فلج بلز یا فلج صورت چیست؟ | علائم و راهکارهای درمانی فلج بل

فلج بلز یا فلج صورت، شایع‌ترین علت فلج صورت است. چارلز بل (Charles Bell)، پزشک و نورولوژیست اسکاتلندی، اولین کسی بود که این بیماری را توصیف کرد. آسیب و فلج زوج هفتم مغزی یا عصب صورتی منجر به فلج بلز یا فلج صورت می‌شود. عضلاتی که توسط عصب زوج هفتم مغزی عصب‌دهی شده‌اند، حرکاتی مانند خندیدن، بلعیدن، حرکت زبان، تکان دادن ابرو و پلک و... را انجام می‌دهند. علاوه بر عضلات صورت، عصب هفتم مغزی بر ترشح اش و بزاق، حس چشایی و گوش تاثیر می‌گذارد.

علائم فلج بلز یا فلج صورت چیست؟

علائم فلج بلز یا فلج صورت به طور معمول به طور ناگهانی در طی یک دوره 48 تا 72 ساعته ظاهر می‌شوند. ممکن است در ابتدا هنگام صبح که از خواب بیدار می‌شوید یا وقتی می‌خواهید غذا بخورید متوجه این علائم شوید. علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و می‌توانند خفیف تا شدید باشند. معمولا فلج بل زمانی رخ می‌دهد که عصب کنترل کننده عضلات صورت ملتهب، متورم یا فشرده می‌شود. هر چه این عصب در معرض التهاب و فشردگی بیشتری قرار گیرد، علائم شدیدتر می‌شود و مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا عصب بهبود یابد. در ادامه به بررسی علائم فلج بلز یا فلج صورت می‌پردازیم.

• فلج ناگهانی که معمولا با ضعف خفیف در یک سمت از صورت شروع شده و طی چند ساعت تا چند روز ممکن است منجر به فلج یک سمت صورت شود.
• ابرو و گوشه لب در سمت آسیب دیده افتاده است.
• سرازیر شدن آب دهان رخ می‌دهد و احساس خشکی دهان شایع است.
• مشکل در بستن پلک که باعث خشکی چشم و آسیب به قرنیه می‌شود.
• تحمل کم برای صداهای بلند و حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده افزایش می‌یابد.
• احساس درد در اطراف فک و داخل یا پشت گوش از دیگر علائم فلج بلز یا فلج صورت است.
• افراد ممکن است در غذا خوردن یا آشامیدن دچار مشکل شوند و حس چشایی خود را از دست بدهند. فرد ممکن است در مزه و طعم غذا احساس تغییر کند.
• ناتوانی در بیان حالات چهره، مانند لبخند زدن یا اخم کردن از دیگر مشکلاتی است که افراد مبتلا به فلج بلز یا فلج صورت با آن مواجه می‌شوند. همچنین این افراد در تلفظ برخی کلمات خاص ممکن است دچار مشکل شوند.
• تغییر در میزان اشک و بزاق تولید شده که به طور معمول منجر به تولید اشک بیش از حد در چشم سمت آسیب دیده می‌شود.
• سردرد نیز یکی دگیر از علائم فلج بلز یا فلج صورت می‌تواند باشد.
• درد یا احساسات غیر طبیعی در نیمه‌ای از صوزت که درگیر شده است، مشاهده می‌شود.

علت فلج بل؛ چه عواملی باعث ایجاد فلج صورت می‌شوند؟

علت فلج بلز یا فلج صورت ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد که به احتمال زیاد توسط یک عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. فلج بل زمانی اتفاق می‌افتد که عصب زوج هفتم مغزی که عضلات یک طرف صورت را کنترل می‌کند، متورم یا فشرده شده و منجر به ضعف یا فلج صورت می‌شود. عصب زوج هفتم مغزی از کانال باریکی از استخوان در مسیر خود به صورت عبور می‌کند.

