کانتراکچر دوپوئیترن چیست؟ | توانبخشی و درمان دوپوئیترن با کاردرمانی

دست سالم یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌هایی است که در وجود انسان نهادینه شده است. به کمک دست می‌توانیم بسیار از فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهیم، بدون اینکه به فرد دیگری وابسته باشیم. آیا تا به حال تصور کرده‌اید که بدون وجود دست سالم چگونه می‌توان زندگی کرد؟ بدون شک تصور این ماجرا نیز سخت است. دست یک ساختار بسیار پیچیده از لحاظ آناتومی دارد که امکان حرکات ظریف و ریز را برای انسان فراهم می‌کند. متاسفانه بیماری‌های فراوانی نیز وجود دارد که دست انسان را درگیر می‌کند و عملکرد آن را کاهش می‌دهد. یکی از این بیماری‌ها کانتراکچر دوپوئیترن است که فاشیای کف دست را درگیر می‌کند.

با درگیر شدن فاشیای کف دست، مشکلاتی برای حرکت انگشتان نیز به وجود می‌آید، طوری که فرد نمی‌تواند مانند قبل فعالیت‌های ظریف را انجام دهد. در ادامه بیشتر و با زبانی ساده تر سعی خواهیم کرد تا بیماری کانتراکچر دوپوئیترن را مورد بررسی قرار دهیم و مداخلات کاردرمانی در این بیماری را به شما معرفی کنیم.

کانتراکچر دوپوئیترن چیست؟

بیماری کانتراکچر دوپوئیترن یک بیماری تومورال است که فاشیای کف دست یا کف پا را درگیر می‌کند. در این بیماری، سلول‌های فیبروبلاست بیش از حد تکثیر می‌شوند. سلول‌های تکثیر یافته نوعی میوفیبروبلاست هستند که به اصطلاح سلول‌های انقباضی تغییر شکل یافته خوانده می‌شوند. کانتراکچر دوپوئیترن شایع ترین نوع تومور فیبروماتوزیس است.

رشته‌های فاشیا در اثر این تکثیر زیاد شده و حجیم تر می‌گردند. سپس رشته‌های فاشیا در اثر بلوغِ بافت حالت گره ای و طنابی به خود می‌گیرند. در نهایت گره ها از عمق به سطح پوست ظاهر می‌شوند و علائم بیماری کانتراکچر دوپوئیترن بروز می‌یابد. اگر به خوبی متوجه بیماری کانتراکچر دوپوئیترن نشدید، اصلا جای نگرانی نیست. در ادامه با بررسی آناتومی فاشیای کف دست به زبانی ساده، به درک عمیق تری از این بیماری خواهید رسید.

آناتومی فاشیای کف دست به زبانی ساده

فاشیا یا نیام، پرده‌ای از جنس بافت پیوندی است که انواع مختلفی دارد و در سرتاسر بدن یافت می‌شود. این فاشیا که یکی مهم ترین وظایف آن جدا کردن عضلات از هم دیگر است، در کف دست نیز یافت می‌شود و به آن فاشیای کف دست می‌گویند. فاشیای کف دست دقیقا همان ساختاری است که در بیماری کانتراکچر دوپوئیترن درگیر می‌شود.

این فاشیا به شکل یه مثلث است که راس آن در حدود چین مچ دست قرار دارد و قاعده آن به مفصل متاکارپوفالنژیال می‌چسبد. فاشیای کف دست دو لایه است که لایه سطحی آن به پوست و لایه عمقی آن به استخوان‌های کف دست اتصال دارد. برای درک بهتر این فاشیا، به شکل زیر توجه کنید.

چه عواملی باعث بیماری دوپویترن می‌شود؟

اکنون با توجه به اطلاعاتی که درباره فاشیای کف دست دارید، می‌توانیم علت بیماری کانتراکچر دوپوئیترن را مورد بررسی قرار دهیم. از آنجایی که در این بیماری فاشیای کف دست حالت تومورال به خود می‌گیرد و تکثیر می‌شود، برای یافتن علت ایجاد این بیماری باید در پی یافتن علت تکثیر فاشیای کف دست باشیم. متاسفانه تا به امروز دلیل این تقسیمِ فاشیای کف دست معلوم نشده است، اما عواملی یافت شده است که با بیماری کانتراکچر دوپوئیترن در ارتباط است.

بنابراین از علل احتمالی این بیماری می‌توان به زمینه‌های ارثی، اشکلات عروقی بخصوص در افراد سیگاری، ضربات مکرر به دست بخصوص در کارگرانی که با دست خود زیاد کار می‌کنند اشاره کرد. همچنین کانتراکچر دوپوئیترن در افراد الکلی، صرعی (به دلیل داروهایی که مصرف می‌کنند)، افراد مبتلا به سلِ ریوی ودیابت وابسته به انسولین بیشتر دیده می‌شود. این ضایعه معمولا در دهه‌های 5 تا 7 زندگی فرد رخ می‌دهد و شیوع آن در آقایان تقریبا ده برابر بانوان است. همچنین کانتراکچر دوپوئیترن در 45 درصد موارد به صورت دو طرفه در دست بروز می‌کند.

علائم بیماری دوپویترن کدامند؟

علائم بیماری کانتراکچر دوپوئیترن در واقع همان اظهاراتی است که بیمار نسبت به بیماری خود دارد. به دلیل درگیر شبکه عروقی، پوست کف دست نازک می‌شود. این نازک شدگی پوست بیشتر در سمت انگشت کوچک و حلقه اتفاق می‌افتد. اگر فرد کف دست خود را لمس کند، احساس می‌کند که گره‌هایی در کف دست وجود دارد و یا اینکه طناب ضخیمی از آنجا رد شده است.

