بار مراقبتی چیست؟ | کاردرمانی چگونه میتواند به مراقبین بیماران کمک کند؟
بسیاری از افراد به علت ناتوانی و نداشتن استقلال کافی، به مراقب نیاز دارند. مراقبت از دیگران میتواند فشارها و چالشهایی را برای مراقب به دنبال داشته باشد

بار مراقبتی (Caregiver Burden) برای اولین بار در اعضای خانواده افراد مبتلا به بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل مورد مطالعه قرار گرفت. بار مراقبتی، فشار یا باری است که بر فردی که از یک بیمار مزمن، ناتوان ذهنی یا جسمی، سالمند و... مراقبت میکند، وارد میشود. مراقب میتواند یک مراقب حرفهای یا پرستار باشد.
همچنین بسیاری از افراد به علت مشکلات مالی یا رضایت از دانستن اینکه از خویشاوندان به درستی مراقبت میشود، ترجیح میدهند نقش مراقبت از اعضای خانواده خود را به عهده بگیرند.
بار مراقبتی میتواند عوارض و پیامدهای گوناگونی را در پی داشته باشد که توجه به این موارد در تعیین میزان کیفیت زندگی بیمار و مراقب حائز اهمیت است.
چه عواملی بار مراقبتی را افزایش میدهند؟
به طور کلی بار مراقبتی مراقب، عوارضی را در پی دارد اما به نظر میرسد که عوامل خاصی، خطر افزایش بار مراقبتی را به همراه دارند. به عنوان مثال مراقبین خانم یا مسن نسبت به مراقبین آقا ممکن است بیشتر مشکلات جسمی مربوط به بار مراقبتی مراقب را تجربه کنند.
همچنین نداشتن حق انتخاب برای مراقبت از فرزند یا سایر اعضای خانواده به علل گوناگونی از جمله مشکلات مالی میتواند فشار بار مراقبتی را افزایش دهد. از دیگر عوامل مربوط به بار مراقبتی میتوان به صرف ساعتهای طولانی برای مراقبت، از دست دادن شغل، نداشتن تفریح و سرگرمی و... اشاره کرد.
افزایش بار مراقبتی چه عوارضی به دنبال دارد؟
افزایش بار مراقبتی مراقبین طیف وسیعی از مشکلات و عوارض از جمله، مشکلات روحی-روانی، عوارض جسمی، مشکلات مالی، و مشکلات مربوط به کار را برای مراقبین به دنبال دارد. البته باید این نکته را در نظر داشت که درک مراقب از بار، تأثیر آن را بر زندگی او تعیین میکند.
چالشهایی که برای یک مراقب بسیار سخت به نظر میرسد، ممکن است برای مراقب دیگری چندان دشوار نباشد. در ادامه برخی از عوارض احتمالی بار مراقبتی مراقبین شرح داده شده است.
مشکلات و بیماریهای جسمی؛ بار مراقبتی
مراقبت از افرادی که به طور مستقل توانایی انجام فعالیتهای ساده و روزمره را ندارند، میتواند بار مراقبتی زیادی برای مراقبین ایجاد کند. امروزه وسایل کمکی و فناوریهای زیادی وجود دارند که میتوانند به افراد در انجام مستقل فعالیتها کمک کنند.
با این حال بسیاری از افراد هنوز برای حمل و نقل و انجام فعالیتهای روزمره به کمک مراقب وابستهاند؛ در صورتی که مراقبین وضعیت صحیح بدنی خود را هنگام کمک به بیماران حفظ نکنند، فشار زیادی به آنها وارد شده و ممکن است دچار مشکلاتی از جمله کمر درد، گردن درد، آرتروز مفاصل و... شوند. مشکلات جسمی از عوارض بسیار شایع مراقبین بیماران است.
اختلالات روحی-روانی؛ بار مراقبتی
بار مراقبتی مراقبین میتواند منجر به مشکلات روحی روانی از جمله احساس خستگی زیاد، اضطراب، افسردگی و... شود. بسیاری از مراقبین به خصوص اگر از اعضای خانواده بیمار باشند، ممکن است به علت بار مراقبتی، شغل، روابط اجتماعی و همچنین سرگرمیهای اوقات فراغت خود را از دست بدهند و به همین سبب دچار احساس انزوا و افسردگی شوند.
فقدان زمان کافی مراقبین برای خود مراقبتی و تمرکز مداوم بر روی کسانی که از آنها مراقبت میکنند، معمولا انرژی آنها را تحلیل برده و منجر به به افزایش بار مراقبتی میشود.
مشکلات مالی و اقتصادی؛ بار مراقبتی
در مواردی که مراقب بیمار یکی از اعضای خانواده اوست، مشکلات مالی و اقتصادی یکی از عوارضی است که بار مراقبتی مراقب را افزایش میدهد. بالا بودن هزینههای بیمار و همچنین مشکلات اقتصادی خانواده میتواند منجر به این امر شده که مراقب علاوه بر مراقبت از بیمار مجبور به اشتغال با فشار کاری بالا باشد.
