تومور مغزی چیست؟ | علائم تومور مغزی چیست و چگونه درمان میشود؟
تومور مغزی به تودهای که بر اثر رشد و تکثیر غیرطبیعی سلولها در مغز ایجاد میشود، میگویند. تومور میتواند خوشخیم (غیر سرطانی) یا بدخیم

تومور مغزی مجموعه یا تودهای از سلولهای غیرطبیعی در مغز است. تومورهای مغزی میتوانند سرطانی (بدخیم) یا غیرسرطانی (خوش خیم) باشند. هنگامی که تومورهای خوش خیم یا بدخیم رشد میکنند، میتوانند باعث افزایش فشار داخل جمجمه شوند. تومور مغزی میتواند باعث آسیب مغزی شده و تهدید کننده زندگی فرد باشد.
تنها حدود یک سوم تومورهای مغزی سرطانی هستند. اما چه این سلولها سرطانی باشند و چه نباشند، میتوانند بر عملکرد مغز و سلامت شما تأثیر بگذارند. خوشبختانه بسیاری از این تومورها به لطف پیشرفت علم از بدن خارج میشوند و کاردرمانی و توانبخشی نیز برای بازگرداندن بیمار به فعالیتهای قبلی تلاش میکند. برای اینکه به خوبی با تومور مغزی و اثرات آن بر بدن انسان آگاه شوید، میتوانید ما را تا پایان این مقاله همراهی کنید.
تومور مغزی و انواع آن
تومور مغزی و عصبی، در واقع رشد سلولهای غیر طبیعیای هستند که در مغز، نخاع و اعصاب محیطی اتفاق میافتد. انواع مختلفی از تومور مغزی و عصبی وجود دارد که شایعترین آنها شامل گلیوبلاستوما (Glioblastoma)، شوانوما (Schwannoma)، نوروفیبروم (Neurofibroma) و نوروفیبروسارکوم (Neurofibrosarcom) است. تومور مغزی و عصبی اولیه از مغز و نخاع منشا میگیرند؛ به بیان روشنتر، محل ایجاد این تومورها ریشه در سیستم اعصاب مرکزی دارد.
تومورهای ثانویه در قسمتهای دیگری از بدن شکل میگیرند و سپس به سیستم اعصاب مرکزی گسترش مییابند. همچنین این تومورها میتوانند سرطانی (بدخیم) و یا غیر سرطانی (خوشخیم) باشند. همچنین برخی از این تومورها قابل جراحی هستند و جراح با یک عمل بسیار حساس، سعی میکند تا تومور را از بدن بیمار خاج کند.
از سویی دیگر، برخی از تومورها قابلیت جراحی و خارج شدن از بدن را ندارند. این دسته از تومورها دائما توسط پزشک و با تصویر برداریها منظم چک میشوند تا مشکل خاصی برای بیمار پیش نیاید و یا اینکه این مشکل به حداقل برسد. رشد تومور با فشاری که به سلولهای عصبی اطراف وارد میکند، میتواند علائم متفاوتی را در فرد بیمار به وجود بیاورد.
عوامل خطرزایی که ابتلا به تومور مغزی و عصبی را افزایش میدهند
تا به امروز، علت اکثر تومورهای مغزی اولیه ناشناخته است. با این حال دانشمندان سه عامل ژنتیک، سن و قرار گرفتن در معرض اشعه را سه عامل خطرزا برای ابتلا به تومور مغزی و عصبی میدانند. خطر ابتلا به تومور مغزی با افزایش سن، افزایش مییابد. میانگین سنی که برای تشخیص تومور مغزی اولیه در نظر گرفته میشود، 61 سالگی است.
همچنین تحقیقات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض اشعه، بخصوص اشعههای یونیزه که در درمان برخی از سرطانها کاربرد دارد؛ میتواند خطر ایجاد تومور مغزی را افزایش دهد. از سویی دیگر، ژنتیک نیز در برخی از تومورهای مغزی و عصبی نقش بازی میکند. در طی تحقیقی که از سوی انجمن بیماریهای مغز و اعصاب آمریکا صورت گرفته، 5 تا 10 درصد از بیمارانی که با تومور مغزی دست و پنجه نرم میکردند؛ سابقه خانوادگی نیز داشتند.
