علت دیر راه رفتن کودک | 10 علت شایع راه نرفتن کودک
همه نوزادان راه رفتن را در یک سن یاد نمیگیرند. معمولا نوزادان بین 12 تا 18 ماهگی شروع به راه رفتن میکنند. برخی از نوزادان زودتر راه میروند و برخی دیرتر. دلایل زیادی برای دیر راه رفتن کودک وجود دارد

رشد هر کودکی متفاوت است و با سرعت متفاوتی بزرگ میشود و یاد میگیرد، برخی از نوزادان برای یادگیری راه رفتن به زمان بیشتری نیاز دارند. تاخیر در راه رفتن همیشه نشانه مشکل مهمی نیست. با این حال به طور کلی، اگر کودک تا 18 ماهگی به طور مستقل راه نمیرود، ممکن است ارزیابی بیشتری برای درک علت اصلی این تاخیر مورد نیاز باشد. به خصوص اگر این راه نرفتن هراه با مشکلات دیگری از جمله گفتار، مهارتهای ذهنی و حسی باشد. علت دیر راه رفتن کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن اشاره کردهایم.
تاخیر در راه رفتن ارثی، علت دیر راه رفتن کودک
در برخی از خانوادهها به طور ارثی ممکن است به اصطلاح کودک دیر راه بیفتد. به همین دلیل است که برای راه رفتن نوزاد معمولا یک بازه زمانی چند ماهه از 9 ماه تا 18 ماه را تعریف میکنند. اگر والدین در دوران کودکی دیرتر از سایر دیگران راه رفته باشند این احتمال وجود دارد که فرزندشان نیز دیرتر راه بیفتد. البته توجه داشته باشید برای اینکه علت دیر راه رفتن کودک، ارثی بودن آن در نظر گرفته شود، هیچ بیماری زمینهای یا علت دیگری نباید وجود داشته باشد. همچنین زمان راه افتادن کودک نباید خیلی با بازه طبیعی راه رفتن متفاوت باشد.
نارس بودن هنگام تولد
علت دیر راه رفتن کودک و سایر مراحل حرکتی در توزادانی که نارس به دنیا آمدهاند بسیار رایج است. نوزادانی که زودتر به دنیا می آیند ممکن است تمام مراحل رشد خود را کندتر انجام دهند. توجه داشته باشید که نوزادان نارس مهارتهای گوناگون را براساس سن تصحیح شده به دست میآورند. به عنوان مثال، اگر کودک شما 4 ماه پیش به دنیا آمده، اما 2 ماه زودتر به دنیا آمده است، سن اصلاح شده او 2 ماهگی است و مهارتهایی که باید داشته باشد مشابه یک نوزاد دو ماهه است نه چهارماهه.
وزن کم نوزاد هنگام تولد
طبق مطالعات انجام شده، نوزادان با وزن کم هنگام تولد در معرض خطر بیشتری برای تاخیر در راه رفتن، تاخیرهای شناختی و تاخیر در دیگر مهارتهای حرکتی هستند. به خصوص اگر این نوزادان علاوه بر وزن کم هنگام تولد، قبل از تمام شدن دوران بارداری یا به اصطلاح نارس به دنیا آمده باشند، احتمال دیر راه رفتن نوزاد بیشتر است.
بیماری یا سندرم ژنتیکی
گاهی اوقات تأخیر در راه رفتن (همراه با سایر تأخیرهای حرکتی) ممکن است علامت یک بیماری خاص باشد. برخی از بیماریهای ژنتیکی میتوانند منجر به مشکلات حرکتی شدید شوند. اگر نوزاد مشکوک به یک بیماری نادر باشد، ممکن است آنالیز ژنتیکی برای تعیین علت تاخیر حرکتی توصیه شود. سندرم بارت، سندرم رت، سندرم راسل-سیلور، سندرم داون، سندرم آنجلمن و سندرم ویلیامز تعدادی از سندرمهای ژنتیکی مرتبط با تاخیر رشد هستند که منجر به تاخیر در راه رفتن نیز میشوند.
