فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی (ADL) | تعریف مفهوم فعالیت و کار در کاردرمانی

برای اینکه موضوع را عمیق‌تر درک کنید، در ابتدای امر بهتر است تا یک تعریف مختصر از فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی ارائه کنیم. فعالیت‌های روزمره‌ زندگی (ADL) یا Activity Of Daily Living، مستلزم وجود تمرکز و مهارت‌های پایه می‌باشد، تا فرد بتواند فعالیت‌هایی را که مربوط به بدن خودش است را انجام دهد. در واقع فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی، شامل کار‌های مراقبت از خود می‌شود.

از آنجایی که این فعالیت‌ها نقش بسیار مهمی در استقلال فرد دارند و مضاف بر اینکه بر اثر بسیاری از بیماری‌ها، این فعالیت‌ها دچار اختلال می‌شوند، در رشته‌ کاردرمانی به طور اختصاصی به آن‌ها پرداخته می‌شود. برای ارزیابی هر چه دقیق‌تر، فعالیت‌های روزمره‌ زندگی به بخش‌های مختلفی تقسیم شده که در ادامه به صورت جداگانه به هر کدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.

فعالیت‌ های روزمره زندگی شامل چه کارهایی می‌شود؟

برای بررسی دقیق‌تر و اختصاصی شدن مداخلات کاردرمانی، در چارچوب OTPF-۳، فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی به ۹ کار مجزا تقسیم شده است. در اثر بیمار‌های گوناگون، هر کدام از این ۹ کار موجود در این بخش می‌تواند مختل شود. در ابتدای امر و پس از ارزیابی مراجع، کاردرمانگر سعی می‌کند با تکنیک‌های خاص و اصولی، توانایی از دست رفته در مراجع را بازگرداند. اگر این امکان وجود نداشت و شدت اختلال زیاد‌تر از حد بود، آنگاه از روش‌های جبرانی برای فرد استفاده می‌شود.

دوش گرفتن و حمام کردن در فعالیت‌ های روزمره زندگی

یکی از پایه ای‌ترین کارهایی که از فرد انتظار می رود، دوش گرفتن و حمام کردن می‌باشد. هر فرد بالغ و مستقل، برای حفظ استقلال خود نیاز دارد تا به تنهایی بتواند حمام کند و دوش بگیرد. متاسفانه و در روند بسیاری از بیماری ها، مانند سکته مغزی، آسیب نخاعی و بسیاری از بیماری های دیگر، این توانایی از بین می رود.

یک کاردرمانگر حرفه ای وظیفه دارد تا این بخشِ مهم از فعالیت های روزمره زندگی را مورد بررسی قرار دهد و اقدامات لازم در این زمینه را پیاده کند. گاهی به دست آوردن استقلال کامل در این زمینه ناممکن به نظر می رسد؛ در این هنگام از وسایل کمکی و روش‌های جبرانی استفاده می‌شود که در مقاله ای جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

دفع ادرار و مدفوع و نظافت؛ یکی از مهم‌ترین فعالیت‌ های روزمره زندگی

همه ما می دانیم که انسان، همانند بسیاری دیگر از جانوران نیاز دارد تا در روز چند بار مثانه خود را تخلیه کند و بقایای مواد گوارش نیافته را دفع کند. بسیاری از بیماری‌های موجود، این کار مهم و حیاتی را مختل می‌کنند و این امکان را از فرد می‌گیرند که به طور مستقل بتواند تخلیه مثانه یا دفع مدفوع را انجام دهد.

در روند ارزیابی فعالیت های روزمره زندگی، کاردرمانگر این موضوع را نیز مورد بررسی قرار می دهد و سعی می کند تا مشکل موجود را رفع کند.

لباس پوشیدن؛ از مهم‌ترین فعالیت‌ های روزمره زندگی

لباس پوشیدن از دیگر فعالیت های روزمره زندگی است. لباس پوشیدن بخش مهمی از پروسه مراقبت از خود در زندگی روزمره است. مهارت‌های خودمراقبتی وظایف روزمره ای هستند که در آن، افراد می‌آموزند که چگونه برای شرکت در زندگی روزمره آماده شوند. توانایی لباس پوشیدن و استقلال در آن، نیاز به مهارت‌های حرکتی، حفظ تعادل و هماهنگی دارد.

