اِدم یا ورم به چه علتی ایجاد می‌شود؟ | روش‌های درمان ادم فقط با کاردرمانی

ادم (Edema) زمانی رخ می‌دهد که مایعات، بیش از حد طبیعی در بافت‌های بدن به دام افتاده باشند. علائم ادم یا ورم به علت زمینه‌ای آن و اینکه کدام قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار داده است، بستگی دارد. به عنوان مثال علائم ادم یا ورم که پس از شکستگی یک استخوان رخ داده است، با ادمی که به علت نارسایی قلبی در بدن ایجاد شده، می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی درد، تورم، سفتی به خصوص در مفاصل، پوست کشیده و براق، افزایش یا کاهش وزن، اختلال در بینایی و... شایع‌ترین علائم ادم هستند.

انواع ادم یا خیز؛ درجه‌بندی انواع ادم

انواع مختلفی از ادم یا تورم بدن وجود دارد. انواع ادم یا خیز به طور کلی با توجه به ناحیه‌ای از بدن که دچار ادم یا ورم شده است تقسیم‌ بندی می‌شود. اینکه کدام از ناحیه از بدن دچار ادم و تورم شده است می‌تواند نشانه علت آن و وجود بیماری یا عوارض مرتبط با آن باشد. در ادامه به توضیح تقسیم بندی انواع ادم یا خیز می‌پردازیم. ادم و تورم می‌تواند در نواحی دیگر بدن نیز رخ دهد، اما موارد ذکر شده شایع‌تر هستند.

ادم محیطی (Peripheral Edema)

ادم محیطی روی پاها، مچ پا، ساق پا، دست‌ها و باز‌وها تاثیر می‌گذارد و منجر به تجمع مایع و ادم (Edema) در این اندام‌ها می‌شود. ادم محیطی می‌تواند در نتیجه برخی از مشکلات پزشکی مانند نارسایی قلب، بیماری واریس، انسداد عروق لنفاوی و بیماری‌های کلیوی رخ دهد.

ادم محیطی همچنین ممکن است در افراد سالم به علت قرارگیری در وضعیت ایستاده یا نشسته برای مدت طولانی مشاهده شود. اگر ادم محیطی زیاد باشد ممکن است حرکت قسمت‌های خاصی از بدن دشوار شود.

مشاوره رایگان خدمات هوم ویزیت

کاردرمانی بهترین شیوه برای درمان دردهای فیزیکی و جسمانی است. کاردرمانگران در کاردرمانی دات اینفو مطابق با نیاز هر بیمار، بهترین برنامه درمانی را ارائه می‌کنند. چنانچه خود و یا نزدیکانتان به خدمات هوم ویزیت نیاز دارید، برای دریافت مشاوره رایگان با شماره زیر تماس بگیرید. 

شماره تماس: 09908450916

ادم ریوی (Pulmonary Edema)

ادم ریوی زمانی رخ می‌دهد که مایع اضافی در ریه‌ها جمع می‌شود و منجر به ایجاد ادم و تورم در ریه‌ها می‌شود. ادم ریوی، تنفس را دشوار می‌کند و در برخی موارد ممکن است منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود. این نوع ادم می‌تواند ناشی از نارسایی قلب، استنشاق مواد سمی، آسیب حاد ریه و... باشد. به طور کلی ادم ریوی یک اورژانس پزشکی محسوب شده و مراجعه به پزشک ضروری است.

ادم مغزی (Cerebral Edema)

ادم مغزی نتیجه تجمع مایعات درمغز است. ادم مغزی می‌تواند به علل مختلفی از جمله ضربه مغزی، سکته مغزی، بیماری لوپوس و... رخ دهد. ادم مغزی با توجه به علت آن می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و در صورت کنترل نشدن، عوارضی جدی را به وجود خواهد آورد.

سردرد شدید، از دست دادن کامل یا جزئی بینایی، حالت تهوع، تغییرات در هوشیاری ، سرگیجه و احساس خواب آلودگی از جمله علائم ادم مغزی هستند که در صورت مشاهده باید سریعا به پزشک مراجعه شود.

ادم ماکولار (Macular Eedema)

ادم ماکولار (ورم لکه زرد شبکیه) تورم در بخشی از چشم به نام لکه زرد شبکیه است. لکه زرد بخشی از چشم است که دید دقیق را امکان پذیر می‌کند و در صورت آسیب، فرد ممکن است در دید واضح و نحوه دیدن رنگ‌ها دچار مشکل شود. ادم ماکولار به طور معمول یک عارضه جدی رتینوپاتی دیابتی است؛ اگرچه ممکن است در نتیجه بیماری‌های دیگری نیز رخ دهد. 

ادم و علل آن؛ ادم به چه علتی اتفاق می‌افتد؟

ادم می‌تواند ناشی از علل گوناگونی از جمله مشکلات گردش خون، عفونت، سوء تغذیه، بیماری‌های کلیوی و... باشد. تشخیص علت ادم یا تورم بدن بسیار مهم است؛ چرا که به طور معمول ادم و تورم نشانه یک بیماری یا شرایط پزشکی است که در مواردی ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. در ادامه شایع‌ترین علل ادم شرح داده شده است.

