کاردرمانی چگونه به بیماران ارتوپدی کمک می‌کند؟
استفاده از مدالیته‌های ضد درد، تقویت عضلات بدن، افزایش دامنه حرکتی، آزاد سازی عضلات و ... از جمله مداخلات کاردرمانی برای بیماران ارتوپدی است. از انواع بیماری‌های ارتوپدی می‌توان به مشکلات ناشی از شکستگی در استخوان‌های بدن، پارگی و جراحت تاندون‌ها و لیگامان‌ها، آسیب‌های مفصلی و... اشاره نمود. کاردرمانی همچنین آموزش‌هایی را به بیماران می‌دهد که همین آموزش‌ها، روش درمان را نسبت به سایر شیوه‌ها متمایز می‌کند.
فربد حاجی زاده
هیچ فردی از ابتلا به بیماری‌های ارتوپدی که بیشتر به استخوان‌ها و مفاصل بدن مربوط می‌شود، در امان نیست. اما ابتلا به این بیماری‌ها نیز پایان کار نیست. امروزه با توجه به پیشرفت علم پزشکی، خوشبختانه روش‌های درمانی مختلفی برای بیماری‌ها پیشنهاد می‌شود. گاهی برای یک بیماری چندین متخصص با هم وارد عمل می‌شوند تا بهترین نتیجه درمانی حاصل شود. کاردرمانی بیماران ارتوپدی نیز یکی از شیوه‌های درمانی است که نه تنها در جهت بهبودی کامل بیماران ارتوپدیک عمل می‌کند، بلکه در طی این مسیر همواره سعی می‌کند تا استقلال و روحیه بیمار نیز حفظ شود و در روند درمان، کمترین آسیب ممکن به وی وارد شود.
منظور از بیماری‌های ارتوپدی چیست؟
قبل از اینکه مداخلات کاردرمانی در بیماری‌های ارتوپدی را مورد بررسی قرار دهیم و بگوییم که کاردرمانی چگونه به بهبود این بیماران کمک می‌کند، لازم است که با بیماری‌های ارتوپدی آشنا شویم. منظور از بیماری‌های ارتوپدی، هر نوع آسیب در بافت استخوان، عضله، مفصل، لیگامان، تاندون و سایر بافت‌های پیوندی است. به بیان واضح‌تر، شکستگی در استخوان به عنوان یک بیماری ارتوپدی تقسیم بندی می‌شود. یا در یک مثال دیگر، پارگی لیگامان که وظیفه ثبات مفصل را دارد، به عنوان یک بیماری ارتوپدی در نظر گرفته می‌شود.
سیستم اسکلتی-عضلانی بدن دو وظیفه اصلی بر عهده دارد. اولین وظیفه این سیستم این است که امکان حرکت را برای انسان پدید آورد. این که ما می‌توانیم راه برویم و یا این که با دست خود لیوان آب را برداریم؛ همه و همه نیازمند عملکرد درست سیستم اسکلتی-عضلانی بدن است.
دومین وظیفه این سیستم حفاظت از ارگان‌های داخلی بدن است. به عنوان مثال، جمجمه ساختاری استخوانی است که از مغز انسان در برابر ضربات محافظت می‌کند. با این تفاسیر، بیماری‌های ارتوپدی می‌توانند خطرناک باشند و افراد را با محدودیت‌های زیادی رو‌به‌رو کنند و استقلال آن‌ها را در زندگی کم کنند. حال کاردرمانی چگونه کیفیت زندگی این افراد را بهبود می‌دهد؟ کاردرمانی با چه شیوه‌هایی این بیماران را درمان می‌کند؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
کاردرمانی چگونه به بیماران ارتوپدی کمک می‌کند؟
کاردرمانی نقش مهمی در کمک به بیماران ارتوپدی برای بازیابی استقلال و بهبود کیفیت زندگی ایفا می‌کند. به طور خلاصه، مداخلات کاردرمانی برای بیماران ارتوپدی بر افزایش توانایی‌های عملکردی، مدیریت درد و ارتقای استقلال از طرق مختلف متمرکز است. در ادامه انواع مداخلات کاردرمانی برای درمان بیماران ارتوپدی را معرفی کرده‌ایم.