اگرچه اشتغال مراقب مزایایی به همراه دارد؛ با این حال به علت افزایش بار مراقبتی، ممکن است مشکلات جسمی، خستگی و اضطراب برای مراقب ایجاد کند.
کاهش کیفیت زندگی بیمار؛ بار مراقبتی
مقدار زیاد بار مراقبتی مراقبین در کاهش کیفیت زندگی بیماران بسیار تاثیر گذار است. اگر مراقب با مشکلات جسمی دست و پنجه نرم میکند، ممکن است نتواند به خوبی از بیمار مراقبت کند.
همچنین زمانی که افراد به علل گوناگون به مراقب احتیاج پیدا میکنند، ممکن است به علت ناتوانی و نداشتن استقلال کافی در زندگی روزمره، مشکلاتی از جمله اضطراب، افسردگی و... را تجربه کنند. به همین علت، مراقب باید سلامت روان و روحیه بالایی داشته باشد تا به بیمار انگیزه و حس مثبت بدهد.
کاردرمانی چگونه میتواند به مراقبین بیماران کمک کند؟
کاردرمانی یک رشته کل نگر است که به تمام ابعاد زندگی بیمار به صورت همه جانبه مینگرد. توجه به سلامت جسمی و روانی مراقبین در افزایش کیفیت زندگی مراجعین کاردرمانی موثر است. همچنین با کمک کاردرمانی میتوان از مشکلاتی که در آینده به علت بار مراقبتی برای مراقب ایجاد میشود پیشگیری نمود.
زمانی که شما به عنوان مراقب، همراه فرد به کاردرمانی مراجعه کنید، کاردرمانگر میتواند به شما کمک کند تا میزان تاثیر بار مراقبتی بر شما کاهش یابد. در ادامه چند مورد از شیوههایی که کاردرمانگران میتوانند برای کمک به مراقبین بیماران انجام دهند شرح داده شده است.
آموزش ارگونومی و وضعیت بدنی مناسب؛ بار مراقبتی
فردی را در نظر بگیرید که به علت سکته مغزی برای حمل و نقل به کمک مراقبش نیاز دارد. مراقب این بیمار اگر اصول صحیح وضعیت بدنی (پوسچر) را رعایت نکند برای مثال مدام خم شود یا فشار وزن زیادی از سوی بیمار تحمل کند، ممکن است پس از مدتی مبتلا به کمر درد، آرتروز مفاصل، گردن درد و... شود.
کاردرمانگر میتواند اصول صحیح انتقال بیمار را به شما آموزش دهد تا کمترین میزان فشار به مفاصل وارد شود. آموزش وضعیت بدنی مناسب جهت کاهش بار مراقبتی بر مراقبین بیماران میتواند بسیار موثر باشد.
تجویز وسایل کمکی و آموزش رویکردهای جبرانی؛ بار مراقبتی
مهم ترین هدف کاردرمانی به حداکثر رساندن استقلال در فعالیتهای روزمره زندگی است. کاردرمانگران میتوانند وسایلی را تجویز کنند یا رویکردهایی را آموزش دهند، که با افزایش استقلال فرد، به مراقب نیز کمک کنند و بار مراقبتی را کاهش دهند. به عنوان مثال ابزاری را طراحی و تجویز کنند تا فردی که برای غذا خوردن به کمک مراقب وابسته است، بتواند مستقلا فعالیت غذا خوردن را انجام دهد.
یا در مثالی دیگر کاردرمانگر میتواند به فردی که دچار سکته مغزی و فلج یک نیمه بدن شده است، روشی را آموزش دهد تا با کمک یک سمت بدن بتواند مستقلا، بدون کمک مراقب، لباس بپوشد.
مشاوره به مراقبین بیماران؛ بار مراقبتی
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، مراقبین بیماران ممکن است به علل گوناگونی دچار مشکلات روحی-روانی شوند. کاردرمانگران در حیطه روان نیز میتوانند به مراقبین جهت رفع مشکلات کمک کنند. کاردرمانگر میتواند همانند یک دوست خوب به شما مشاوره تخصصی دهد و مهارتهایی که میتواند به بهبود وضعیت شما کمک کند را به شما آموزش میدهد.
اگرچه شیوهها و درمانهای زیادی برای کمک به بهبود بیماران وجود دارد؛ با این حال متاسفانه توجه به سلامت مراقبین یکی از مسائلی است که در اغلب اوقات نادیده گرفته میشود. سلامت مراقب تاثیر مستقیمی بر سلامت و روحیه بیمار دارد. افزایش بار مراقبتی میتواند عوارض زیادی برای مراقب و فردی که از او مراقبت میشود به دنبال داشته باشد. امروزه مداخلاتی همچون کاردرمانی که تمام ابعاد زندگی افراد را در نظر میگیرند، میتواند به مراقبین، جهت پیشگیری و کاهش عوارض مربوط به بار مراقبتی مراقب یاری رساند.