منظور از غفلت یک طرفه یا یک سویه چیست؟

در اثر آسیب‌هایی مانند سکته مغزی، ضربه مغزی و... که به لوب پریتال قشر مغز وارد می‌شود حالتی ایجاد می‌شود که در آن فرد در یک سمت بدن خود دچار اختلال توجه شده و توانایی پاسخ به محرک‌های این سمت بدن وجود ندارد. غفلت یک طرفه یا همی نگلکت (Hemi Neglect) می‌تواند علائم متفاوتی از قبیل اختلالات دیداری، شنیداری، حسی و حرکتی داشته باشد و ممکن است بروز این علائم در افراد مختلف متفاوت باشد. بر اساس آمارهای سازمان بهداشت آمریکا در بیش از 80 درصد افرادی که دچار سکته مغزی سمت راست شده‌اند و در 43 درصد افرادی که سمت چپ دچار آسیب شده‌است روی می‌دهد.

علت ایجاد غفلت یک طرفه (Hemi Neglect) در سکته مغزی چیست؟

لوب تحتانی پریتال در بین لوب پیشانی و لوب پس‌سری قرار گرفته که در هر دو نیم‌کره مغز گسترش یافته است. این اختلال به طور معمول ناشی از آسیب بخش سمت راست لوب پریتال بوده که در اثر آن در سمت چپ بدن اتفاق می‌افتد. در صورتی که سمت چپ لوب پریتال در اثر سکته مغزی دچار آسیب شود، لوب پریتال نیم‌کره راست توانایی جبران اختلال را داشته و به طور معمول غفلت یک طرفه ایجاد نمی‌شود. به طور کلی اصلی‌ترین علت ایجاد غفلت یک طرفه را می‌توان سکته مغزی در نظر گرفت. اما هر آسیب دیگری که به لوب پریتال نیم‌کره راست وارد شود احتمال ابتلا را ایجاد می‌کند.

غفلت یک سویه چه علائمی دارد؟

همانطور که اشاره کردیم علائم آن ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد و به طور معمول این اختلال بیشتر در سمت چپ بدن رخ داده و سمت چپ بدن دچار غفلت می‌شود. البته در سمت راست بدن نیز ممکن است روی دهد که میزان آن بسیار کم‌تر از سمت چپ بدن است. در ادامه قصد داریم علائم مختلف آن را به شما معرفی کنیم.

• افراد مبتلا به گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار یک سمت بدن وجود ندارد و به آن بی‌توجهی می‌شود. این افراد به محرک‌های یک سمت بدن پاسخ نداده و ممکن است حتی از این تحریکات آگاه نباشند.
• این اختلال ممکن است باعث بروز اختلالات بینایی، شنوایی، حس عمقی، لمس و وستیبولار شود.
• در این بیماری افراد از یک طرف بدن خود آگاه نیستند به این ترتیب ممکن است در لباس پوشیدن، اصلاح و... مالکیت سمت دچار آسیب را نادیده بگیرند.
• ممکن است این افراد فقط در یک طرف بشقاب غذا را بخورند.
• این افراد ممکن است در نگاه کردن به یک سمت دچار غفلت شده و بیشتر اوقات به سمت آسیب دیده نگاه نکنند.
• به طور معمول افراد در کارها و فعالیت‌های خود از دست سمت آسیب دیده استفاده نکرده و معمولا همه کارهای خود را با دست سالم انجام می‌دهند.

تشخیص غفلت یک طرفه چگونه است؟

تشخیص آن بسیار ساده بوده و معمولا نیاز به تست یا آزمایش خاصی ندارد. زیرا اغلب این افراد به صورت واضح از یک سمت بدن خود استفاده نکرده و از آن غافل می‌شوند. کارهایی مانند اصلاح نکردن مناسب یک سمت صورت، خوردن غذای یک سمت بشقاب و.. به طور واضح نشان دهنده وجود غفلت یک طرفه می‌باشند. اما برای تشخیص، تست‌های متعددی نیز وجود دارد که یکی از قدیمی‌ترین آن‌ها استفاده از یک مداد و کاغذ برای تعیین آگاهی و توانایی پردازش بیمار در فاصله نزدیک می‌باشد.

در یکی از تست‌ها از بیمار خواسته می‌شود تا یک خط افقی را رسم کرده و نقطه وسط آن را رسم کند. ممکن است در یکی از این تست‌ها از فرد خواسته شود تا بر روی یک خط مستقیم راه برود. همچنین ممکن است کاردرمانگر انجام فعالیت‌های روزمره بیمار را مورد ارزیابی قرار داده تا وجود اختلال در بیمار را تشخیص دهد.

درمان غفلت یک طرفه چگونه است؟

به طور کلی بهترین روش درمانی، کاردرمانی است که در آن از رویکردهای متفاوتی ممکن است استفاده شود. در یک رویکرد توجه بیمار به سمتی که دچار غفلت شده، تقویت شده و در رویکرد دیگر با تقویت حس عمقی و بهبود مشکلات حرکتی فرد به استفاده از سمت آسیب دیده تشویق می‌شود. همچنین ممکن است کاردرمانی سمت سالم را با استفاده از ابزارهای مخصوصی محدود کرده و فرد برای انجام فعالیت‌های خود مجبور به استفاده از سمت آسیب دیده شود.

کاردرمانی ممکن است برای درمان غفلت یک طرفه از رویکردهایی مانند Visual Scanning ،Exploration Training ،Neck Muscle Vibration، تحریکات وستیبولار، تحریک حس عمقی، تمرینات فعال کردن اندام برای شروع حرکات، تمرینات چرخش تنه، آینه درمانی، بیوفیدبک و... استفاده کند. هرکدام از این رویکردها روش‌های متفاوتی داشته و تأثیرات چشم‌گیری نیز به همراه دارند.

به طور کلی کاردرمانی برای درمان افراد دچار سکته مغزی بر روی درمان تقایص حرکتی و حسی ناشی از سکته تمرکز کرده و به این ترتیب به بهبود اختلال نیز کمک می‌شود اما برای درمان اختصاصی آن از رویکردهای مخصوصی استفاده می‌شود. پس از مداخلات کاردرمانی برای درمان، توجه فرد به سمت آسیب دیده معطوف شده و فرد سعی می‌کند در انجام فعالیت‌های خود بیشتر از سمت آسیب دیده استفاده کند.

کاردرمانی در درمان غفلت یک طرفه 

غفلت یک طرفه یا Hemi Neglect یکی از اختلالات شایع در سکته مغزی است که اغلب در افرادی روی می‌دهد که لوب راست پریتال دچار آسیب شده باشد. این بیماری می‌تواند مشکلات متعددی را برای افراد به همراه داشته باشد که مهم‌ترین آن عدم استفاده از اندام مبتلا برای انجام فعالیت‌های روزمره است. غفلت یک طرفه در برخی افراد ممکن است شدید بوده و باعث وارد آمدن آسیب‌هایی نیز به اندام سمت مبتلا شود.

کاردرمانی به عنوان بهترین روش درمانی برای سکته مغزی به شمار می‌رود که برای افرادی که دچار غفلت یک طرفه نیز شده‌اند رویکردهای بسیار موثری ارائه می‌دهد. کاردرمانی می‌تواند با ارزیابی افراد مبتلا به سکته مغزی این اختلال را تشخیص داده و بهترین رویکرد درمانی مختص فرد را انتخاب کرده و برای درمان این مشکل اقدام کند.