استفاده از مدالیته‌های ضد درد در بیماران ارتوپدی
درد یکی از مهم‌ترین حس‌های موجود در انسان است که وی را از وجود یک بیماری یا جراحت با خبر می‌کند. اما بعد از اینکه انسان وجود یک بیماری را تشخیص داد، درد باید کنترل شود و در نهایت از بین برود. چراکه زندگی با درد امکان پذیر نیست و می‌تواند محدودیت‌های زیادی را برای انسان پدید بیاورد. در بیماری‌های ارتوپدی، درد و پاسخ التهابی به شدت بروز می‌کند. شاید قبل از اینکه به کاردرمانی مراجعه کنید، درد زیادی را تجربه کرده باشید.
اما در جلسات کاردرمانی، کاردرمانگر با استفاده از مدالیته‌های ضد درد، درد شما را تسکین می‌دهد. حمام پارافین، مدالیته‌های گرمایی مانند هات پک، مدالیته‌های سرمایی، استفاده از حمام متضاد، تکنیک‌های کاهش ادم و... از شیوه‌هایی است که درد بیماران را کاهش می‌دهند. این مدالیته‌های ضد درد نه تنها باعث کاهش درد می‌شوند، بلکه روند بهبودی بافت را نیز سرعت می‌بخشند. البته مدالیت‌های ضد درد بسیاری در کاردرمانی وجود دارد که در یک مطلب جداگانه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
تقویت عضلات بدن در بیماران ارتوپدی
یکی از مداخلات کاردرمانی برای بیماران ارتوپدی، تقویت عضلات بدن است. این تقویت عضلات بسته به نوع بیماری متفاوت است. گاهی در اثر شکستگی، تا مدت زیادی یک اندام بی‌حرکت می‌شود. درست مانند زمانی که پای یک فرد در کچ قرار می‌گیرد. این بی‌حرکتی می‌توانند سبب ضعف عضلانی شود و در نهایت بعد از باز شدن کچ، فرد نتواند به خوبی راه برود. کاردرمانی با تقویت عضلات به راه رفتن این فرد کمک می‌کند.
در یک مثال دیگر، شاید فردی با درد شانه به کاردرمانی مراجعه کند و بعد از ارزیابی مشخص شود که شانه این فرد ثبات کافی ندارد. در این حالت نیز با تقویت عضلات، ثبات لازم برای فرد فراهم می‌شود. تقویت عضلات را برای بسیاری از بیماری‌ها می‌توان استفاده کرد. همچنین کاردرمانگران با توجه به دانشی که در زمینه آناتومی، کینزیولوژی و فیزیولوژی اعصاب و عضله دارند، به صورت اختصاصی با تمرینات خود سبب تقویت عضلات می‌شوند و این تمرینات را در قالب فعالیت‌های هدفمند به شما ارائه می‌کنند.
افزایش دامنه حرکتی در بیماران ارتوپدی
گاهی به دلیل بسیاری از بیماری‌های ارتوپدی، دامنه حرکتی مفاصل در انسان محدود می‌شود. ما برای اینکه بتوانیم فعالیت‌های روزمره خود را به خوبی انجام دهیم، نیازمند دامنه حرکتی کامل در مفاصل خود هستیم. به عنوان مثال فردی را در نظر بگیرید که بیماری شانه یخ زده یا فروزن شولدر دارد. چنین فردی نمی‌تواند به راحتی مفصل شانه خود را حرکت دهد و در جهات مختلف بچرخاند. یکی از مداخلات کاردرمانی برای چنین فردی، افزایش دامنه حرکتی است.
اما کاردرمانگر چگونه این دامنه را افزایش می‌دهد. یکی از تکنیک‌های کاردرمانی، استفاده از موبیلیزیشن است. در روند این تکنیک، کاردرمانگر دو سطح مفصلی را روی هم می‌لغزاند و این کار باعث افزایش دامنه حرکتی می‌شود. همچنین کاردرمانگر با ارائه تمریناتی که به کمک وال بار انجام می‌شود، رفته رفته دامنه حرکتی را در این افراد زیاد می‌کند. کشش عضلات کوتاه شده، کشش کپسول مفصلی و... از دیگر اقداماتی است که یک کاردرمانگر برای بیماری که مثال زدیم انجام می‌دهد.
آنچه که اهمیت دارد تشخیص علت محدودیت است. هنگامی که علت محدودیت دامنه حرکتی مشخص شد، با استفاده از تکنیک‌های خاص آن علت برطرف می‌شود. بنابراین اینطور نیست که کاردرمانگر همه تکینک‌ها را برای یک بیمار استفاده کند.
