منظور از زون فلکسوری و زون اکستنسوری در دست چیست؟

متاسفانه آسیب به تاندون و اعصاب دست به دلیل بریدگی با چاقو، شیشه، تصادف و ... عوارض سنگینی به دنبال خواهد داشت. شکایت اصلی بسیاری از افراد درگیر این عارضه، مدتی پس از جراحی مشخص می‌شود. با وجود اینکه جراح، بدون نقص به ترمیم و بخیه بافت آسیب دیده پرداخته‌است، اما مشکلاتی در عملکرد دست به وجود می‌آید که فعالیت‌های شخصی و روزمره فرد را نیز محدود می‌کند. همانطور که اشاره مختصری داشتیم، کاردرمانی زود هنگام می‌تواند با انجام تکنیک‌های توانبخشی دست، به شما کمک کند که پس از جراحی، بدون عارضه و با حداکثر کارایی به کارهایتان برسید. در ادامه به توضیح زون فلکسوری و زون اکستنسوری در دست می‌پردازیم.

زون فلکسوری دست چیست؟

در سطح کف دست ما، یک سری نواحی تقسیم بندی شده‌است که با نام زون شناخته می‌شوند. طبق آنچه گفته شده 5 زون فلکسوری در دست وجود دارد که زون 2 در بین آنها بسیار اهمیت دارد. در زون 3 و 4 فلکسوری همانند زون 2، ایجاد چسبندگی با بافت‌های اطراف دردسر ساز است و حتما باید به توانبخشی آن توجه شود. همچنین احتمال چسبندی در زون5 نیز وجود دارد اما چون چسبندگی آن با بافت‌های نرم و شل اطراف است، مشکل زیادی در دامنه حرکتی به وجود نمی‌آورد.

حتما ماساژ‌هایی که توسط کاردرمانگر می‌آموزید را مرتبا انجام دهید تا از چسبدگی و کاهش دامنه حرکتی و افت عملکرد دست، جلوگیری کنید.

آناتومی هر زون فلکسوری در چه محدوده‌ای است؟

همانطور که گفتیم هر زون فلکسوری، محدوده‌ای را در کف دست شامل می‌شود.زون 1 فلکسوری از انتهای بند دیستال تا نوک انگشت را شامل می‌شود. محدوده زون 2 فلکسوری از A1 پولی تا انتهای FDS است. زون 3 در محدوده A1 پولی تا دیستال تونل کارپ واقع شده‌است. زون 4 نیز در محدوده تونل کارپ است.  در ناحیه پروگزیمال تونا کارپ نیز زون 5 فلکسوری وجود دارد. حالا که محدوده هر زون مشخص شد می‌توان به راحتی دریافت که آسیب به هر زون می‌تواند چه عوارضی را به وجود آورد.

زون اکستنسوری چیست؟

در ناحیه پشت دست و تا یک سوم تحتانی ساعد، 7 زون اکستنسوری اکسنتریک انگشتان و 5 زون اکستنسوری انگشت شست وجود دارد. آسیب در هر زون می‌تواند منجر به ایجاد نوعی دفورمیتی در دست شود. پس استفاده از اسپیلنت‌ در مدت زمانی مشخص، را باید جدی بگیرید. آسیب به زون‌های 1 و 2 اکستنسوری می‌تواند منجر به Mallet Finger شود. در حالی که آسیب به زون‌های 3 و 4 در صورت عدم درمان درست و پیگیری به موقع توانبخشی، منجر به دفورمیتی بوتونیر می‌شود. گاهی ممکن است بی حرکتی مطلق با تجویز اسپیلنت برای شما تجویز شود. مثلا در آسیب به زون 1 و 2 اکستنسوری. اما در سایر زون‌ها بی حرکتی مطلق توصیه نمی‌شود. زیرا برای جلوگیری از ضعف عضلات فلکسور و اکستنسور و جلوگیری از کوتاهی تاندون‌های اکستسور، باید در اندام حرکت دیده شود.

نقش کاردرمانی در بهبود عملکرد دست پس از آسیب در زون 2

آنچه در کاردرمانی و بهبود دست اهمیت دارد مراجعه به موقع به مراکز توانبخشی جهت درمان است. متاسفانه و باز هم متاسفانه، در ایران پس از جراحی ارجاع به کاردرمانی توسط جراحان به ندرت اتفاق می‌افتد. کاردرمانگران هندتراپیست از این بابت هم شاکی و هم نگرانند؛ چرا که فرد با شکایت وارد کلینیک شده در صورتی که مدت‌ها از جراحی او می‌گذرد و هیچ اطلاعی از زمان مراجعه به کاردرمانی نداشته است. با این حال که فرصت طلایی از دست رفته است نمی‌توان انتظار معجزه از کاردرمانی داشت ولی با پیگیری منظم جلسات کاردرمانی دست، عملکرد دست بیمار  تا حد زیادی بهبود خواهد یافت. اگر زون 2 فلکسوری در دست دچار جراحت شود باید آسیب را بسیار جدی گرفت و حتما به دنبال خدمات توانبخشی، پس از جراحی باشید. در ادامه به نقش کاردرمانی در ترمیم تاندون‌های زون 2 میپردازیم.

• به کار گیری تکنیک‌های کاهش ادم
• استفاده از ماساژ فریکشن جهت کاهش چسبندگی
• مدیریت زخم و بافت اسکار در ناحیه زون 2
• فعالیت اکتیو پسیو به موقع
• اعمال استرچ پس از گذشت 8 هفته از جراحی
• تجویز اسپیلنت
• افزایش قدرت عضلات فلکسوری دست بویژه عضلاتی که تاندون آنها در زون2 درگیر است.
• انجام و اموزش لغزش تاندون (Tendon gliding)

توصیه نهایی برای افزایش کارآمدی دست

دست اندامی‌است که در امور روزانه بسیار به آن نیازمندیم. در صورتی که به یک دست و یا هر دو آسیبی وارد شود، در درجات مختلفی، زندگی روزمره و نقش‌های ما مختل می‌شود. با توجه به این میزان اهمیت، پس از جراحی‌هایی که صورت می‌گیرد لازم است شما خدمات توانبخشی را نیز در کنار ویزیت‌های پزشک جراحتان دنبال کنید. معمولا توسط جراح تعداد جلسات مشخصی  فیزیوتراپی، برای بیماران نوشته می‌شود؛ اما کمتر پزشکی به اهمیت کاردرمانی در دوره طلایی پس از عمل اشاره می‌کند. توصیه می‌کنیم اگر کسی را می‌شناسید که درگیر مشکلات عملکردی دست است حتما کاردرمانی را به او معرفی کنید و همه چیز را، بدون نگرانی به کاردرمانگر بسپارید!