بیماری آلزایمر (Alzheimer) چیست و چه علائمی دارد؟
بیماری آلزایمر یک بیماری غیرقابل برگشت بوده که بخش گستردهای از زندگی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد. آلزایمر بر روی حافظه، توانایی تفکر و همچنین انجام کارهای روزمره تأثیر میگذارد. آلزایمر به عنوان شایعترین علت زوال عقل شناخته میشود

آلزایمر به عنوان یک بیماری مزمن نورولوژیک شناخته میشود که در آن سلولهای عصبی مغزی تخریب میشوند. بیماری در ابتدا به کندی شروع شده و به تدریج علائم آن بیشتر میشود و شدت بیشتری میگیرد. بیماری آلزایمر در اوایل، خود را به صورت فراموش کردن اتفاقاتی که اخیرا افتادهاند، نشان میدهد.
با پیشرفت بیشتر این بیماری، فرد ممکن است نسبت به زمان و مکانی که در آن قرار دارد، آگاهی کمی داشته باشد و همچنین مشکلات تکلمی را تجربه کند. افراد مبتلا ممکن است بیانگیزه بوده و همچنین توانایی کنترل احساسات و هیجانات خود را از دست بدهند؛ به همین دلیل نیز دچار مشکلات رفتاری میشوند. همانطور که اشاره کردیم این بیماری پیشرونده بوده و در نهایت منجر به مرگ فرد میشود اما زمان آن برای افراد مختلف، متفاوت است.
چه عواملی باعث ابتلا به آلزایمر میشود؟
گرچه نمیتوان یک عامل مشخص برای ابتلا به این بیماری در نظر گرفت، اما عواملی وجود دارند که احتمال ابتلا به آن را افزایش میدهند و به عبارتی به عنوان ریسک فاکتور شناخته میشوند. در ادامه مطلب برخی از این ریسک فاکتورها را نام میبریم.
افزایش سن و پیری
یکی از مهمترین عواملی که احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش میدهد، سن است؛ افزایش سن، رابطه مستقیم با افزایش احتمال ابتلا به این بیماری دارد. بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی احتمال ابتلا به این بیماری بعد از 65 سالگی با گذشت هر پنج سال، دو برابر میشود. البته باید گفت که شمار زیادی از افراد قبل از سن 65 سالگی به این بیماری مبتلا میشوند که به آن آلزایمر زودرس میگویند.
وراثت و ژنتیک
ژنها عامل انتقال بسیاری از بیماریها به افراد هستند و یکی از اصلیترین علل ابتلا به آلزایمر نیز میباشند. آمارهای مختلفی نشان میدهند افرادی که پدر یا مادر مبتلا به آلزایمر داشتهاند، در سنین پیری بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. البته به این معنی نیست که افرادی که در خانواده خود تجربه آلزایمر را ندارند، به این بیماری مبتلا نمیشوند. بلکه احتمال ابتلا به این بیماری در سنین 65 سال به بالا برای همه افراد وجود دارد اما در افرادی که پتانسیل ژنتیکی دارند، این احتمال بیشتر است.
بیماریهای قلبی عروقی
مشکلات قلبی و عروقی مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و... به مقدار بسیار زیادی بدن فرد را در معرض ابتلا به بیماریهای مختلف قرار میدهد. در آخرین مطالعاتی که بر روی افراد مبتلا انجام شده به دست آمده است که در بین آنها شمار زیادی از افراد بیماریهای قلبی و عروقی داشتند.
آلزایمر چه علائم و نشانههایی دارد؟
معروفترین علامت آلزایمر از دست دادن حافظه است. همانطور که میدانیم ضعیف شدن حافظه با افزایش سن، امری طبیعی است؛ اما در آلزایمر مشکل ضعف حافظه بسیار بیشتر از حالت طبیعی بوده و فرد علاوه بر آن در به خاطر سپردن اطلاعات جدید و رویدادهای اخیر نیز دچار مشکل میشود. افراد مبتلا ممکن است در انجام وظایف روزانه خود دچار گیجی شوند (به طور مثال نتوانند وسایل را در جای مخصوص خود قرار دهند).