آزاد سازی عضلات در بیماران ارتوپدی
آزاد سازی عضلات یکی دیگر از اقداماتی است که کاردرمانگر در روند درمان بیماران ارتوپدی از آن‌ها استفاده می‌کند. در برخی از بیماری‌های ارتوپدی طول بعضی از عضلات کوتاه‌تر از حالت عادی می‌شود. کاردرمانگر با توجه به شناختی که از خط کشش دقیق عضلات بدن دارد، کشش عضلات را انجام می‌دهد و باعث آزادسازی بافت هم بند می‌گردد. گاهی نیز عضلات و فاشیای موجود در بدن انسان دچار نقاط دردناکی به نام نقاط ماشه‌ای یا تریگر پوینت می‌شوند.
این نقاط نه تنها باعث درد در همان نقطه می‌شوند، بلکه گاهی درد را به نقاط دیگر بدن نیز منتقل می‌کنند. به عنوان مثال وجود نقاط ماشه‌ای در ناحیه گردن می‌تواند سردرد‌های آزار دهنده‌ای در ناحیه پس سر، کنار گوش و پشت چشم ایجاد کند. کاردرمانگر با استفاده از ماساژهای فشاری یا با استفاده از سوزن خشک (Dry Needling) این نقاط دردناک را درمان می‌کند.
تجویز و ساخت اسپیلنت برای بیماران ارتوپدی
تجویز یا ساخت اسپیلنت یکی دیگر از اقداماتی است که کاردرمانگر در صورت نیاز، برای بیماران ارتوپدی به کار می‌گیرد. گاهی بافت یا مفاصل بدن درچار التهاب هستند و تنها شیوه درمان در آن برهه بی‌حرکتی است. فرض کنی فردی دچار بیماری دکورون شده باشد و تاندون انگشت شست وی ملتهب باشد. در این مرحله کاردرمانگر باید شست بیمار را بی‌حرکت کند برای این کار کاردرمانگر خود اسپلینت مخصوصی را با توجه به تجهیزاتی که در اختیار دارد می‌سازد. اصولا این اسپیلنت‌ها با ماده‌ای به نام اورفیت ساخته می‌شوند که مقاوم هستند. گاهی نیز کاردرمانگر اسپیلنت یا ارتزی را برای شما نسخه می‌کند که باید به کلینیک‌های ارتوپدی فنی مراجعه کنید تا آن ارتز برای شما ساخته شود.
آموزش استفاده از عصا، کراچ و واکر
بسیاری از بیماران ارتوپدی در برهه‌ای مجبور به استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن هستند. عصا، کراچ و واکر از کاربردی‌ترین وسایلی است که این افراد استفاده می‌کنند. شاید به نظر برسد که استفاده از این وسایل ساده است و فرد می‌تواند به راحتی از آن‌ها استفاده کند. اما اینطور نیست. استفاده از عصا و راه رفتن با آن شیوه خاصی دارد. کاردرمانگر نه تنها اندازه عصای شما را تنظیم می‌کند، بلکه با توجه به بیماری، شیوه‌ای را به شما می‌آموزد که کمترین انرژی را در حین راه رفتن مصرف کنید. همچنین اگر نیاز به ویلچر باشد، کاردرمانگر با توجه به بیماری و شدت آن ویلچر خاصی را به شما معرفی می‌کند. ما در مقاله‌ای جداگانه این آموزش ها را بررسی کرده‌ایم.
کاردرمانی و رهایی از بیماری‌های ارتوپدی
در این مقاله سعی کردیم تا بخشی از مداخلات کاردرمانی در بیماری‌های ارتوپدی را مورد بررسی قرار دهیم. کاردرمانگر دانش زیادی را در زمینه بیماری‌های ارتوپدی دارد و در کنار این دانش زیاد، با استفاده از تکنیک‌ها و مدالیته‌هایی که به عنوان ابزار در اختیار دارد، بیماران ارتوپدی را توانبخشی می‌کند و کیفیت زندگی آن‌ها را افزایش می‌دهد. در کنار تمام این موارد، کاردرمانگر همواره به روحیه فرد نیز توجه دارد؛ فاکتوری که کاردرمانی را نسبت به سایر شیوه‌های درمانی متمایز می‌کند.
باید توجه داشته باشید که مهم‌ترین گام در درمان، ارزیابی است تا علت بیماری و محدودیت مشخص شود. پس از مشخص شدن علت، گام دوم انتخاب تکنیک‌های درمانی است. با رعایت کردن این دو گام، بهبودی بیماری‌های ارتوپدی بسیار راحت خواهد بود. تمامی کاردرمانگران این اصول را رعایت می‌کنند و بدین طریق سلامتی بار دیگر برای بیمار به ارمغان می‌آید.