بسیاری از اوقات در طول جلسات کاردرمانی بر روی مهارت‌های لباس پوشیدن کار می‌شود تا به افرد کمک کند تا مستقل تر شوند. لازم به ذکر است که لباس پوشیدن مراحل مختلفی دارد. کاردرمانی از طریق فعالیت‌های هدفمند، به افراد در دستیابی به استقلال کافی در زندگی روزمره کمک می‌کند.

جویدن و بلع؛ از مهم‌ترین فعالیت‌ های روزمره زندگی

ما انسان‌ها برای ادامه‌ حیات خود به غذا خوردن نیاز داریم. به طور معمول و در سراسر جهان، سه وعده‌ غذایی در روز مصرف می‌شود. برای اینکه عمل گوارش شروع شود و این روند به خوبی ادامه پیدا کند، فرد نیاز دارد تا بتواند غذای موجود در دهان خود را بجود و سپس آن را ببلعد. متأسفانه بسیاری از بیماری‌ها عمل بلعیدن و جویدن را مختل می‌کنند. یک کاردرمانگر حرفه‌ای سعی می‌کند در هنگام ارزیابی فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی، این موضوع را نیز مد نظر قرار دهد.

فیدینگ یا رساندن غذا به دهان؛ از فعالیت‌ های روزمره زندگی

یکی دیگر از کار‌هایی که در رده‌ فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی قرار می‌گیرد، عمل فیدینگ می‌باشد. در بسیاری از بیمار‌های نوروماسکلتال و یا ماسکلواسکلتال، دامنه‌ حرکته فرد مختل می‌شود و فرد نمی‌تواند با دست غالب خود لقمه‌ غذا را به دهان خود برساند.

پس از ارزیابی‌های دقیق یک کاردرمانگر، در ابتدای امر کاردرمانگر سعی می‌کند تا مشکل را برطرف کند و دامنه‌ طبیعی و عضلات انجام دهنده‌ این کار را به روال طبیعی بازگرداند. اگر چنین عملی برای فرد مقدور نبود، با استفاده از تجویز وسایل کمکی، سعی می‌شود تا حد امکان مشکل برطرف شود و استقلال فرد مورد توجه قرار گیرد.

تحرک عملکردی؛ از فعالیت‌ های روزمره زندگی

تقریبا برای انجام هر کاری، فرد نیاز دارد تا تحرک داشته باشد. تحرک عملکردی نیز یکی دیگر از اجزای فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی فرد می‌باشد. از هنگامی که از خواب بیدار می‌شوید، تا زمانی که دوباره به تخت خواب برگردید، در طول روز، کار‌های زیادی انجام می‌دهید که یکی از ملزومات آن تحرک عملکردی است.

به راستی بدون حرکت، بسیاری از فعالیت‌های انسان مختل می‌شود و استقلال وی خدشه دار می‌شود. در جهت به دست آوردن مجدد استقلال و بازگشت به حداکثر توانایی‌های فرد، نیاز است تا این موضوع نیز توسط کاردرمانگر مورد بررسی قرار گیرد.

مراقبت از وسایل شخصی؛ از فعالیت‌ های روزمره زندگی

در این بخش از فعالیت‌ های زندگی روزمره، به افرادی توجه می‌شود که از وسایلی مانند عینک، لنز و یا وسایلی از این نظیر استفاده می‌کنند. شما به خوبی می‌دانید که یک فرد عینکی، بدون عینک نمی‌تواند فعالیت‌های خود را به درستی انجام دهد. در واقع عینک جزئی از فرد شده و اگر وی نتواند به درستی از عینک خود استفاده کند؛ یعنی آن را به راحتی پیدا کند و نظافت آن را به خوبی انجام دهد، آنگاه این بخش از فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی وی مختل شده است. کاردرمانی به این نکته نیز توجه کرده است و مداخلاتی نیز برای این زمینه دارد که می‌تواند به بیماران و افراد نیازمند کمک کند.

