خرید ویلچر مناسب | راهنمای کامل و نکات کلیدی در انتخاب ویلچر مناسب

در انتخاب ویلچر مناسب چه نکاتی را باید در نظر بگیریم؟ اگر فکر می‎‌کنید به ویلچر نیاز دارید پیش از هرچیز بهتر است با پزشک، کاردرمانگر و یا فیزیوتراپیست خود در این‌‎باره مشورت کنید؛ تا آن‎ها شما را برای انتخاب یک ویلچر مناسب راهنمایی نمایند. مهم‌ترین نکته در انتخاب ویلچر مناسب، این است که نیاز اصلی خود را مشخص کنید؛ به عنوان مثال می‎‌خواهید از ویلچر برای رفتن به محل کارتان استفاده کنید؟ یا برای جابه‌‎جایی در منزل به آن نیاز دارید؟ قدم بعدی برای انتخاب ویلچر مناسب، توجه به ویژگی‎‌های بدنی خود مثل وزن، قد و همچنین شدت ناتوانی، تعادل و قدرت عضلانی است که در انتخاب نوع و اندازه ویلچر بسیار حائز اهمیت است.

نکته‎ دیگر در انتخاب ویلچر مناسب این است که در طول روز چه میزان از ویلچر استفاده می‎‌کنید. معیار دیگر، ویژگی‎‌های محیط زندگی شماست؛ به عنوان مثال اگر راهروهای خانه‎ شما باریک هستند باید ویلچرهایی با پهنای کمتر انتخاب کنید. مورد دیگر اینکه آیا شخصی را در کنار خود دارید که برای جابه‌جایی از ویلچر به سایر سطوح، مثل تخت و یا جابه‌جایی خود ویلچر به شما کمک کند؟ یا در این امور مستقل هستید؟ در بخش‌های بعدی درباره‌ انواع ویلچرها، قسمت‌های مختلف یک ویلچر و اندازه‌ مناسب بخش‌های مختلف ویلچر بیشتر صحبت خواهیم کرد. 

انواع ویلچرها؛ معرفی انواع ویلچر و کاربرد آنها

به طور کلی ویلچرها به دو دسته ویلچرهای برقی (Power Wheelchairs) و ویلچرهای دستی (Wheelchairs Manual) تقسیم می‌شوند. در ادامه هر کدام از این ویلچرها را به شما معرفی خواهیم کرد.

• ویلچرهای برقی

ویلچرهای برقی، ویلچرهایی هستند که به کمک یک نیروی خارجی مثل باتری حرکت می‌کنند؛ در نتیجه این ویلچرها بیشتر مناسب افرادی هستند که شدت ناتوانی آن‌ها بیشتر است و یا می‌خواهند مستقلا و بدون کمک مراقب جابه‌جا شوند.

•  ویلچرهای دستی

 ویلچرهای دستی در واقع همان ویلچرهایی هستند که به طور معمول در سطح جامعه مشاهده می‌کنیم. این ویلچرها به وسیله‌ تلاش فیزیکی خود فرد یا به کمک مراقب حرکت می‌کنند بنابراین نیازمند قدرت عضلانی و ثبات مناسبی در اندام فوقانی هستند. 

ویژگی‌ها و انواع ویلچرهای دستی

ویلچرهای دستی انواع مختلفی دارند و ممکن است در اندازه و شکل با یکدیگر متفاوت باشند؛ اما همه‌ آن‌ها در ساختار کلی و اجزای اصلی یکسان هستند. تمامی ویلچرهای دستی، دو چرخ بزرگ در عقب و دو چرخ کوچکتر در بخش جلویی خود دارند که این ساختار ویژه موجب می‌شود قدرت مانور بیشتری برای فرد فراهم شود و حرکت دادن آن راحت تر باشد؛ در نتیجه این ویلچرها برای استفاده روتین و روزمره مناسب‌تر بوده و بیشتر تجویز می‌شوند. ویلچرهای دستی عموما به دو صورت Folding Frame (تاشو) و Rigid Box Frame (قابلیت تا شدن ندارد) دیده می‌شوند. ویلچرهای تاشو معمولا سبک‌تر هستند و برای جابه‌جایی با خودرو و مسافرت مناسب هستند. 