ادم به علت بیماری یا شرایط پزشکی

برخی از بیماری‌های مرتبط با قلب، ریه، کبد، کلیه و تیروئید ممکن است منجر به ادم یا تورم بدن شوند. در نارسایی قلبی، قلب نمی‌تواند خون را به درستی پمپاژ کند و خون در اندام‌ها جمع شده و باعث ادم می‌شود. همچنین اگر دریچه‌های سیاهرگ‌ها ضعیف باشند، عروق نمی‌توانند به درستی  خون را به سمت قلب برگردانند. این امر می‌تواند منجر به ادم و تجمع مایع در پاها شده که در نهایت ممکن است منجر به بیماری واریس شود. افزایش سدیم در بدن نیز ممکن است منجر به ادم یا ورم شود. در اختلال کلیوی ممکن است فرد نتواند مایعات و سدیم کافی را از خون دفع کند که منجر به ادم یا تورم بدن در نواحی خاصی می‌شود.

بیماری‌های مرتبط با کبد و سیروز نیز  به علت تغییر در ترشح هورمون‌ها و مواد شیمیایی تنظیم کننده مایعات ممکن است منجر به ادم یا ورم در پاها و حفره شکمی شوند. ادم یا تورم بدن ممکن است از عوارض بیماری دیابت نیز باشد. برخی از مشکلات مرتبط با مغز نیز ممکن است ادم مغزی ایجاد کنند. شایع‌ترین عللی که منجر به ادم مغزی می‌شوند ضربه مغزی، سکته مغزی و تومورهای مغزی است.

ادم در اثر عوارض جانبی دارو

برخی داروها، ادم یا ورم را به عنوان یک عارضه جانبی به دنبال دارند. داروهای فشار خون ، داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی، استروژن‌ها، برخی از داروهای شیمی درمانی و برخی از داروهای دیابت، از جمله داروهایی هستند که ممکن است منجر به ایجاد ادم و تورم شوند. اگر ادم و تورم ناشی از عوارض دارو زیاد باشد ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که داروی جایگزین تجویز کند.

ادم یا ورم بدن در دوران بارداری

ادم یا تورم بدن در دوران بارداری بسیار شایع است. در دوران بارداری، بدن هورمون‌هایی ترشح می‌کند که منجر به حفظ سدیم و آب بیشتر در بدن می‌شود و در نهایت به علت احتباس مایعات، ادم و تورم در صورت، دست‌ها و پاها ایجاد می‌شود. همچنین فشار خون بالا می‌تواند منجر به ادم و تورم شود به عمین علت ادم (Edema) می‌تواند نشانه فشار خون بالا و خطر وقوع بیماری پره اکلامپسی یا اکلامپسی در زنان باردار باشد.

ادم یا ورم بدن به علت تغذیه نامناسب

همانطور که پیشتر ذکر شد افزایش سدیم در بدن منجر به ادم یا خیز می‌شود. نمک اصلی‌ترین منبع تامین کننده سدیم بدن به شمار می‌رود؛ به همین علت مصرف بیش از حد نمک به علت افزایش سدیم خون منجر به ادم و تورم می‌شود. همچنین ادم می‌تواند ناشی از سطوح پایین پروتئین خون و کمبود برخی از ویتامین‌ها مانند ویتامین B1، B6 و B5 باشد. به طور کلی تغییر سبک زندگی و تغذیه مناسب در کنترل ادم می‌تواند موثر واقع شود.

ادم یا تورم بدن به علت جاذبه زمین

آیا تا به حال پس از ایستادن یا نشستن طولانی مدت متوجه تورم پاهایتان شده‌اید؟ ادم یا ورم ممکن است به طور موقت در نتیجه ایستادن و نشستن طولانی مدت رخ دهد. در این حالت مایعات بدن به علت جاذبه به سمت انتهای اندام‌ها حرکت می‌کنند. ادم در اثر جاذبه به طور معمول در پا‌ها رخ می‌دهد. در این حالت اگر به مدت چند ساعت به صورت خوابیده قرار گیرید و یک بالش زیر پایتان قرار دهید، به طوریکه پا بالاتر از سطح قلب قرار گیرد این ادم یا ورم رفع می‌شود.

سایر عوامل ایجاد کننده ادم یا خیز

علاوه بر علل شایع عنوان شده برای ادم علل دیگری برای ادم نیز ممکن است وجود داشته باشد. گاهی ادم یا ورم در اثر یک ضربه یا تروما، شکستگی استخوان، بریدگی و زخم، سوختگی و... رخ می‌دهد. در برخی موارد نیز ممکن است ادم و تورم به صورت یک واکنش آلرژیک مانند آلرژی به برخی غذاها یا نیش حشرات رخ داده باشد.