همچنین این افراد در معرض ابتلا به برخی بیماریهای روانی مانند افسردگی، نداشتن انگیزه و.. هستند. این بیماری سرانجام باعث میشود افراد استقلال خود را از دست داده و به مراقبتهای بیشتری نیاز داشته باشند. در نهایت افراد به طور کامل به مراقب خود وابسته شده و با پیشرفت بیشتر بیماری دچار مرگ خواهند شد. در پایین برخی از علائم بیماری آلزایمر را نام بردهایم.
- ضعف حافظه و ناتوانی در به خاطر سپردن رویدادهای جدید
- اختلال در خواندن و نوشتن
- کاهش قدرت قضاوت
- ناتوانی در انجام وظایف روزمره
- تغییرات رفتاری
- افسردگی
- بی قراری
تشخیص بیماری آلزایمر چگونه است؟
با پیشرفت علم و تکنولوژی در جوامع پیشرفته تشخیص در مراحل اولیه بیماری میسر شده است. اما انجام این آزمایشها برای عموم مردم امکان پذیر نیست. با این حال پزشکان متخصص با جمع آوری تاریخچه دقیق از بیمار و انجام معاینات عصبی، ارزیابی حافظه و مهارتهای شناختی به وجود این بیماری در یک فرد پی میبرند.
جالب است بدانید که آلزایمر باعث تجمع پلاکها و گرههایی از پروتئینهای خاص در مغز شده که عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار میدهند. آزمایشهایی وجود دارند که میزان این پروتئینهای خاص را در خون یا مایعات اطراف مغز اندازه گیری میکنند و به عنوان راه دقیقی برای تشخیص به کار میرود.
درمان آلزایمر چگونه است؟؛ آیا آلزایمر درمان میشود؟
بسیاری از افراد در مورد نحوه درمان و راههای رهایی از آن دچار اشتباه میشوند. باید در نظر داشت که بیماری آلزایمر هیچ گونه درمان قطعی ندارد. اما برخی از درمانهای خاص توصیه میشود که سرعت پیشرفت این بیماری را کاهش میدهند و افزایش مشکلات در فرد را به تأخیر میاندازند. پزشک متخصص با تجویز برخی داروها سعی در کاهش روند پیشرفت این بیماری داشته و همچنین ممکن است فرد را به کاردرمانی ارجاع دهد.
داروهای مهار کننده کولین استراز (Acetylcholinesterase) در مراحل اولیه تا متوسط این بیماری و ممانتین (Memantine) برای مراحل متوسط تا شدید آن تجویز میشود. این داروها بر انتقال دهندههای عصبی که با حافظه و یادگیری افراد مرتبط هستند، تأثیر میگذارند. کاردرمانی در کنار دارو درمانی میتواند به این افراد کمک کند.
کاردرمانی برای افراد تمرینات ذهنی خاصی را طراحی و همچنین بر مشکلات شناختی آن ها تمرکز کرده و سعی میکند فرد بیشترین سطح استقلال را در طول زندگی خود داشته باشد. به دلیل مشکلاتی مانند افسردگی که برای افراد بروز میکنند، ممکن است پزشک داروهای دیگری را نیز تجویز کند تا افسردگی، اضطراب و... فرد برطرف شده و کیفیت زندگی آنها بهبود یابد.
آیا باید در مورد نشانههای آلزایمر نگران باشیم؟
آلزایمر یک بیماری نورولوژیک پیشرونده بوده که از یک ضعف حافظه ساده شروع شده و به مرور علائم آن سراسر زندگی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد. بسیاری از افراد ممکن است آلزایمر را یک بیماری ساده اختلال حافظه بدانند اما این بیماری بسیار پیچیده بوده و جنبههای مختلفی از زندگی افراد را در برمیگیرد. اگر سن افراد خانواده شما بالای 60 سال است بهتر است بیشتر با علائم آن آگاه شوید تا در مراحل اولیه این بیماری نسبت به تشخیص آن اقدام کنید. همانطور که اشاره کردیم این بیماری درمان قطعی ندارد؛ اما با استفاده از درمانهای دارویی و کاردرمانی میتوان سرعت پیشرفت آن را کاهش داد و کیفیت زندگی مبتلایان را بهبود بخشید.