکت در دست‌ها و پاها
• عدم توانایی حرک سر و گردن
• عدم توانایی تکلم
• آگاهی و هوشیاری کامل
• توانایی تفکر و تصمیم گیری
• توانایی گوش دادن به حرف‌های اطرافیان
• نوار مغزی در این افراد فعالیت طبیعی مغز را نشان می‌دهد

تشخیص Locked-in چگونه است؟

همانطور که اشاره کردیم در افراد مبتلا به سندرم قفل شدگی پاسخ‌های حرکتی وجود ندارد. به عبارت دیگر در این افراد تحریک‌های دردناکی که در سایر افراد منجر به پاسخ حرکتی می‌شوند در مناطق وسیعی از بدن وجود نداشته و به همین دلیل افرادی که در کادر پزشکی هستند، ممکن است به اشتباه فکر کنند این افراد در بیهوشی قرار دارند. به این ترتیب تشخیص این سندرم به دلیل نادر بودن آن بسیار سخت بوده و معمولا مدتی طول می‌کشد تا به درستی تشخیص داده شود. تشخیص این بیماری معمولا توسط پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب صورت گرفته و آن‌ها از طریق بررسی بالینی بیمار و بررسی علائم سندرم لاکد این نتیجه را اعلائم می‌کنند. معمولا این پزشکان درخواست عکس‌برداری MRI کرده و آسیب به پونز را بررسی می‌کنند.

درمان سندرم Locked-in چگونه است؟

بر اساس مطالعات انجام گرفته در سراسر دنیا، تاکنون هیچگونه درمان قطعی برای آن این شناخته نشده است. اما براساس شواهد بالینی یکی از مهم‌ترین درمان‌ها، کاردرمانی است. افراد مبتلا معمولا به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز داشته و به این ترتیب یک پرستار باید مداوم به این افراد رسیدگی کند. این افراد برای تنفس خود به دستگاه ونتیلاتور وابسته بوده و همچنین به دلیل عدم توانایی آن‌ها در انجام بلع، باید غذا از طریق لوله‌ای (لوله گاستروستومی) به درون شکم آن‌ها وارد شود. کاردرمانی در ابتدا از حرکات عمودی چشم برای توسعه حرکت‌های فرد استفاده می‌کند و به مرور حرکت افقی چشم به دست آمده و برای حرکات سر و گردن تلاش می‌شود.

کاردرمانی مرحله به مرحله در پی بازگرداندن حرکات سر و گردن و اندام‌های فرد خواهد بود و بر اساس مطالعات انجام شده در سراسر جهان، کاردرمانی موثرترین درمان موجود برای بازیابی حرکات در افراد مبتلا است. همچنین کاردرمانی برای این افراد، توانبخشی تنفسی انجام داده و برای طبیعی شدن ریتم تنفسی این افراد تلاش می‌کند. در این افراد به دلیل بی حرکتی باید بسیار مراقب بروز زخم بستر بود و برای جلوگیری از آن باید هر چند ساعت یک بار پوزیشن فرد بر روی تخت تغییر کند. کاردرمانی از کوتاهی عضلات فرد جلوگیری کرده و با تحریک عضلات برای شروع حرکت آن‌ها تلاش می‌کند.

چگونه با یک فرد مبتلا به سندرم Locked-in ارتباط برقرار کنیم؟

همانطور که اشاره کردیم این افراد به طور کامل آگاه و هوشیار بوده و توانایی تفکر و تصمیم گیری دارند. به این ترتیب برقراری ارتباط با این افراد بسیار حائز اهمیت است. اما می‌دانیم که این افراد تنها قادر به حرکات عمودی چشم و پلک زدن هستند. به عبارت دیگر در هنگام برقراری ارتباط با این افراد باید سوالات را به گونه‌ای مطرح کرد که پاسخ آن‌ها بله یا خیر باشد. می‌توان به افراد مبتلا به سندرم لاکد این آموزش داد که با پلک زدن به عنوان جواب "بله" و با نگاه کردن به بالا به عنوان جواب "خیر" پاسخ دهند.

آیا سندرم لاکد این بهبود می‌یابد؟

علیرغم اینکه آسیب بسیار شدید بوده و تقریبا حرکت در تمامی بدن افراد از بین رفته است، احتمال بهبودی و بازگشت فرد به زندگی وجود دارد. در نمونه‌های زیادی از آن در سراسر جهان مشاهده شده‌است که با کاردرمانی حرکت به مرور از سر و گردن شروع شده و سرانجام به حرکت در دست‌ها و پاها می‌انجامد. در برخی نمونه‌ها مشاهده شده است، حرکت اندام‌ها به مرور زمان و انجام رویکردهای درمانی بازگشته و افراد قادر به راه رفتن با وسایل کمکی بوده‌اند. برخی دیگر از افراد مبتلا، توانسته‌اند با استفاده از وسایل تطبیقی و فناوری‌های جدید، زندگی خود را ادامه دهند. بنابراین خدمات درمانی برای بهبودی این افراد بسیار مهم و حیاتی بوده و در صورت دریافت خدمات با کیفیت فرد می‌تواند به زندگی خود بازگردد.

کاردرمانی برای سندرم لاکد این

نشانگان قفل شدگی یک حالت نادر است که معمولا در اثر سکته مغزی رخ داده و طی آن بخشی از ساقه مغز به نام پونز آسیب می‌بیند. در اثر آن تمامی حرکت‌های اندام‌ها و سر و گردن از بین رفته و تنها حرکات عمودی چشم و پلک زدن حفظ می‌شود. تشخیص این بیماری معمولا با تأخیر صورت گرفته و به طور معمول، به اشتباه تصور می‌شود فرد در بی‌هوشی به سر می‌برد. بر اساس مطالعات در بهترین‌ دانشگاه‌های جهان، کاردرمانی یکی از بهترین‌ روش‌های درمانی برای سندرم لاکد این است. کاردرمانی برای بازیابی حرکات در تمامی اندام‌های بدن فرد تلاش کرده و به آنها برای بازگشت به زندگی طبیعی کمک می‌کند. انجام رویکردهای کاردرمانی بر روی افراد مبتلا، نتایج بسیار خوبی داشته و توانسته حرکات را به تمامی بدن افراد بازگرداند. کاردرمانی علاوه بر حرکات ارادی اندام‌ها و سر و گردن بر روی توانایی‌های دیگری مانند بلع، تنفس، حرکات فک و زبان، جنبه‌های روانی فرد و... کار می‌کند.