ادم یا خیز چه عوارضی را ممکن است ایجاد کند؟

ادم و تورم همچنین ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. مشکل در حرکت به علت درد و سفتی به خصوص در مواردی که ادم در مفاصل پاها یا دست‌ها وجود داشته باشد از عوارض شایع ادم است. عوارض ادم و تورم در برخی موارد ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. به عنوان مثال اگر ادم یا ورم در ریه‌ها وجود داشته باشد ممکن است منجر به مشکل در تنفس و حتی مرگ شود؛ به همین سبب درمان ادم و توجه به علت ایجاد آن بسیار حائز اهمیت است.

روش‌هایی برای درمان ادم یا ورم؛ درمان ادم با استفاده از تکنیک‌های کاردرمانی

روش درمان ادم با توجه به علت آن متفاوت است و اغلب باید علت اصلی آن درمان شود. برای مثال، ممکن است برای درمان ادم ناشی از آلرژی به یک ماده غذایی، از داروهای آلرژی استفاده شود. دیورتیک‌ها نیز نوعی دارو هستند که با افزایش سرعت تولید ادرار توسط کلیه ها به کاهش مایعات اضافی و کنترل ادم یا تورم بدن کمک می‌کنند. با این حال در برخی شرایط ادم یا تورم بدن ممکن است بدون نیاز به دارو‌ها کنترل شود. مانند شرایطی که به علت ایستادن طولانی مدت، ادم در پا‌ها رخ می‌دهد یا پس از یک ضربه یا شکستگی همچنان ادم و تورم در اندام وجود دارد.

کاردرمانی یکی از درمان‌هایی است که می‌تواند برای کاهش ادم بسیار موثر باشد. اگرچه روش‌های کاهش ادم و تورم در کاردرمانی به طور معمول برای بیماری‌های ارتوپدی مانند شکستگی‌ها، ترمیم تاندون و... استفاده می‌شود؛ با این حال این روش‌ها به طور کلی برای کنترل ادم موثرند. در ادامه به بررسی روش‌هایی می‌پردازیم که کاردرمانگران برای درمان ادم به بیماران توصیه می‌کنند.

تکنیک بالا بردن اندام (Elevation)

این روش یکی از موثرترین و پرکاربردترین روش برای پیشگیری و کاهش ادم محسوب می‌شود. هنگام بالا بردن اندام بازگشت خون به قلب و خروج جریان لنف از اندام افزایش می‌یابد و در نتیجه تجمع مایعات در اندام کاهش پیدا می‌کند. در این روش اندامی که دچار ادم و تورم است باید بالاتر از سطح قلب قرار گیرد. برای مثال اگر ناحیه ساق پا دچار ادم یا ورم است می‌توان در حالت خوابیده با گذاشتن یک بالش زیر پا تورم را در این ناحیه کاهش داد.

ماساژ برگشتی (Retrograde Massage)

ماساژ برگشتی یکی دیگر از روش‌های موثر برای کاهش ادم یا تورم است. این روش به بازگشت جریان خون و لنف کمک می‌کند. در این روش از پایین ترین قسمت اندام به سمت بالاترین قسمت به صورت تکرار شونده ماساژ صورت می‌گیرد. کاردرمانگر می‌تواند این روش کاهش ادم یا ورم بدن را به شما آموزش دهد.

اعمال فشار (Compression)

اعمال فشار به شیوه‌های مختلف در کنترل ادم بسیار موثر است. پوشش و لباس‌هایی موجود است که با اعمال فشار کنترل شده می‌توانند ادم و تورم را کنترل کنند. جوراب واریس یکی از مثال‌های این مورد است که با اعمال فشار به بازگشت خون به قلب کمک کرده و ادم یا ورم را کاهش می‌دهد. همچنین در کاردرمانی با استفاده از پوشش فشاری مخصوص یا بانداژ که به شیوه خاصی بسته می‌شود، می‌توان ادم یا ورم اندام را کاهش داد.

مدالیته درمانی حمام متضاد (Contrast Bath)

حمام متضاد یکی از مدالیته‌های درمانی در کاردرمانی است که به کاهش ادم یا خیز کمک می‌کند. در این روش اندامی که دچار ادم و تورم است به طور متناوب در آب گرم و سرد قرار می‌گیرد. دمای آب گرم حدود 35 درجه و دمای آب سرد حدودا 18 درجه سانتی گراد است. در حمام متضاد اندام حدود 3 دقیقه در آب گرم قرار گرفته و بلافاصله به مدت 1 دقیقه در آب سرد قرار می‌گیرد. این عمل به مدت 20 دقیقه تکرار می‌شود.

اگرچه ادم در برخی موارد ممکن است طبیعی باشد مانند ادم یا تورم بدن در دوران بارداری؛ با این حال می‌تواند نشانه یک بیماری جدی مانند نارسایی قلبی باشد. به همین علت نباید ادم یا ورم بدن را نادیده گرفت و بهتر است که فرد با یک پزشک مشورت کند. درد و ناتوانی ناشی از ادم نیز ممکن است برای فرد آزار دهنده باشد؛ خوشبختانه روش‌های درمانی گوناگونی برای درمان ادم وجود دارد که تا حد زیادی برای کنترل ادم یا تورم بدن موثر هستند.