5 تمرینات درکی حرکتی کاردرمانی برای کودکان بیش فعال

متاسفانه گاهی به دلیل عدم درمان و نپرداختن به چنین علائمی در کودکان، در سنین بالاتر شاهد اختلالات رفتاری، کاهش اعتماد به نفس، اختلال اضطرابی، اختلال افسردگی و ... خواهیم بود. در صورتی که کودک به دلیل نقص توجه و تمرکز، عملکردش افت کند و در محیط توسط اطرافیانش طرد شود، ممکن است درگیر هر کدام از اختلالاتی که ذکر کردیم، شود. کودکان بیش فعال، گروهی هستند که در سن پایین باید درمان آنها را با دارو درمانی و کاردرمانی شروع کرد. بسیاری از این اختلالات را می‌توان با تمرینات درکی حرکتی کاردرمانی مهار کرد.

منظور از تمرینات درکی - حرکتی (Perceptual Motor) چیست؟

در کاردرمانی فعالیت‌های داده شده به مراجعین در چند دسته طبقه بندی می‌شود. یک مجموعه از این فعالیت‌ها، تمرینات درکی حرکتی هستند. منظور از تمرینات درکی - حرکتی فعالیت‌هایی هستند که از انواع حس‌ها به همراه حرکت در سطوح مختلف از ساده به پیچیده، در تمرین‌ها استفاده می‌شود. ادراک دیداری و ادراک شنیداری، که به کمک دو حس بینایی و شنیداری اتفاق می‌افتد، دو مورد از مهارت‌های ادراکی مهم هستند.

پس از دریافت پیام حسی از اندام حسی، مغز شروع به پردازش و ادراک آن می‌کند. همراه کردن مهارت ادراکی با مهارت حرکتی، باعث ارتقا مهارت‌های حرکتی سطح بالا همچون تعادل و هماهنگی حرکتی شده وهمچنین توجه و حافظه را تقویت می‌کند. تمرینات درکی حرکتی می‌تواند برای بهبود کودکان بیش فعال بسیار مفید و موثر باشد.

معرفی 5 تمرین درکی حرکتی کاردرمانی برای کودکان بیش فعال

همانطور که گفتیم این مجموعه تمرینات علاوه بر کودکان و دانش آموزان بیش فعال، برای سایر کودکانِ با نقص توجه و تمرکز نیز، مناسب است. توجه داشته باشید که این تمرینات با تجهیزات موجود در کلینیک‌های کاردرمانی انجام می‌شود اما می‌توانید از فروشگاه‌های تجهیزات توانبخشی آنها را تهیه کنید و تمرینات را در منزل نیز انجام دهید. تمریناتی که در این مقاله به آن میپردازیم بر اساس توانایی و سن کودک گفته شده‌است و شما می‌توانید بر اساس کودک خود، آنها را انتخاب کرده و اجرا کنید.

تمرین با تیلت برد یا تخته تعادل

این تمرین را باید بر اساس میزان تعادل کودک و مهارت گرفتن و پرتاب کردن توپ، انجام دهید. اگر کودک شما فعلا این مهارت‌ها را ندارد ابتدا آنها را به او آموزش دهید. در ابتدا از کودک بیش فعال خود بخواید در یک فضای ایمن، روی تیلت برد برود. حالا چند نوع تمرین، همزمان با کنترل خود روی تیلت برد انجام دهد. یک توب به او بدهید. از کودک بخواهید توپ را برای شما پرت کند. می‌توانید تمرین را به اشکال دیگری نیز کار کنید. مثلا روی تیلت برد توپ را به سمت بالا پرتاب کند و سریع دست بزند و دوباره توپ را بگیرد و یا توپ را به سمت زمین پرت کرده و بگیرد.

پس انتخاب نوع تمرین باید متناسب با مهارت و توانمندی کودک بیش فعال شما باشد.

تمرین با ترامپولین

از کودک بخواهید روی ترامپولین بصورت ایستاده بپرد. حالا هم زمان با پریدن شروع به دست زدن کند. اگر سن کودک بالاست و میتواند شعر بخواند، از او بخواهید همراه با این حرکات یک شعر انتخاب کرده و بخواند. وقتی تمرینات حرکتی و شناختی با هم همراه می‌شوند؛ میزان توجه و تمرکز کودک بیش فعال برای انجام چند کار با هم، افزایش میابد. اما از طرفی سرعت انجام آن تمرین کم می‌شود. یکی از مواردی که در بحث مداخله به کمک کاردرمانی برای کودکان بیش فعال انجام می‌شود استفاده از تسک یا تمرین‌های دو یا چندگانه است.