آرایش و نظافت شخصی؛ از فعالیت‌ های روزمره زندگی

آراستگی یکی از زیبا‌ترین صفت‌های انسان است. برای حضور آراسته در جامعه و حفظ اعتماد به نفس، لازم است تا هر فردی بتواند به طور مستقل بخشی از کار‌های نظافت شخصی مانند شیو کردن، مسواک زدن، ‌شانه کردن مو و... داشته باشد. در طی بررسی و ارزیابی فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی، کاردرمانگران سعی می‌کنند تا این مورد را نیز زیر نظر داشته باشند.

فعالیت‌های جنسی

افراد متاهل وظایفی را نسبت به شریک زندگی خود دارند. گاهی این وظایف در پی یک بیماری خاص مختل می‌شود. اما از آنجایی که کاردرمانی یک رشته‌ کل نگر است، سعی می‌کند تمام جنبه‌های زندگی فرد را مورد بررسی قرار دهد و از هیچ جنبه‌ای چشم پوشی نکند. آیا یک فرد همی پلژی می‌تواند مانند قبل‌آمیز جنسی با شریک زندگی خود را تجربه کند؟

کاردرمانگر موظف است که این روش‌ها را به فرد بیمار آموزش دهد تا به نوعی مانع از این موضوع بشود که بیماری مخل رابطه‌ جنسی وی و شریک زندگی او است.

اهمیت فعالیت‌ های روزمره زندگی در چیست؟

اگر به ۹ فعالیت نام برده شده در بالا توجه کنید، متوجه‌ این امر می‌شوید که هر کدام از این فعالیت‌ها به نوعی در طول روز به وقوع می‌پیوندند. بیماری‌ها و ناتوانی‌های جسمی می‌تواند هر کدام از این فعالیت‌ها را مختل کند. از اینرو کاردرمانگر حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تفکیک کردن این فعالیت‌ها به طور اختصاصی‌تر آن‌ها را مرود ارزیابی قرار دهد و بیمار و مراجع خود را به سمت استقلال سوق دهد.

این تقسیم‌بندی به شما کمک می‌کند تا دیدگاه کلی‌تر و دقیق‌تری نیز نسبت به رشته‌ کاردرمانی پیدا کنید و این اطمینان را داشته باشید که به کمک کاردرمانی می‌توان بسیاری از مشکلات را حل کرد و زندگی را با نشاط و شادابی بیشتر ادامه داد.

ارزیابی فعالیت‌ های روزمره زندگی چگونه است؟

در رشته‌ کاردرمانی فرم‌های ارزیابی مختلفی وجود دارد. بعضی از این فرم‌ها استاندارد هستند، یعنی روایی و پایایی آن‌ها تثبیت شده است و در هر جامعه و فرهنگی مورد استفاده است. بسیاری از فرم‌ها نیز غیراستاندارد هستند و فقط برای گروه خاصی مورد استفاده واقع می‌شوند. کاردرمانگر سعی می‌کند با کمک این فرم‌ها و پرسیدن سؤالات مختلف، مشکل در هر کدام از این ۹ زمینه را پیدا کند و پس از بررسی و تجزیه تحلیل، مداخلات درمانی خود را اعمال کند.

فقط به این موضوع دقت کنید که فعالیت‌های نام برده در بالا، فعالیت‌ های پایه‌ روزمره‌ زندگی هستند. انسان قاعدتا فعالیت‌ها بیشتری در طول روز انجام می‌دهد.

تمامی کاردرمانگران حرفه‌ای، فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی را به خوبی می‌شناسند و در طی مراحل درمان آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. شما نیز با مطالعه‌ این مقاله، با فعالیت‌ های روزمره‌ زندگی آشنا شدید و دانستید که کاردرمانی چگونه انسان را به عنوان یک کل در نظر می‌گیرد. امیدواریم که با مداخلات دقیق کاردرمانی و درمان اصولی، همیشه قادر باشید تا استقلال شخصی خودتان را حفظ کنید.