مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی | درمان بینایی بعد از سکته مغزی

 سکته مغزی جز رایج‌ترین بیماری‌ها در جوامع بشری است. متاسفانه در یک سوم از افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، مشکلات بینایی نیز بروز می‌کند. وضع بدین صورت است که قسمتی از مغز که دچار سکته مغزی شده، در پردازش یا انتقال پیام بینایی نقش داشته است، بنابراین پیام بینایی به درستی مخابره نمی‌شود و دید بیمار تار و یا کاملا از  بین می‌رود. اما این پایان کار نیست. چشم پزشکان می‌توانند شما را در این زمینه یاری کنند و همچنین کاردرمانگران با مداخلات خود، شرایط را تا حد زیادی برای این افراد بهبود می‌بخشند. در ادامه بیشتر در مورد مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی صحبت خواهیم کرد.

مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی

برای اینکه بتوانیم اشیا را در دور و نزدیک به خوبی ببینیم، نیازمند سلامت کامل چشم هستیم. هر کدام از چشمانمان دارای نورون‌هایی است که اطلاعات بینایی را به لوب پس سری منتقل می‌کند. به بیان ساده‌تر، قسمت پشتی مغز مسئول پردازش اطلاعات بینایی در انسان است. اصولا سکته مغزی در یک نیمه از کره مغز اتفاق می‌افتد. بنابراین انتظار می‌رود که با وقوع سکته مغزی در نیمکره چپ، بینایی در چشم راست از بین برود. اما وضع بدین شکل نیست. هر چشم انسان آکسون‌هایی دارد که اطلاعات بینایی را هم به نمیکره راست و هم به نیمکره چپ منتقل می‌کند.

بنابراین سکته مغزی، مشکلات بینایی را در هر دو چشم پدید می‌آورد. توضیح اینکه چرا این اتفاق می‌افتد بسیار پیچیده است، اما با بروز سکته مغزی در نیمکره راست مغز، میدان بینایی سمت چپ در هر دو چشم مختل می‌شود. افرادی که بعد از سکته مغزی با مشکلات بینایی روبه‌رو می‌شوند، می‌توانند از خدمات توانبخشی و کاردرمانی استفاده کنند. کاردرمانگران مداخلات فراوانی برای این افراد دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.

انواع مشکلات بینایی در سکته مغزی

همانگونه که سیستم بینایی در درون مغز انسان پیچیده است، درک اینکه کدام چشم کدام قسمت از میدان بینایی را می‌بیند نیز اندکی مشکل است. در انواع مختلف سکته مغزی از نظر محل وقوع (اینکه کدام قسمت از مغز درگیر شده است)، اشکال خاصی از ناتوانی در بینایی در این بیماران پدید می‌آید. شناخت انواع مختلف از دست رفتن بینایی در روند توانبخشی ضروری است. در ادامه با انواع مختلف این عارضه آشنا خواهید شد.

از دست دادن میدان بینایی

میدان بینایی به کل ناحیه‌ای اطلاق می‌شود که شما با دو چشم خود می‌توانید ببینید. Homonymous hemianopia شرایطی است که نیمی از میدان بینایی در هر چشم دچار اختلال می‌شود. شاید فرد تصور کند که یک چشم او نمی بیند، اما در حقیقت هر دو چشم وی دچار مشکل است. این بیماران، افراد را به گونه‌ای می‌بینند که انگار صورت آن‌ها نصف است. Quadrantanopia از دست دادن یک چهارم بالایی یا پایینی میدان بینایی است.

از دست دادن کنترل حرکات چشم

حرکت هر چشم توسط اعصاب مختلفی کنترل می‌شود. اگر در سکته مغزی این اعصاب آسیب ببینند، فرد دیگر نمی‌تواند چشم خود را در جهت خاصی حرکت دهد و امکان دارد که چشم در جهت خاصی منحرف (Strabismus) و یا دچار دوبینی شود. یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند پدید بیاید، متاثر شدن عصبی است که به پلک بالایی عصب می‌دهد. اگر این عصب درگیر شود پلک بیمار می‌افتد (Ptosis). در این شرایط اگر چه چشم بیمار سالم است، اما پلک اجازه دیدن به فرد نمی‌دهد. در این صورت یک عمل ساده توسط چشم پزشک مشکلا را حل می‌کند.

