شکستگی استخوان کتف | درمان شکستگی استخوان اسکاپولا (Scapula)

شکستگی استخوان کتف اغلب می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید به قفسه سینه، ریه‌ها و اندام‌های داخلی شود. به همین دلیل، در صورت شکستگی کتف، توجه به مراقبت‌های پزشکی مهم است. شکستگی‌ استخوان کتف کمتر از 1 درصد از کل شکستگی‌های استخوان را تشکیل می‌دهند و بسیاری از آنها را می‌توان بدون جراحی درمان کرد. 

آناتومی استخوان کتف اسکاپولا (Scapula)

کتف یکی از استخوان‌های پهن در بدن انسان است که با استخوان بازو، مفصل گلنوهومرال و با استخوان ترقوه، مفصل آکرومیوکلاویکولار را می‌سازد. استخوان کتف به شکل مثلث است و دارای دو سطح قدامی و خلفی است. سطوح قدامی و خلفی این استخوان به همراه سه ضلع آن محل اتصال عضلات مختلفی است. این عضلات در بسیاری از حرکات اندام فوقانی شرکت دارند.

در واقع استخوان کتف به همراه استخوان ترقوه، تا حد زیادی بازو را از بدن دور کرده‌اند. این ویژگی سبب شده است تا اندام فوقانی بتواند به راحتی حرکت کند، بدون اینکه تماسی با تنه داشته باشد.

همچنین استخوان کتف به کمک عضلاتی که به آن متصل هستند، حرکاتی را نیز انجام می‌دهد. این حرکات سبب افزایش دامنه حرکتی بازو می‌شود و در عین حال سبب می‌گردد تا سر استخوان بازو درون حفره گلنوئید باقی بماند و مانع از دررفتگی کتف شود. بنابراین با یک نگاه اجمالی به آناتومی استخوان کتف، درمی‌یابیم که این استخوان تا چه حدی در حرکات بازو نقش دارد و سلامت آن تا چه میزان برای انجام فعالیت‌های روزمره مفید است.

شکستگی های استخوان کتف چگونه رخ می‌دهد؟

وارد آمدن ضربه در جهت‌های خاصی باعث شکسته شدن استخوان کتف می‌گردد. اما قبل از اینکه به بررسی چگونگی شکستن استخوان کتف بپردازیم، بهتر است بررسی کنیم که کدام قسمت از استخوان کتف شکننده‌تر است. در طی بررسی‌های صورت گرفته، میزان این شکستگی به تفکیک‌های مختلف آن به شرح زیر است:

• تنه استخوان کتف (50-60 درصد)
• گردن استخوان کتف (25 درصد)
• حفره گلنوئید
• زائده آکرومیون
• زائده کوراکوئید

به طور کلی دو عامل باعث شکسته شدن استخوان کتف می‌گردد. اولین عامل وارد آمدن ضربه مستقیم به استخوان کتف است. این ضربات می‌تواند در ورزش‌های مختلف، حوادث رانندگی و حوادثی از این قبیل اتفاق بیافتد. عامل دوم، افتادن در حالتی است که بازوهای فرد به سمت جلو کشیده شده. در این حالت می‌تواند فشارهایی به استخوان کتف وارد شود و باعث شکستگی آن گردد.

مهم‌ ترین علائم شکستگی کتف چیست؟

شکستن استخوان کتف می‌تواند علائم مختلفی با توجه به نوع و محل شکستگی ایجاد کند. اما به طور کلی سه علامت برای شکستگی استخوان کتف در نظر می‌گیرند که به شرح زیر است:

• وجود خراش در ناحیه کتف
• التهاب و ورم در قسمت پشت شانه
• درد شدید هنگام حرکات بازو

همان طور که اشاره شد، یکی از علائم اصلی تشخیص شکستگی کتف، درد در هنگام حرکت دادن بازو است. به راستی چرا با حرکتِ استخوان بازو، کتف فرد دردناک می‌شود؟ برای یافت پاسخ، باید به اهمیت حرکت استخوان کتف، طی حرکات استخوان بازو توجه کنید. در واقع یکی از اصلی‌ترین نقش‌های استخوان کتف، حرکت هماهنگ با استخوان بازو است. اگر کتف شما آسیب دیده باشد، در حرکات بازو که کتف نیز حرکت می‌کند؛ درد شدیدی در محل شکستگی ایجاد می‌شود.

تشخیص شکستگی استخوان اسکاپولا

برای تشخیص شکستگی کتف، باید معاینات بالینی و فیزیکی مختلفی توسط پزشک صورت بگیرد. گاهی شدت درد آنقدر زیاد است که بیمار تحمل معاینات فیزیکی را ندارد. در این حالت به کمک تصویربرداری با اشعه ایکس یا CT scan شکستگی را تشخیص می‌دهند. یکی از مهم‌ترین کارهایی که در روند تشخیص صورت می‌گیرد، بررسی کردن بافت‌ها و ارگان‌های نزدیک به کتف است. در برخی از شکستگی‌های استخوان کتف، احتمال آسیب به دنده‌ها، استخوان بازو، استخوان ترقوه و حتی شش‌ها نیز وجود دارد. بعد از بررسی کاملی که توسط پزشک صورت گرفت، بسته به صلاح دید پزشک درمان با یا بدون عمل جراحی صورت می‌گیرد.