تمرین با بالانس بیم

یکی دیگر از تجهیزات موجود در کاردرمانی، بالانس بیم است که به بالا بردن تعادل و افزایش توجه در کودکان بیش فعال کمک می‌کند. تمرینات مختلفی مثل راه رفتن بصورت گردو شکستن را میتوان با این وسیله انجام داد. از جمله تنوع در تمرین با بالانس بیم، طراحی مسیر‌های خطی و غیرخطی است. اما برای داشتن تمرین درکی-حرکتی باید به موارد دیگری نیز، توجه کرد. کودک روی بالانس بیم بصورت گردو شکستن و با چشم باز، راه برود و هم زمان شعر بخواند. می‌تواند اینکار را با چشم بسته، بر اساس توانایی خود انجام دهد.

همچنین برای کودک بیش فعال می‌توانید از دستور‌های شناختی، مثل حرکت در طول مسیر و گفتن اسم، حیوان، میوه، غذا، اعضای بدن و ... استفاده کنید. می‌توانید حین این تمرین از کودک بخواهید محاسبات ریاضی که شما به او می‌دهید را بطور ذهنی انجام دهد. انجام این دسته از تمرینات، علاوه بر رشد مهارت‌های حسی و حرکتی در کودک بیش فعال، مهارت‌های شناختی همچون حافظه شنیداری و حافظه فعال را نیز تقویت می‌کند.

تمرین با استپ

چند عدد استپ در رنگ‌‌های مختلف، در یک مسیر خطی بچینید. حالا برای هر کدام از استپ‌ها یک کد حرکتی یا شناختی بگذارید. یعنی به کودک بگویید روی هر استپ باید چه کاری انجام دهد. در کودکان بیش فعال این تمرین جهت افزایش توجه و بکار گیری حافظه و مهار رفتار‌های اضافی، استفاده می‌شود. برای مثال از کودک بخواهید که به خاطر بسپرد روی استپ آبی دست بزند، روی استپ نارنجی بچرخد و روی استپ صورتی بشیند و بایستد. یکی دیگر از تمرینات شناختی-  حرکتی برای کودک بیش فعال، این است که همراه با حرکات گفته شده، یک دستور دیگر را نیز انجام دهد. مثلا علاوه بر حرکت، روی استپ نارنجی اسم میوه بگوید، روی استپ آبی یک کلمه بگوید که با حرف میم شروع می‌شود و...

تمرین با چند وسیله

و در آخر یک تمرین به شما معرفی می‌کنیم که با کمک چند وسیله و به هدف رشد حسی، حرکتی و شناختی طراحی شده، است. سه ابزار تیلت برد، ترامپولین و استپ را در یک مسیر خطی قرار دهید. برای کودک بیش فعال قبل از شروع تمرین توضیح دهید که باید روی هر کدام از این ابزار چه حرکتی باید انجام دهد. برای مثال روی ترامپولین 5 بار بپرد، روی استپ بشیند و بایستد و روی تیلت برد دور خودش بچرخد. این حرکات را چند دور انجام دهد و علاوه بر انجام حرکات روی حافظه کاری هم کار کنید یعنی برای افزایش توجه کودک بیش فعال، می‌توانید به او بگویید از عدد X شروع به شمارش کند و n تا n تا کم کند یا اضافه کند.

اهمیت کاردرمانی برای کودک بیش فعال!

کاردرمانی در کنار دارو درمانی موثر ترین درمان برای کودک بیش فعال به شمار میرود. کاردرمانی در ابتدا با شروع یک ارزیابی و سپس طراحی برنامه درمانی برای کاهش علائم بیش فعال، سعی می‌کند عوارض آن را کنترل و عملکرد موثر کودک را به حداکثر برساند. مجموعه‌ای از تمریناتی که معرفی کردیم در حیطه‌ کاردرمانی بیشتر به آن پرداخته می‌شود و علاوه بر آن کاردرمانی تمرینات حسی - حرکتی و شناختی را به جهت ارتقا همه جانبه کودک بیش فعال، در برنامه درمانی جای می‌دهد.