فلج مغزی و سایر بیماریهای نوروماسکولار
فلج مغزی یکی از شایعترین اختلالات حرکتی در دوران کودکی است که میتواند قبل، حین یا بعد از تولد رخ دهد. معمولا در کودکان فلج مغزی علاوه بر تاخیر در رشد حرکتی، نقایص متعدد حسی، ذهنی و گفتاری وجود دارد. فلج مغزی بسته به نوع و شدت آن از خفیف تا شدید دستهبندی میشود. کودکانی که دچار فلج مغزی خفیف هستند که اندامهای کمتری را نیز درگیر کرده است، معمولا میتوانند راه بروند اما تاخیر در راه رفتن در بیشتر این کودکان دیده میشود. کودکان مبتلا به فلج مغزی علاوه بر راه رفتن معمولا در سایر مراحل رشد مثل گردن گرفتن، نشستن، چهار دست و پا رفتن و... نیز تاخیر دارند.
علاوه بر فلج مغزی سایر بیماریهایی که تحت عنوان بیماریهای نوروماسکولار ( عصبی-عضلانی) شناخته میشوند نیز میتوانند منجر به تاخیر در راه افتادن کودک شوند. از شایعترین بیماریهای نوروماسکولار میتوان به دیستروفی عضلانی، میوپاتی مادرزادی، آتروفی عضلانی نخاعی (SMA)، آتاکسی فردریش، شارکو ماری توث (CMT) و بیماری میاستنی گراویس اشاره کرد. کمتر از 10 درصد از نوزادان مبتلا به تاخیر در راه رفتن با یک بیماری عصبی جدی تشخیص داده میشوند. از این 10 درصد، شایعترین بیماری شامل فلج مغزی و دیستروفی عضلانی است.
محیط زندگی، علت دیر راه رفتن کودک
نوزادان برای رشد مهارتهای حرکتی به محیطی نیاز دارند تا بتوانند بازی و حرکت کنند و تجربههای متفاوتی از محیط به دست بیاورند. کودکان در محیطهایی که فرصت حرکت و استفاده از مهارتهای حرکتی در حال رشد خود را ندارند، ممکن است در راه رفتن دچار تاخیر شوند. همچنین قرار گرفتن طولانی مدت در کریرها، کالسکه، صندلی کودک و... توانایی حرکت نوزاد را محدود میکند و ممکن است منجر به تاخیر در راه رفتن شود.
بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان
نوزادانی که در سنین پایین بستری طولانی مدت در بیمارستان داشته باشند، ممکن است رشد کندتری نسبت به سایر نوزادان داشته باشند. این نوزادان به دلیل نداشتن فرصت حرکت و تمرین مهارتهای حرکتی که به راه رفتن کمک میکنند، معمولا دیر راه میفتند. بهتر است اگر نوزاد مدت طولانی بستری است، در بیمارستان توانبخشی به خصوص کاردرمانی داشته باشد تا از تاخیر شدید مراحل رشد جلوگیری شود.
شخصیت نوزاد، علت دیر راه رفتن کودک
برخی از کودکان به علت شخصیت محتاطی که دارند تمایلی به راه رفتن ندارند. معمولا زمانی که کودکان تازه شروع به راه رفتن میکنند، امکان افتادن و زمین خوردن بیشتر است و به همین علت ممکن است برخی از نوزادان با اینکه از لحاظ رشد فیزیکی و رشد مهارتهای حرکتی مشکلی ندارند، تمایلی به راه رفتن نداشته باشند. این کودکان با تشویق و انگیزه بیشتر باید بتوانند در بازه طبیعی سن راه رفتن، راه بروند. اگر پس از حدود 18 ماهگی کودک راه نیفتد به ارزیابیهای بیشتری نیاز است.
مشکلات فیزیکی
برخی نوزادان ممکن است دچار برخی تغییر شکلهای مفصلی شوند که مانع راه رفتن کودک میشوند. این مشکلات فیزیکی معمولا همراه با بیماریهای جسمی مانند فلج مغزی، اختلالات عصبی-عضلانی، بیماریهای ژنتیکی و... هستند. از شایعترین مشکلات فیزیکی رایج در کودکان میتوان به پای پرانتزی، پای ضربدری، پای چنبری، دررفتگی مفصل ران و... اشاره کرد. مشکلات فیزیکی معمولاً با بریسهای اصلاحی، اسپلینتهای مخصوص و سایر تجهیزاتی که کاردرمانگران تجویز میکنند قابل درمان است. در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی باشد.