همچنین در این بیماری فاشیای کف دست دچار کانتراکچر (کوتاهی) شده است و به تبع همین کانتراکچر، انگشتان دست بخصوص انگشت کوچک و حلقه حالت خمیده (فلکشن) به خود می‌گیرد. در این حالت می‌گویند که در انگشتان فرد لگ اکستانسوری وجود دارد؛ یعنی اگر از فرد بخواهید که کف دست خود را روی یک سطح صاف قرار دهد و انگشتان را نیز صاف کند، فرد قادر به انجام این حرکت نیست. همچنین کانتراکچر دوپوئیترن در برخی افراد پیشرونده است و در برخی دیگر دوره‌های عود و بهبودی دارد.

انقباض دوپویترن چگونه درمان می‌شود؟

درمان غیر جراحی برای بیماری دوپوئیترن کارساز نمی‌باشد. در واقع با مراجعه به پزشک متخصص، وی تصمیم می‌گیرد که آیا بیمار به جراحی نیاز دارد یا خیر. گاهی با تزریق استروئید و تجویز ویتامین E خوراکی، ندول و گره‌های شکل گرفته از بین می‌روند. اگر کانتراکچر دوپوئیترن طوری باشد که فرد نتواند کف دست خود را به صورت صاف روی میز قرار دهد (معمولا 30 درجه فلکشن کانتراکچر دیده می‌شود) و یا اینکه درمانگر نتواند اولین مفصل بین بندی انگشت (PIP) را به صورت پسیو صاف کند، آنگاه جراحی الزامی می‌باشد.

پس از جراحی و برای بازگشت عملکرد و دامنه حرکتی، فرد به کاردرمانی ارجاع داده می‌شود تا اقدامات و مداخلات لازم برای وی انجام گیرد.

کاردرمانی و اقدامات پس از جراحی در بیماری دوپویترن 

کانتراکچر دوپوئیترن، همان طور که متوجه شدید باعث می‌شود تا انگشتان دست در حالت خمیده بمانند. به بیان دیگر، فرد نمی‌تواند انگشتان خود را صاف کند. این حالت در طولانی مدت باعث ضعف عضلات اکستانسور و کوتاهی در عضلات فلکسور می‌شود. کاردرمانی با مداخلات خود سعی می‌کند تا این ضعف و کوتاهی را در بیمار برطرف کند.

همچنین با نظر درمانگر و پزشک، یک اسپیلنت داینامیک ولار یا دورسال که پایه آن تا ساعد است نیز برای بیمار تجویز می‌شود. این اسپیلنت باید در طول شبانه روز پوشیده شود، به جز هنگام تمرینات کاردرمانی و نظافت. بعد از گذشت دو تا سه هفته، استفاده از اسپیلنت در طول روز کاهش می‌یابد، اما همچنان فرد بیمار باید اسپیلنت را در طول شب بپوشد.

همچنین کاردرمانی از تکنیک‌های مراقبت از زخم نیز استفاده می‌کند و سعی می‌کند تا بافت اسکار را کنترل کند. تمرینات AAROM و AROM از همان جلسه اول شروع می‌شود. کاردرمانگر سعی می‌کند تا ادم را نیز کنترل کند و از چسبندگی‌های احتمالی جلوگیری کند. شایان ذکر است که مداخلات بیان شده، شامل تمامی مداخلات کاردرمانی نیست. بسته به گستردگی کانتراکچر دوپوئیترن و نوع جراحی، اقدامات مختلفی از جانب کاردرمانگر در دستور کار قرار می‌گیرد.

عوارض انقباض دوپوئیترن چیست و چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟

همان طور که مطالعه فرمودید، کانتراکچر دوپوئیترن بیماری‌ای است که به دست مربوط می‌شود. همچنین اشاره شد این بیماری در افرادی که کارهای سخت با دست انجام می‌دهند شایع تر است. لذا اصلی ترین عارضه این بیماری، محدودیت در حرکات دست و انگشتان است. با وجود کانتراکچر دوپوئیترن، فرد نمی‌تواند به خوبی انگشتان خود را خم و صاف کند، در نتیجه بسته به شغل فرد، اختلالات زیادی در فعالیت‌های شغلی و روزمره وی به وجود می‌آید.

به عنوان مثال با وجود بیماری کانتراکچر دوپوئیترن، یک فرد پیانیست نمی‌تواند مانند گذشته پیانو بنوازد، مگر اینکه روند درمان را جدی بگیرد. یا حتی یک فرد کارگر نمی‌تواند ابزار را به خوبی و با یک قدرت مناسبی در دست بگیرد. بنابراین سعی کنید درمان زود هنگام کانتراکچر دوپوئیترن را شروع کنید تا بهترین نتیجه برای شما حاصل شود.

اگر مقاله ما را به خوبی مطالعه کرده باشید، به خوبی متوجه شده‌اید که کانتراکچر دوپوئیترن، یک بیماری‌ای است که دست و پای انسان را درگیر می‌کند و می‌تواند اختلالات وسیعی نیز برای فرد بیمار ایجاد کند. این بیماری که علت آن تا به امروز ناشناخته است، به کمک جراحی درمان می‌شود. جراحی به تنهایی عملکرد طبیعی را به دست باز نمی‌گرداند و درمان توانبخشی نیز نیاز است. کاردرمانی به عنوان یکی از رشته‌های توانبخشی بهترین مداخلات را در زمینه کانتراکچر دوپوئیترن برای بیمار فراهم کرده است و می‌تواند عملکرد دست را تا حد زیادی برگرداند. مسئله مهم این است که بیمار در زمان مناسب به کاردرمانی ارجاع شود و با جدیت تمام روند درمان را ادامه دهد.