 اجزا اصلی ویلچرهای دستی؛ ویلچر دستی دارای چه بخش‌هایی است؟

همانطور که پیشتر گفته شد ویلچرهای دستی ممکن است اشکال و اندازه‌های گوناگون داشته باشند؛ به عنوان مثال ویلچرهای جدید بخش‌های اضافه‌تری نسبت به ویلچرهای قدیمی دارند؛ اما ساختار کلی و اجزای اصلی آن‌ها یکسان است. این اجزای اصلی عبارتند از:

1. Seat: یا نشیمنگاه یکی از مهم‌ترین اجزای ویلچر است که در انتخاب ویلچر مناسب بسیار حائز اهمیت است. عرض و عمق نشیمنگاه دو فاکتور بسیار مهم در انتخاب ویلچر هستند؛ که با توجه به ویژگی‌های بدنی هر فرد تعیین می‌شوند. نحوه اندازه‌گیری این دو مورد در قسمت بعد مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

2. Armrest: قسمتی که آرنج و ساعد روی آن قرار می‌گیرد و در واقع برای استراحت اندام فوقانی در ویلچر تعبیه شده است.

3. Back rest: یا همان پشتی، بخشی از ویلچر است که کمر و تنه فرد را ساپورت می‌کند و ارتفاع آن با توجه به ثبات تنه‌ فرد تعیین می‌شود.

4. Handrim: قسمتی از ویلچر است که فرد به کمک آن ویلچر را به سمت جلو حرکت می‌دهد.

5. Caster: همانطور که در بخش قبل گفته شد ویلچرهای دستی دو چرخ کوچک در بخش جلویی خود دارند که به آن‌ها Caster گفته می‌شود. 

6. Brakes: ترمز در ویلچرها بخش بسیار مهمی محسوب می‌شود. مراقب‌ها یا افرادی که خودشان از ویلچر استفاده می‌کنند، باید توجه داشته باشند که هنگام جابه‌جایی از ویلچر به سایر سطوح و یا هنگام نشستن روی ویلچر باید حتما ترمز ویلچر را بکشند، تا از خطرات احتمالی افتادن جلوگیری نمایند. 

اندازه‌ مناسب بخش‌های مختلف ویلچر؛ در هنگام خرید ویلچر به چه مواردی دقت کنیم؟

باتوجه به اینکه ویژگی‌ها و اندازه‌های بدنی هر فرد متفاوت است، ویلچر انتخابی آن‌ها نیز باید با درنظر گرفتن این ویژگی‌های منحصر به فرد تعیین شود. با وجود اینکه عمدتا ویلچرها قابلیت تغییر و تنظیم اندازه‌ها را دارند؛ اما در هنگام انتخاب ویلچر مناسب باید با کمک برخی اصول، اندازه‌ بخش‌های مختلف ویلچر را با توجه به ویژگی‌های فیزیکی فرد مشخص کنیم. 

• نحوه اندازه‌گیری عرض نشیمنگاه

 برای مشخص نموندن عرض استاندارد نشیمنگاه برای هر شخص، باید عریض‌ترین قسمت لگن یا ران فرد را اندازه گرفته و به علاوه 5 سانتی‌متر (یا 2 اینچ) کنیم. علت اضافه کردن این پنج سانت این است که فرد قدرت مانور بیشتری داشته باشد و در فصل‌های سرد سال که لباس‌های ضخیمی می‌پوشد احساس راحتی کند. بنابراین عرض نشیمنگاه نباید به گونه‌ای باشد که قدرت مانور را از فرد بگیرد؛ اما از سویی دیگر باید توجه کنیم که عرض نشیمنگاه فاکتوری بسیار تاثیرگذار در اندازه‌ یک ویلچر مناسب است و اگر بیش از حد عریض باشد ممکن است در جابه‌جایی فرد از راهروها و درگاه‌ها مشکل ایجاد کند. 