با این حال سه عامل ژنتیک، سن و اشعه فقط خطر ابتلا را افزایش میدهند و به صورت جداگانه نمیتوانند دلیل اصلی ایجاد تومورهای مغزی و عصبی باشند.
جایگاه تومور مغزی در تقسیم بندی سیستم عصبی
برای مطالعه آسانتر بدن انسان، دانشمندان تقسیم بندیهایی از سیستمهای بدن ارائه میکنند. سیستم عصبی نیز به دو سیستم عصبی مرکزی و محیطی تقسیم میشود. سیستم عصبی مرکز شامل مغز، مخچه، ساقه مغز و نخاع است. سیستم اعصاب محیطی شامل تمامی اعصابی است که از سیستم اعصاب مرکزی منشا میگیرد و به تمامی قسمتهای بدن انسان عصب دهی میکند.
تومورهای مغزی و عصبی میتواند هم در سیستم اعصاب مرکزی و هم در سیستم اعصاب محیطی شکل بگیرد. لازم به ذکر است که انسان 12 عصب محیطی دارد که از که مغز منشا میگیرد و 31 عصب محیطی نیز از نخاع منشعب میشود.
علائم تومور مغزی چیست؟
بسته به اینکه تومور مغزی از چه نوعی باشد و کدام ناحیه از مغز را درگیر کند، علائم و نشانههای متفاوتی بروز میکند. علائم شایع تومور مغزی شامل گیجی، تغییرات شخصیت، عدم تعادل، سردرد و حالت تهوع است. مشکل هماهنگی در استفاده از اندامها نیز یکی دیگر از علائم تومور مغزی به حساب میآید. همچنین این افراد میتوانند مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری نیز تجربه کنند.
به عنوان مثال، گلیوبلاستوما نوعی تومور بدخیم مغزی است که در مغز و نخاع تشکیل میشود. این تومور میتواند باعث سردرد، حالت تهوع، استفراغ و خواب آلودگی شود. سایر علائم این تومور مغزی، بسته به اندازه تومور و محل ایجاد آن میتواند متفاوت باشد. تومورهای خوش خیم، سرطانی نیستند و به آهستگی رشد میکنند.
همچنین این تومورها اصولا گسترش نمییابند. به عنوان مثال، مننژیوم نوعی تومور خوشخیم است که در لایههای محافظ اطراف سیستم عصبی (مننژ) شکل میگیرند. با اینکه این تومور از نوع خوش خیم است، اما میتواند خطرات جدیای به بار بیاورد. علائم مننژیوم شامل تشنج، تغییرات بینایی، حالت تهوع و سردرد است. همچنین این تومور در برخی از موارد میتواند باعث تغییرات شناختی و رفتاری نیز شود.
علائم تومور مغزی در سیستم عصبی محیطی
اعصاب محیطی همانطور که پیشتر اشاره کردیم، از سیستم اعصاب مرکزی منشعب میشوند. این اعصاب پیامهای مختلف مغز و نخاع را به تمامی قسمتهای بدن مخابره میکنند. گاهی تومورهایی در این اعصاب و یا در اطراف آنها شکل میگیرد. درد، بیحسی، ضعف عضلانی و سوزن سوزن شدن از شایعترین علائم تومور عصبی محیطی است که در انسان بروز میکند.
اعصاب محیطی، از مبدا (نخاع) تا مقصد خود که میتواند هر قسمتی از بدن باشد، درون غلافی از جنس بافت پیوندی قرار دارد. اصولا تومورهای اعصاب محیطی درون این غلافها رشد میکند. حدود 95 درصد از این تومورها خوش خیم هستند. به عنوان مثال شوانوما یکی از انواع تومورهای خوش خیم اعصاب محیطی است.
شوانوم دهلیزی که شایعترین این نوع تومور است، ارتباط بین مغز و گوش داخلی را قطع میکند و میتواند باعث مشکلات شنیداری شود. بنابراین همانطور که ملاحضه فرمودید، علائم تومور عصبی محیطی، همانند علائم تومور مغزی بسته به نوع تومور، محل تومور و اندازه تومور میتواند متفاوت باشد.
راهکار تشخیص تومور مغزی چیست؟
تشخیص به موقع و زودهنگام برای تومورهای مغزی و عصبی محیطی بسیار ضروری و حیاتی است. پزشک متخصص، معاینات فیزیکی و عصبی مختلفی را برای تشخیص انجام می دهد. همچنین استفاده از تجهیزات تصویربرداری، مانند MR ،CT scan ،PET و سونوگرافی نیز میتواند به پزشک برای تشخیص بهتر بیماری، محل و همچنین اندازه آن کمک کند. همچنین گاهی پزشک درخواست بیوپسی می کند.