درمان شکستگی استخوان کتف

همانطور که پیشتر اشاره شد، شکستگی کتف تنها یک درصد از شکستگی‌های کل بدن را شامل می‌شود؛ با این حال درمان‌های مختلفی برای این شکستگی وجود دارد. کتف یکی از مهم‌ترین استخوان‌های موجود در بدن است؛ چرا که سلامت آن امکان حرکت برای اندام فوقانی را پدید می‌آورد. در ادامه به بررسی درمان غیرجراحی و درمان جراحی برای شکستگی‌های استخوان کتف می‌پردازیم.

درمان غیر جراحی استخوان کتف

در درمان غیر جراحی استخوان کتف، اصولا از اسلینگ استفاده می‌شود. اسلینگ وزن اندام فوقانی شما را تحمل می‌کند و شانه شما را برای جوش خوردن درست استخوان کتف، فیکس می‌کند. ممکن است که پزشک معالج به شما دستور دهد که بعد از یک هفته حرکات شانه را شروع کنید تا از خشکی مفصل ، کوتاهی و ضعف عضلانی جلوگیری شود. با بهبود درد و جوش خوردن استخوان، مداخلات کاردرمانی بهترین شیوه برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره است.

کاردرمانگر در این مرحله بعد از ارزیابی کامل، عضلات کوتاه شده را تحت کشش قرار می‌دهد. همچنین خشکی مفصل را با موبیلیزیشن برطرف می‌سازد. اهمیت کاردرمانی در شکستگی استخوان کتف به این دلیل زیاد است که گاهی جوش خوردن کامل کتف امکان دارد شش ماه تا یک سال طول بکشد. لذا بی‌حرکتی یا محدودیت حرکتی در مدت زمان طولانی، می‌تواند تثبیت شود و دامنه حرکتی فرد بعد از دوران نقاهت نیز محدود بماند.

درمان جراحی استخوان کتف

پیش از آنکه با درمان جراحی استخوان کتف آشنا شوید، بهتر است بدانید که چه نوع از شکستگی‌های استخوان کتف نیاز به جراحی دارد. اصولا در روند درمان، درمان غیر جراحی در اولویت است و درمان جراحی زمانی در دستور کار قرار می‌گیرد که چاره دیگری نباشد. اصولا سه نوع از شکستگی‌های استخوان کتف به جراحی نیاز دارد که به شرح زیر است:

• شکستگی سطح مفصلی (حفره گلنوئید) استخوان کتف که در آن قطعه استخوانی جابه‌جا شده باشد.
• شکستگی گردن استخوان کتف که در آن زوایه گردن استخوان نسبت به تنه زیاد باشد.
• شکستگی زائده آکرومیون که بخشی از استخوان کتف است.

در طی روند جراحی، ابتدا قطعه یا قطعات شکسته شده در راستای طبیعی خود قرار می‌گیرند. سپس جراح سعی می‌کند تا این قطعات شکسته شده را با کمک اتصالاتی به کتف بچسباند.

جوش خوردن استخوان کتف

بسیاری از افرادی که با شکستگی استخوان کتف مواجه شده‌اند، همیشه این پرسش را دارند که چه مدت نیاز است تا استخوان کتف کامل جوش بخورد. به طور کلی شش تا دوازده هفته زمان نیاز است تا استخوان کتف به طور کامل جوش بخورد. البته جوش خوردن کامل استخوان به عوامل زیادی از جمله سن فرد، میزان شکستگی، تغذیه و عوامل بسیاری بستگی دارد. اصولا پزشک در بازه‌های زمانی مختلفی از شما عکس رادیولوژی می‌خواهد. با نگاه کردن به عکس رادیولوژی، پزشک روند جوش خوردن استخوان را در نظر می‌گیرد و بعد از جوش خوردن کامل، محدودیت‌ها را برطرف می‌سازد و شما دیگر مجبور به استفاده از اسلینگ نخواهید بود.

توانبخشی شکستگی کتف با کاردرمانی

فارق از اینکه برای شکستگی استخوان کتف از درمان جراحی یا غیر جراحی استفاده شود؛ درمان توانبخشی نیز ضروری و اساسی است. کاردرمانی با توجه به اینکه چه مدت از زمان شکستگی گذشته است، تمرینات و مداخلات خاصی را برای بیمار در نظر می‌گیرد. اما این تمرینات به چه دردی می‌خورد و چرا باید کاردرمانی را جدی گرفت؟ درمان به شیوه جراحی و غیر جراحی، عوارض جانبی دارد که می‌توان با کاردرمانی جلوی این عوارض را گرفت.

بگذارید موضوع را اندکی ساده‌تر بیان کنیم. فرض کنید کتف شما به مدت دوازده هفته بی‌حرکت باشد. در این دوازده هفته، بدون شک تمام مفاصل شما، از شانه تا مچ تحت تاثیر بی‌حرکتی دچار اختلالاتی می‌شود. کاردرمانی نه تنها مانع از این اختلالات می‌شود، بلکه حرکات شانه را هم اندک اندک آغاز می‌کند و از محدودیت‌های حرکتی جلوگیری می‌کند.

همچنین کاردرمانی از مدالیته‌های ضد درد نیز استفاده می‌کند و به نوعی درد را تسکین می‌دهد. اگر دو فرد با یک شکستگی یکسان را فرض کنید که یکی از آن‌ها از مداخلات کاردرمانی نیز استفاده کرده باشد؛ در نهایت فردی که از مداخلات کاردرمانی بهره گرفته، می‌تواند دست سمت مبتلا را همانند دست سالم و بدون محدودیت حرکت دهد؛ حال آنکه محدودیت در فردی که از توانبخشی استفاده نکرده است، ممکن است تا پایان عمر باقی بماند.