به نظر می‌رسد که این عصب با تورم و التهاب به عفونت واکنش نشان می‌دهد، که باعث ایجاد فشار در کانال استخوانی که از آن عبور می‌کند، می‌شود. محرک‌های احتمالی که ممکن است منجر به فلج بل شوند، شامل موارد زیر است:

• نقص ایمنی در برابر استرس، بیماری‌های خودایمنی، کمبود خواب و ضربه فیزیکی
• ویروس هرپس سیمپلکس که باعث تبخال و تبخال تناسلی می‌شود.
• ویروس HIV یا ایدز که به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌رساند.
• ویروس هرپس زوستر  (herpes zoster)که باعث ابتلا به آبله مرغان و زونا می‌شود.
• ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr) که باعث مونونوکلئوز یا تب غده دار می‌شود.
• بیماری لایم که یک عفونت باکتریایی است ممکن است علت فلج بل باشد.
• فلج بلز یا فلج صورت ممکن است به دنبال بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس) رخ دهد.
• عفونت سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus)، سرخک آلمانی (سرخچه)، ویروس اوریون، ویروس آنفولانزا، کوکساکی ویروس و ... نیز به نظر می‌رسد احتمال ابتلا به بیماری فلج بل را به دنبال داشته باشند.

چه کسانی بیشتر به فلج بلز مبتلا می‌شوند؟

فلج بلز یا فلج صورت می‌تواند هر فردی با هر جنسیت و سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما به نظر می‌رسد که در افراد 15 تا 60 ساله بیشترین میزان را داشته باشد. محرک‌های متعددی از جمله عفونت ویروسی، استرس، بیماری خودایمنی، ضربه و حتی در مواردی کمبود خواب احتمال ابتلا به فلج بلز یا فلج صورت را افزایش می‌دهند. همچنین شیوع فلج بل در فصل سرما بیشتر است. فلج بلز بیشتر در افرادی با مشخصات زیر شایع‌تر است.

• زنان بارداری که مخصوصاً در سه ماهه سوم، یا در هفته اول پس از زایمان هستند.
• افرادی که دچار عفونت‌های دستگاه تنفسی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی شده‌اند.
• فلج بل در افراد مبتلا به بیماری دیابت احتمال وقوع بیشتری دارد.
• فشار خون و چاقی از دیگر عوامل خطری هستند که احتمال ابتلا به فلج بلز یا فلج صورت را افزایش می‌دهند.
• برخی از افراد ممکن است استعداد ارثی برای ابتلا به فلج بل را داشته باشند. به ندرت، فلج بل بیش از یک بار رخ می‌دهد و حملات مکرر فلج بل نادر است. در صورت ابتلا به فلج بل بیش از یک بار، اغلب سابقه خانوادگی حملات مکرر وجود دارد.

فلج بل چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولا در ابتدا برای تشخیص فلج بلز یا فلج صورت معاینه فیزیکی برای تعیین میزان ضعف در عضلات صورت انجام می‌شود. همچنین با مشاهده ظاهری مانند افتادگی ابرو‌ها و گوشه لب پزشک می‌تواند علائم فلج بل را تشخیص دهد. در صورت بروز هر یک از علائم فلج بلز یا فلج صورت باید فورا با پزشک تماس گرفته شود؛ چرا که علائم فلج بلز یا فلج صورت می‌تواند مشابه علائم سایر بیماری‌های جدی مانند سکته مغزی، تومور مغزی، بیماری گیلن باره و ... باشد.

آزمایش آزمایشگاهی خاصی برای فلج بلز یا فلج صورت وجود ندارد که بتواند فلج بل را به طور قطعی نشان دهد اما می‌توان از انواع آزمایشات برای کمک به تشخیص فلج بل استفاده کرد. این آزمایش‌ها همچنین می‌توانند به رد سایر علل احتمالی علائم مانند سندروم گیلن باره یا بیماری لایم کمک کنند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون برای بررسی دیابت یا وجود عفونت باکتریایی یا ویروسی ممکن است صورت ‌گیرد.
• پزشک برای بررسی اعصاب صورت و رد احتمال سکته مغزی یا تومور مغزی ممکن است تست‌های تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن را توصیه کند.
• آزمایش الکترومیوگرافی (EMG)، که برای تشخیص آسیب به اعصابی که عضلات صورت را کنترل می‌کنند و تعیین میزان این آسیب استفاده می‌شود.
• در صورت مشکوک بودن به بیماری لایم ممکن است تست تشخیصی پونکسیون کمری نیز انجام شود.

