کاردرمانی بیماریهای قلبی | آنچه باید درباره توانبخشی بیماران قلبی بدانید
قلب یکی از حیاتیترین ارگانهای موجود در بدن انسان است که بیماریهای مختلفی میتواند سلامت آن را تهدید کند. بیماریهای ایسکمی قلب و بیماریهای دریچه قلب از جمله شایعترین بیماریهایی است که انسانها با آن مواجه میشوند.

با انجام ورزشهای منظم و انتخاب یک سبک زندگی درست، میتوانید از ابتلا به بیماریهای قلبی در امان باشید، اما در صورت ابتلا به این بیماریها چه اقدامی لازم است؟ کاردرمانی بیماریهای قلبی به چه معنا است و تا چه میزان استفاده از مداخلات کاردرمانی در آن اهمیت دارد؟ قلب و عروق متصل به آن وظیفه خون رسانی به نقاط مختلف بدن را بر عهده دارند. به خوبی میدانید که خون حاوی اکسیژن و مواد مغذی برای ارگانهای بدن است. کارکردِ درست ارگانهای بدن نیازمند خون رسانی درست و دقیق است و خون رسانی درست و دقیق نیز تابع عملکرد درست قلب و عروق متصل به آن است.
متاسفانه قلب نیز مانند سایر ارگانهای بدن میتواند دچار بیماریهای مختلفی شود. این بیماریها، خون رسانی به قسمتهای مختلف بدن را مختل میکنند و باعث اختلال در عملکرد سایر ارگانهای بدن نیز میشوند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با قلب و عملکرد آن آشنا کنیم و بگوییم که چه بیماریهایی میتواند قلب را تهدید کند. سپس مداخلات کاردرمانی در هر کدام از بیماریهای قلبی را به اختصار شرح خواهیم داد تا در صورت نیاز به توانبخشی قلبی، بتوانید از مداخلات بی نظیر کاردرمانی بهره ببرید.
آناتومی و گردش خون قلب
برای اینکه به خوبی اهمیت کاردرمانی بیماریهای قلبی و توانبخشی در آنها را درک کنیم، بهتر است که ابتدا با ساختار قلب آشنا شویم. آشنایی با ساختار قلب، عملکرد دقیق و حساس آن را به ما گوشزد میکند و همین امر سبب میشود تا روند توانبخشی را جدی بگیریم. قلب انسان یک ساختار چهار حفرهای است که از دو دهلیز و دو بطن تشکیل شده است. دهلیز راست، خون را از سیاهرگهای بدن دریافت میکند و آن را به سوی بطن راست میفرستد. بطن راست خون را به سوی ریهها میفرستد. در ریهها، تبادل اکسیژن صورت میگیرد و خون سیاهرگی که اکسیژن اندکی داشت، حال غنی از اکسیژن میشود. سپس بار دیگر خون از ریه ها به سمت قلب بازمیگردد و این بار ابتدا وارد دهلیز چپ میشود. خون از دهلیز چپ به سمت بطن چپ هدایت میشود.
بطن چپ وظیفه پمپاژ خون به کل نواحی بدن را دارد، به همین خاطر دیواره بطن چپ، قطورترین بخش قلب در انسان است. همان طور که ملاحظه فرمودید، گردش خون در انسان به صورت مضاعف است؛ یعنی یکبار خون از قلب خارج میشود تا تبادل اکسیژن انجام شود و یکبار نیز از قلب خارج میشود تا مواد مغذی و اکسیژن را به ارگانهای بدن برساند. همچنین قلب انسان دارای چهار دریچه است که هدایت جریان خون را کنترل میکنند. بسیاری از بیماریهای قلبی به همین درچهها مربوط میشود که در ادامه آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
یک دریچه بین دهلیز راست و بطن راست وجود دارد که به دریچه سه لتی یا سه لختی معروف است. وظیفه این دریچه این است که در هنگام انقباض بطن راست، مانع از بازگشت خون به دهلیز راست میشود. بین دهلیز چپ و بطن چپ نیز دریچه میترال یا دو لختی وجود دارد که عملکرد و وظیفه آن مشابه دریچه سه لختی است. دو دریچه سینی شکل نیز در ابتدای سرخ رگ آئورت و سرخ رگ ششی وجود دارد.