سایر علل موثر در تاخیر راه رفتن نوزاد
برخی از نوزادان به علت مشکلات دیگری دچار تاخیر در راه رفتن میشوند. این مشکلات ممکن است صرفا مرتبط با مشکلات ژنتیکی یا مربوط به عصب و عضله نباشند. کمبود ویتامین D، نرمی استخوان یا راشیتیسم و کم کاری تیروئید مادرزادی، تعدادی از شایعترین عوامل موثر در تاخیر راه رفتن کودکان هستند. برخی از این عوامل در صورت تشخیص به موقع ممکن است به راحتی درمان شوند.
بهترین درمان برای دیر راه رفتن کودک
در بیشتر موارد، تأخیر در راه رفتن، بدون تأخیر در سایر زمینههای رشد نوزاد، باعث نگرانی نمیشود. برخی از نوزادان برای تسلط بر راه رفتن خود نیاز به انگیزه و تشویق بیشتری دارند. با این حال، دلایل جدیتری برای دیر راه رفتن نوزادان وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. درمان به موقع در نوزادان خیلی بیشتر از سایر گروههای سنی مهم است و اگر برای بسیاری از بیماریها و اختلالات در کودکی اقدام درمانی صورت نگیرد، باعث ایجاد مشکلات بسیار جدیتری در بزرگسالی میشوند. ممکن است حتی کودک زمان طلایی راه رفتن را از دست بدهد و دیگر نتواند راه برود.
کاردرمانی، علت دیر راه رفتن کودک
کاردرمانی بدون اغراق مهمترین درمان برای کودکانی است که دیر راه میافتند. کاردرمانی برای تمام نوزادانی که به علل تاخیر رشد، نارس بودن و وزن پایین هنگام تولد، بیماریهای ژنتیکی، فلج مغزی، دیستروفی و... نمیتوانند راه بروند موثر است. کاردرمانی با تقویت عضلانی، بهبود تعادل، تعدیل تون عضلات و سایر اقدامات درمانی میتواند به راه افتادن نوزاد کمک کند. علاوه بر این کاردرمان میتواند وسایل کمکی مخصوصی تجویز کند که به راه رفتن کودک کمک میکنند.
درمان پزشکی
دارودرمانی زمانی توصیه میشود که علت تاخیر رشد یک بیماری جسمی مانند کم کاری مادرزادی تیروئید، نرمی استخوان و... باشد. اگر تاخیر در راه رفتن به علت کمبود ویتامین D باشد ممکن است با مصرف مکملهای ویتامین D به راحتی درمان شود. درمان جراحی نیز برای کودکانی که مشکلات فیزیکی تثبیت شده مثل پای چنبری یا دررفتگی لگن دارند میتواند موثر باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که پیشتر توضیح دادیم دیر راه افتادن نوزاد دلایل متفاوتی ممکن است داشته باشد. اما اگر کودکی حداکثر تا 18 ماهگی راه نمیرود، وقت آن است که یک متخصص اطفال ارزیابی دقیقی انجام دهد و علت اصلی راه نرفتن کودک را بررسی کند. اگر نوزاد شما علاوه بر راه نرفتن مشکلات دیگری از جمله رشد ضعیف زبان، پاهای خمیده، عدم برقراری تماس چشمی یا تعامل با دیگران، نداشتن سایر مهارتهای حرکتی مانند غلت زدن و چهار دست و پا راه رفتن را ندارد، بهتر است قبل از این سن و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
دیر راه رفتن در نوزادان دلایل بسیار متفاوتی دارد و در بسیاری موارد نشانهای از مشکلات اساسی سلامتی در نوزاد نیست. اگر همه جنبههای دیگر رشد مشکلی ندارند و هیچ نگرانی دیگری وجود ندارد، ممکن است کودک شما در مدت زمانی کوتاهی یا با حداقل اقدامات درمانی راه برود. خوشبختانه امروزه به علت ارجاع بیشتر کودکان دارای تاخیر رشد به کاردرمانی، کودکان زیادی میتوانند در سریعترین زمان ممکن راه بروند.