درمان فلج بلز؛ راهکارهای درمانی فلج صورت چیست؟

اگرچه علت فلج بلز یا فلج صورت به طور قطعی مشخص نیست و دارو یا درمانی وجود ندارد که بتواند به سرعت آن را از بین ببرد؛ با این حال در بیشتر موارد، علائم فلج بل بدون درمان بهبود می‌یابد. اگر آسیب عصبی خفیف باشد، ممکن است ظرف کمتر از یک ماه پس از شروع اولیه علائم، بهبودی حاصل شود. اگر آسیب عصبی شدیدتر باشد، ممکن است 3 تا 6 ماه طول بکشد تا فرد متوجه بهبودی شود. در موارد نادر، فلج بل ممکن است هر دو طرف صورت را درگیر کند. همچنین به ندرت علائم ممکن است بدتر شده یا دائمی باشند. درمان‌های زیر ممکن است به بهبودی کمک کنند و منجر به افزایش سرعت بهبود شوند.

دارو درمانی

پزشک ممکن است دارو‌هایی از جمله داروهای کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب، داروهای ضد ویروسی یا ضد باکتریایی، داروهای مسکن، قطره چشمی و ... جهت کنترل علائم و افزایش سرعت بهبودی تجویز کند.

کاردرمانی

کاردرمانی می‌تواند با کاهش علائم بیماری و بهبود سریع‌تر به درمان  کمک کند. کاردرمانگران می‌توانند با استفاده از رویکرد‌های درمانی مختلف و ماساژ‌درمانی و استفاده از تیپ (taping) عضلات ضعیف یا فلج شده را تقویت کنند. همچنین در مواردی که حس چشایی مختل شده باشد، کاردرمانی با تحریکات حسی مناسب به بازگرداندن حس چشایی کمک می‌کند. کاردرمانگران برای تسکین درد نیز می‌توانند نقش موثری داشته باشند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی برای تحریک عضلات صورت می‌تواند موثر واقع شود. همچنین با تقویت این عضلات به درمان فلج بلز کمک می‌کند.

آیا فلج بل ممکن است عوارضی داشته باشد؟

اکثر افراد مبتلا به فلج بلز یا فلج صورت، به طور کامل بهبود می‌یابند و به طور معمول پس از بهبودی عارضه‌ای رخ نمی‌دهد. با این حال ممکن است در موارد شدید‌تر، عوارضی رخ دهد. در ادامه چند مورد از عوارض احتمالی فلج بلز شرح داده شده است.

• خشکی چشم به علت بسته نشدن چشم یکی از علائم فلج بلز یا فلج صورت است. خشکی بیش از حد در چشم می‌تواند منجر به عفونت چشم، زخم و خراشیدگی قرنیه یا حتی از دست دادن بینایی شود.
• یکی از عوارض احتمالی فلج بلز شدید سینکینزیس (synkinesis) است. به بیان ساده انقباض غیرارادی برخی از عضلات زمانی که می‌خواهید عضلات دیگر را حرکت دهید رخ می‌دهد. به عنوان مثال، هنگامی که قصد دارید لبخند بزنید، چشم در سمت آسیب دیده ممکن است بسته شود.
• در برخی موارد به علل مختلفی ممکن است آسیب وارد شده به عصب هفتم مغزی یا عصب صورت شدید و برگشت‌ناپذیر باشد. در این موارد معمولا بهبودی کامل حاصل نشده و صرفا درمان جهت کاهش شدت علائم صورت می‌گیرد.

 فلج بلز یا فلج صورت یک اختلال عصبی است که به علت آسیب عصب زوج هفتم مغزی ایجاد شده و منجر به ضعف یا فلج موقت عضلات صورت می‌شود. علائم فلج بلز یا فلج صورت در بیشتر افراد مبتلا به فلج بل به طور کامل بهبود می‌یابد. با این حال، چند هفته یا چند ماه طول می‌کشد تا عضلات صورت قدرت طبیعی خود را بازیابد. به همین علت استفاده از درمان مناسب از جمله کاردرمانی می‌تواند منجر به کاهش شدت علائم و افزایش سرعت بهبودی شود. همچنین کاردرمانی می‌تواند به جلوگیری از هر‌گونه عارضه کمک کند.