هنگامی که بطنها منقبض میشوند و خون را به درون این سرخ رگها میفرستند؛ بعد از پایان یافتن این انقباض، دریچههای سینی شکل به سرعت بسته میشوند تا خون از سرخ رگها به قلب باز نگردد. دو صدایی که از قلب شنیده میشود، مربوط به بسته شدن همین دریچههایی است که بحث شد. صدای اول قلب مربوط به بسته شدن دریچههای میترال و سه لختی و صدای دوم مربوط به بسته شدن دریچههای سینی شکل است.
قلب انسان چگونه تغذیه میشود؟
پیشتر گفته شد که بطن چپ انسان با پمپاژ خون به درون سرخ رگ آئورت، خون را به ارگانهای مختلف بدن میرساند که این خون حاوی مواد مغذی و اکسیژن است. پس چه ارگانی بافت قلب را خون رسانی میکند؟ در ابتدای سرخ رگ آئورت، دو سرخ رگ کوچک به نام سرخ رگهای کرونری جدا میشوند و به درون قلب و سطح آن خون رسانی میکنند. این سرخ رگهای کرونری بسیار پر اهمیت هستند و اختلال در آنها میتواند نارسایی قلبی، سکته قلبی و در نهایت مرگ را منجر شود.
متخصصین قلب این دو سرخ رگ را با نامهای Left Anterior Descending (LAD) و Right Coronary Artery (RCA) معرفی میکنند. از آنجایی که سرخ رگ LAD به بطن چپ خون رسانی میکند، انسداد آن باعث میشود تا خون رسانی به کل بدن مختل شود و بسیار پرخطر است. پس از تغذیه بافت قلب توسط این دو سرخ رگ، یگ سیاهرک در درون بافت قلب خون را بار دیگر به دهلیز راست برمیگرداند. دلیلی بسیاری از سکته های قلبی، گرفتی همین دو سرخ رگی است که بررسی شد.
سیکل قلبی چیست؟؛ آشنایی با نوار قلب
قلب انسان به طور دائم در حال فعالیت است. سیکل قلبی از شروع انقباض دهلیزها، تا انقباض مجدد آنها را شامل میشود. در این چند سطر قصد داریم تا شما را با سیکل قلبی آشنا کنیم و بگوییم که در یک ضربان چه اتفاقاتی میافتد. به انقباض قلب سیستول و به استراحت آن دیاستول میگویند. هنگامی که خون وارد دهلیزها میشود، همواره به سمت بطن جریان مییابد. اندک خون باقی مانده در دهلیزها با سیستول دهلیزی وارد بطنها میشود. سپس بطنها وارد انقباض میشوند و خون وارد سرخ رگ میگردد.
سپس قلب حدود 0.4 ثانیه استراحت میکند و بار دیگر این چرخه تکرار میشود. تمامی این وقایعای که ذکر شد توسط الکترودهایی که روی پوست وصل میشود قابل ثبت است که به نوار قلب مشهور است. پزشک متخصص به کمک نوار قلب اطلاعات فراوانی را از عملکرد قلب به دست میآورد و میتواند بی نظمیها در ضربان قلب را تشخیص دهد. این بینظمیها در ضربان قلب در آینده میتواند زمینه ابتلا به سکته مغزی را فراهم کند. نوار قلب شامل سه موج با نام های P ،QRS و T است. هر کدام از این موجها نشان دهنده اطلاعات خاصی هستند که دانستن این اطلاعات فراتر از بحث ماست.
بیماریهای ایسکمی قلب
اکنون بعد از آشنایی با ساختار و عملکرد قلب، میتوانیم بیمارییهایی که قلب را تهدید میکند، مورد بررسی قرار دهیم. بیماریهای ایسکمی قلب شامل بیمارییهایی است که در آنها به طور موقت، جریان خون و اکسیژن به بافت قلب قطع میشود. اکسیژن و خون انرژی لازم برای انقباض قلب را فراهم میکنند و به عنوان سوخت برای بافت قلب عمل میکنند. حال اگر به قلب سوخت نرسد چه اتفاقی میافتد؟ قاعدتا عملکرد بخشی از قلب مختل میشود و مقدار برون ده قلبی (میزان خونی که برون سرخ رگ پمپاژ میشود) کاهش مییابد. شایعترین علت بیماری بیماریهای ایسکمی قلب، بیماری عروق کرونری است. بیماری عروق کرونری شایعترین بیماری قلبی در ایالات متحده آمریکا است.