بیوپسی فرآیندی است که در آن نمونه کوچکی از تومور از بدن خارج می شود و برای انجام آزمایشات به آزمایشگاه منتقل می شود. این فرآیند به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که تومور خوش خیم است یا بدخیم.
درمان تومور مغزی؛ آیا تومور مغزی درمان میشود؟
خوشبختانه با گسترش روز افزون علم، امروزه راههای زیادی برای درمان و مقابله با تومور مغزی وجود دارد. این که کدام روش درمانی برای شما مناسبتر است، بسته به تشخیص پزشک معالج شما دارد. در واقع نوع تومور مغزی و محل و همچنین شدت آن تعیین میکند که کدام شیوه درمانی مناسبتر است.
همانطور که پیشتر ذکر شد، بعضی از تومورها قابلیت جراحی و خارج شدن از بدن را دارند، در حالی که برخی از تومورها این قابلیت را ندارند. در ادامه رایجترین درمانهای تومور مغزی را برای شما شرح خواهیم داد.
شیمی درمانی؛ درمان تومور مغزی
شیمی درمانی به طور کلی شامل تزریق داروهایی به بدن انسان است. این داروها در فرآیند رشد و تقسیم میتوز تاثیر میگذارند. اینکه چه دارویی چه تاثیری بر تقسیم سلول میگذارد خارج از بحث این مقاله است، اما به طور کلی این داروها با اثری که بر تقسیم میتوز میگذارند و یا با اثری که بر عدم باسازی دی ان ای دارند، باعث جلوگیری از تقسیم بی رویه سلولهای سرطانی میشوند و به عنوان یکی از راههای مقابله با تومور مغزی استفاده میشود.
پرتودرمانی؛ درمان تومور مغزی
پرتو درمانی روشی است که در آن با استفاده از پرتوهای نافذ، مانند پرتو ایکس و گاما، سلولهای سرطانی را هدف میگیرند و مانع از رشد و انتشار آنها میشوند. البته پرتودرمانی به موارد گفته شده محدود نمیشود، بلکه روشهای مختلفی برای آن وجود دارد که بسته به نوع بیماری، روش مناسب انتخاب میشود.
جراحی تومور مغزی
گاهی با صلاح دید پزشک، عمل جراحی صورت میگیرد و تومور مغزی از بدن انسان خارج میشود. البته لازم به ذکر است که جراحی عوارضهایی نیز به دنبال دارد. اما گاهی باید عوارض جراحی را پذیرفت، چرا که در صورت خارج نشدن تومور ادامه حیات برای فرد بیمار ممکن نخواهد بود.
نقش کاردرمانی در درمان تومور مغزی
کاردرمانی نیز به عنوان درمان توانبخشی برای تومور مغزی استفاده میشود. گاهی بعد از عمل جراحی، نقایص عملکردی در فرد باقی میماند. کاردرمانی با مداخلات خود و با تکیه بر توانبخشی عصبی، این نقایص را برطرف میکند. همچنین گاهی بدون عمل جراحی و با مداخلات کاردرمانی، مشکلات و علائم تا حد زیادی برطرف میشود و پزشک نیازی به جراحی نمیبیند.
در بین درمانهای موجود، کاردرمانی برای توانبخشی بیمار و بازگرداندن وی به زندگی عادی نقشی حیاتی و مهم دارد.
زندگی پس از ابتلا به تومور مغزی
بیماری همیشه در کمین است و هر فرد امکان دارد تا با بیماریهای مختلفی در طول عمر خود روبهرو شود. آنچه که مهم است، آگاهی به این موضوع است که بیماری پایان زندگی نیست؛ آن هم با پیشرفت و امکاناتی که امروز در اختیار ما است. در صورت احساس هرگونه علائمی که به تومور مغزی مربوط است، باید هر چه سریعتر به پزشک مراجه کنید تا همواره تحت نظر باشید. همچنین درمان توانبخشی و کاردرمانی را نیز باید قبل و بعد از عمل انجام دهید تا بهترین نتیجه درمانی برای شما حاصل شود. امیدواریم که از خواندن این مقاله بهره کافی برده باشید.