• عمق نشیمنگاه

 برای دستیابی به عمق استاندارد نشیمنگاه کافیست فاصله خلفی‌ترین قسمت باسن را تا حفره پشت زانو (حفره پوپلیته‌آل) اندازه گیری کرده و منهای 5 سانتی متر کنید. علت کم کردن این 5 سانتی متر این است که نشیمنگاه به عروق گذری از حفره پوپلیته‌آل فشار وارد نکند. اگر اندازه‌ دو اندام تحتانی فرد به علت فاکتورهای آناتومیک، دررفتگی‌های لگن و... باهم یکسان نبود، باید پای کوتاه تر را به عنوان معیار در نظر گرفته و اندازه گیری‌ها را با توجه به آن انجام دهیم؛ زیرا اگر پای بلندتر را معیار قرار دهیم اندام تحتانیِ کوتاه‌تر تحت فشار قرار می‌گیرد. 

• ارتفاع پشتی

 ارتفاع پشتی در انتخاب ویلچر مناسب، معیاری بسیار مهم است. ارتفاع پشتی ممکن است تا زاویه‌ تحتانی استخوان کتف، قسمت میانی استخوان کتف، ناحیه‌ زیر بغل و یا بالای شانه باشد که این ارتفاع کاملا به ثبات تنه فرد بستگی دارد. هرچه ثبات تنه کمتر باشد، ارتفاع پشتی باید بیشتر شود تا بتواند تنه‌ فرد را به خوبی ساپورت کند. در افرادی که می‌خواهند خودشان ویلچر را حرکت دهند این ارتفاع باید کمتر باشد تا بازوهای فرد بتواند آزادانه حرکت کند.

در کسانی که ورزش‌هایی مانند والیبال یا بسکتبال انجام می‌دهند این ارتفاع باید کوتاه‌تر نیز باشد تا دست‌ها کاملا آزاد باشند. در ویلچرهای برقی ارتفاع پشتی باید تا قسمت میانی کتف یا بالای شانه باشد؛ زیرا کسانی که از این ویلچرها استفاده می‌کنند عموما ثبات تنه و گردن بسیار کم و نیاز به ساپورت بیشتری دارند. به طور کلی مناسب‌ترین ارتفاع برای پشتی 2-5 سانتی متر زیر زاویه تحتانی کتف است. 

• ارتفاع نشیمنگاه و foot rest

 ارتفاع  نشیمنگاه باید به گونه‌ای باشد که لگن، زانو و مچ پا، هر سه در زاویه‌ 90 درجه قرار بگیرند. کم یا زیاد بودن این ارتفاع باعث می‌شود فرد از روی نشیمنگاه سر بخورد و یا در هنگام نشستن احساس ناراحتی بکند. foot restها باید 5 سانتی‌متر با سطح زمین فاصله داشته باشند تا در هنگام جابه‌جایی به موانع روی زمین برخورد نکنند.

مناسب‌ترین ویلچر برای شما کدام است؟

با مطالعه دقیق نکات بالا و جمع‌بندی آن، قطعا در خرید یک ویلچر مناسب هیچ مشکلی نخواهید داشت، چرا که ما تمام نکات ضروری را برای خرید یک ویلچرمناسب در اختیار شما عزیزان قرار داده‌ایم. باید این نکته را در نظر بگیرید که ویلچر، یک وسیله حیاتی برای فرد نیازمندِ ویلچر است، لذا باید در انتخاب آن دقت کافی را به خرج دهید. امیدواریم که با خواندن این مقاله، مناسب ترین ویلچر را برای خودتان یا عزیزانتان انتخاب کنید.