نیستاگموس (Nystagmus)

حرکات متناوب و دائمی کره چشم به سمت چپ و راست، بالا و پایین و گاهی نیز دورانی، نیستاگموس نام دارد. متاسفانه تا به امروز درمان خاصی برای این شرایط وجود ندارد. نیستاگموس در افرادی که دچار ام اس هستند نیز دیده می‌شود. دلیل این عارضه به آسیب دیدن بخشی از مغز مربوط می‌شود.

خشکی چشم

خشکی چشم زمانی بروز می‌کند که اشک به مقدار کافی تولید نشود. رگ‌ها و نورون‌هایی در بدن وجود دارد که مسئول تولید اشک هستند. اگر این رگ‌ها و نورون‌ها در سکته مغزی آسیب ببینند، بیمار به خشکی چشم دچار می‌شود.

غفلت بینایی یا آگنوزیا (Agnosia)

افرادی که دچار غفلت بینایی می‌شوند، بینایی در سمتی از نمیکره مغز که سکته مغزی رخ داده است را از دست می‌دهند. افرادی که دچار این عارضه می‌شوند، نمی‌توانند اشیا و صورت‌های آشنا را به خوبی درک کنند. اگر چه در این عارضه چشم سالم است، اما مشکل به بخشی از مغز مربوط می‌شود که مسئول پردازش اطلاعات بینایی است.

نقش کاردرمانی در مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی

کاردرمانی یکی از مهم‌ترین درمان‌های توانبخشی برای مشکلات بینایی بعد از سکته مغزی است. بعضی از انواع مشکلات بینایی که پیشتر بیان شد، درمان خاصی ندارند. اما بعضی از آن‌ها نیز درمان می‌شوند. کاردرمانی اقدامات مختلفی را برای این افراد انجام می‌دهد. اگر دید بیمار به هر دلیلی تار گشت، یکی از وظایف کاردرمانگر تطبیق وسایل چه در محیط خانه و چه در محیط کار است. کاردرمانگران طبق اصولی که فرا گرفته‌اند، جوری اشیا را در محیط قرار می‌دهند که متناسب با نیاز فرد باشد.

همچنین حسی در بدن انسان به نام حس عمقی وجود دارد. کاردرمانگر با تقویت حس عمقی، تا حد زیادی مشکلات بینایی را کم رنگ می‌کند و فرد می‌تواند به کمک حس عمقی محیط اطراف خود را بهتر از قبل درک کند. همچنین کاردمانگران کمک می‌کنند تا فرد بتواند راه برود و مشکلات حرکتی به وجود آمده را نیز با تمرینات کاردرمانی مرتفع می‌سازند. همچنین امکان دارد که کاردرمانگر شما را به یک بینایی سنج ارجاع دهد. بینایی سنج یا اپتومتریست با تمرینات ویژن تراپی می‌تواند در روند توانبخشی کمک کننده باشد.

سکته مغزی و توانایی دیدن مجدد

هر چند سکته مغزی به انواع مختلفی می‌تواند بینایی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، اما به کمک درمان توانبخشی می‌توان این محدودیت را به حداقل رساند. مشکلات بینایی که در یک سوم از افراد مبتلا به سکته مغزی دیده می‌شود، توسط کاردرمانگران، چشم پزشکان و بینایی سنج‌ها می‌تواند درمان و توانبخشی شود. بنابراین در صورت ابتلا به این عارضه به شما توصیه می‌کنیم که با کاردرمانگر خود در ارتباط باشید. در صورت دریافت خدمات توانبخشی، با شانس بیشتری بینایی خود را به دست خواهید آورد و در انجام فعالیت‌های روزمره خود مستقل خواهید شد.